ΣΟΒΙΕΤ: ΜΑΧΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ


του Β. Α. Τιούλκιν

«Το Σοβιέτ των εργατών βουλευτώνδεν είναι εργατικό κοινοβούλιοούτε όργανο προλεταριακής αυτοδιοίκησης,γενικά δεν είναι όργανο αυτοδιοίκησης,αλλά μια μαχητική οργάνωσηγια την επίτευξη ορισμένων στόχων»1

Tο Μάιο του 2005 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη μέρα ίδρυσης του Πρώτου Σοβιέτ Εργατών Αντιπροσώπων στο Ιβάνοβο-Βοζνιεσένσκ.

Θα ήταν εύλογο να θεωρήσουμε ότι η Ιστορία των σοβιέτ και η ταξική τους φύση έχουν ήδη μελετηθεί λεπτομερώς και έτσι να περιοριστούμε σε ένα πανηγυρικό επετειακό άρθρο. Ομως όχι! Η σύγχυση όσον αφορά την κατανόηση της ουσίας των σοβιέτ (διάβαζε - της σοβιετικής εξουσίας) είναι εξαιρετικά μεγάλη σήμερα. Στο βαθμό δε που το πραγματικό σοβιετικό (εργατικό) κίνημα στον καιρό μας είναι τόσο αδύναμο όσο και η μέριμνα για την οργάνωσή του από την πλευρά των διαφόρων τμημάτων των κομμουνιστών, θεωρήσαμε πρωταρχική ανάγκη να καταπιαστούμε για ακόμα μια φορά με την ουσία του ζητήματος.

ΠΟΙΟΣ ΚΑΙ ΤΙ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΣΟΒΙΕΤ;

Σήμερα με τον όρο «Σοβιέτ» κάποιος καταλαβαίνει απλά την ονομασία των οργάνων κρατικής εξουσίας με βάση τη μνήμη του (συχνότερα, στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, του 20ού αιώνα). Σε κάποια σημεία διατηρήθηκαν μέχρι και σήμερα οι ονομασίες [όχι Δούμες και Ζακς (σ.μ. πρόκειται για «Νομοθετικά Σοβιέτ»), αλλά Σοβιέτ, όπως για παράδειγμα στο Βλαντίμιρ, το Βολγκογκράντ, στο Οριόλ]. Ως εκ τούτου κάποιοι σύντροφοι νομίζουν ότι στη δική τους περιοχή τα σοβιέτ διατηρήθηκαν. Αλλος βλέπει το τέλος της σοβιετικής εξουσίας στο κανονιοβολημένο από το Γιέλτσιν το 1993 Ανώτατο Σοβιέτ, αν και πάνω σε αυτό κυμάτιζε ήδη η τρίχρωμη βλασοφική σημαία.

Και τέλος υπάρχουν και οι πολύ διάσημοι και αξιότιμοι αριστεροί της αντιπολίτευσης, οι οποίοι θέτουν προγραμματικό τους στόχο την «...κίνηση προς μια κοινοβουλευτική δημοκρατία σοβιετικού τύπου». Υπάρχει όπως βλέπουμε μια γκάμα επιλογών για κάθε γούστο και για οποιονδήποτε πολιτικό προσανατολισμό.

Για να βγάλουμε άκρη, όσον αφορά την ουσία του προβλήματος, προτείνουμε να εξετάσουμε μαζί με τον αναγνώστη, στην αρχή συνοπτικά την ιστορία του ζητήματος και μετά να θυμίσουμε την ιστορία του Πρώτου Σοβιέτ, επιδιώκοντας «να παραθέσουμε το χάρτη της διαδρομής» και μέσω της πρακτικής να βρούμε την αλήθεια.

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ

Τα σοβιέτ πρέπει να τα κατανοούμε ως την πιο σταθερή απ’ όλες τις γνωστές στην Ιστορία μορφές υλοποίησης της δικτατορίας του προλεταριάτου. Οχι μόνο επειδή διήρκεσαν περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι όλες οι άλλες μορφές, αλλά κι επειδή με τις δικές τους πλάτες υλοποιήθηκαν οι πιο σημαντικές ιστορικές ανατροπές, όπως η Οκτωβριανή επανάσταση, η οικοδόμηση της ΕΣΣΔ, η νίκη επί του φασισμού κ.ά.

Είναι πλήρως καθορισμένες οι θεωρητικές αρχές της οικοδόμησης των σοβιέτ, αν και όπως είναι γνωστό, τα σοβιέτ δεν αποτελούν επινόηση, εφεύρεση των μπολσεβίκων. Τα σοβιέτ συνιστούν μορφή οργάνωσης που ανακαλύφθηκε από την ίδια την εργατική τάξη στη διάρκεια των οξύτατων ταξικών μαχών των αρχών του 20ού αιώνα. Από αυτό ειδικά το στοιχείο εξηγείται και η μαχητική τους ουσία.

Το δοσμένο ζήτημα της θεωρίας κατά κάποιο τρόπο ελάχιστα το επισημαίνουν και κατά συνέπεια ούτε το μελετούν και το εφαρμόζουν στην πράξη ούτε οι δικοί μας Ρώσοι αριστεροί ούτε -πολύ περισσότερο- οι κομμουνιστές του εξωτερικού. Και κάτι τέτοιο είναι κρίμα να γίνεται, αφού τα σοβιέτ δεν είναι μόνο μορφή της δικτατορίας του προλεταριάτου, αλλά, ακόμα περισσότερο από αυτό, είναι μορφή πάλης για την εγκαθίδρυση, την κατάκτηση αυτής της προλεταριακής δικτατορίας.

Πολλοί σύντροφοι, δικοί μας και του εξωτερικού, κατανοούν ορθά τον ολέθριο ρόλο της απομάκρυνσης από τη θεωρία του επιστημονικού κομμουνισμού κατά την πρακτική της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ: την άρνηση της αρχής της δικτατορίας του προλεταριάτου, την απομάκρυνση από την αντίληψη του κράτους ως κατ’ εξοχήν ταξικού θεσμού προς την κατεύθυνση κάποιας παλλαϊκής επινοημένης κατασκευής κ.ο.κ. Ωστόσο, δίχως την κατανόηση των μηχανισμών πρακτικής υλοποίησης των αρχών, δίχως τη μελέτη και τον καθορισμό των αρχών οικοδόμησης των σοβιέτ, οι σύντροφοι αυτοί καταλήγουν σε κάποιο θεωρητικό αδιέξοδο. Φτάνουν στο συμπέρασμα ότι για όσο καιρό στο τιμόνι της εξουσίας (ή του κόμματος) βρίσκεται ο ήρωας (ο ευφυής, μεθοδικός, γενναίος Γενικός Γραμματέας) όλα πάνε καλά. Μόλις όμως εκείνος πεθαίνει (συμβαίνουν αυτά) και έρχεται ο άλλος, ο μη κατάλληλος (για κάποιον αυτός είναι ο Χρουστσιόφ, για άλλους ο Μπρέζνιεφ ή ο Γκορμπατσόφ), τότε το πράγμα πάει σύμφωνα με το γνωστό μας δρόμο της διάλυσης, δηλαδή αρχίζει η περεστρόικα.

Προκύπτει το ερώτημα: Πού βρίσκεται η εγγύηση ότι δε θα επαναληφθεί ο εκφυλισμός;

ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Οι βασικές αρχές της οικοδόμησης των σοβιέτ, που αναδείχτηκαν στην πρακτική της πάλης της εργατικής τάξης και διατυπώθηκαν από το Λένιν κατά την επεξεργασία του Δεύτερου Προγράμματος του ΡΚΚ (μπ.), είναι οι ακόλουθες.

Πρώτο. Βασική εκλογική μονάδα (περιφέρεια) των σοβιέτ είναι η κολεκτίβα της φάμπρικας, του εργοστασίου, του κολχόζ, του κοζάκικου χωριού, του στρατιωτικού τμήματος κ.ο.κ. Δηλαδή εκείνη η κοινότητα ανθρώπων που είναι συνενωμένη με βάση ένα κοινό έργο (εδώ μπορεί να υπάρξουν και περιπτώσεις στέρησης εκλογικών δικαιωμάτων των τάξεων που έχουν ανατραπεί και των συμμάχων τους).

Εδώ είναι εξαιρετικά σημαντικό να κατανοηθεί ότι ένα τέτοιο σύστημα βασίζεται στην αντικειμενική κατάσταση οργάνωσης των εργαζομένων στο προτσές της παραγωγής. Ακριβώς αυτό το πλεονέκτημα των ανθρώπων της δουλειάς (την οργανωμένη ύπαρξη) προτείνεται να τους δοθεί η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν στην κρατική οικοδόμηση (εδώ οι άνθρωποι γνωρίζουν καλύτερα ο ένας τον άλλο, τους είναι πιο εύκολο να κρίνουν τα ζητήματα, τους είναι πιο απλό να παίρνουν συλλογικές αποφάσεις).

Δεύτερο. Από την πρώτη αρχή εξάγεται η εύλογη ευκολία και προσβασιμότητα στη διαδικασία ανάκλησης των αντιπροσώπων στην περίπτωση μη δικαίωσης της εμπιστοσύνης των εκλογέων και η αντίστοιχη αντικατάστασή τους στη διάρκεια ζωντανών διαδικασιών, δίχως να χρειάζεται να περιμένει κανείς κάποιες εκλογικές εκστρατείες.

Τρίτο. Οπως ήδη σημειώθηκε στο απόσπασμα μετά την επικεφαλίδα του άρθρου, η πλήρης άρνηση του κοινοβουλευτισμού (δηλαδή της ακατάσχετης φλυαρίας) και ο συνδυασμός στο ίδιο όργανο των νομοθετικών και των εκτελεστικών λειτουργιών (αυτοί που πήραν την απόφαση - οι ίδιοι οργανώνουν και την υλοποίησή της).

Τέταρτο. Η βαθμιαία εκπαίδευση όλων και η προσέλκυση των εργαζομένων στη διοίκηση του κράτους.

Σε αυτό ειδικά το σημείο παρατηρούνταν και παρατηρείται το μέγιστο κύμα των διαφόρων επινοήσεων και της ανοιχτής ψευδολογίας. Ας θυμηθούμε την περίφημη μαγείρισσα του Λένιν. Ενώ ο Βλαντίμιρ Ιλίτς, όντας άριστος διοικητικός, έγραφε στην κυριολεξία τα ακόλουθα: «Δεν είμαστε ουτοπιστές. Ξέρουμε πως κανένας ανειδίκευτος εργάτης, καμιά μαγείρισσα δεν είναι σε θέση να αναλάβουν αμέσως τη διακυβέρνηση του κράτους. Σε αυτό το σημείο συμφωνούμε και με τους καντέτους και με τη Μπερεσκόφσκαγια και με τον Τσερετέλι. Ξεχωρίζουμε όμως από αυτούς τους πολίτες κατά τούτο, ότι εμείς απαιτούμε να μπει αμέσως τέρμα στην προκατάληψη πως δήθεν μόνο οι πλούσιοι υπάλληλοι ή οι υπάλληλοι που προέρχονται από πλούσιες οικογένειες είναι σε θέση να διοικούν το κράτος, να κάνουν τη συνηθισμένη καθημερινή δουλειά διακυβέρνησης. Απαιτούμε οι συνειδητοί εργάτες και στρατιώτες να διδάξουν το έργο της κρατικής διακυβέρνησης και να αρχίσει το έργο αυτό αμέσως, δηλαδή να αρχίσουν αμέσως να μπάζουν στην εκπαίδευση αυτή όλους τους εργαζόμενους, όλη τη φτωχολογιά»2. Σε αυτή τη φράση του Λένιν το κύριο βάρος πέφτει ακριβώς στην απαίτηση άρνησης των αυταπατών ότι δήθεν μόνο υψηλά αμειβόμενοι υπάλληλοι είναι σε θέση να διοικούν το κράτος, το κύριο βάρος πέφτει ακριβώς στην κατάργηση αυτού του αποκλειστικού δικαιώματος της ελίτ να διευθύνει τη ζωή του λαού και της χώρας.

Πέμπτο. Για να υλοποιηθεί η παραπάνω θέση θεσμοθετήθηκε η ανάδειξη και λογοδοσία των υπαλλήλων και των εκτελεστικών προσώπων ενώπιον των σοβιέτ και η καθιέρωση του ανώτατου κομματικού μισθού, δηλαδή ο περιορισμός του μισθού των καθοδηγητών των μελών του κόμματος και άλλων, με βάση το μισθό των ειδικευμένων εργατών (σχετικά με άλλες αρχές μπορεί κάποιος να ανατρέξει στο έργο του Λένιν «Προσχέδιο του προγράμματος», στο κεφάλαιο «Δέκα θέσεις για τη Σοβιετική εξουσία»3). Και τώρα, αφού εξοπλιστήκαμε με κάποια στοιχειώδη σημεία της θεωρίας που φτιάχτηκε μετά πια από το 1905, ας επιστρέψουμε στην ιστορία της γέννησης του Πρώτου Σοβιέτ, από την οποία βασικά προέκυψαν τα παραπάνω συμπεράσματα.

ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Τα γεγονότα του Γενάρη του 1905 και ο αιματηρός διωγμός των εργατών στην Πετρούπολη υπήρξαν η αφετηρία της πρώτης ρωσικής επανάστασης. Αυτή την εποχή η αυτόνομη (σ.μ. κατά λέξη «εκτός διοικητικής περιφέρειας» ή «μη υπαγόμενη διοικητικά στη διοικητική περιφέρεια» - μορφή της εδαφικής διοικητικής διάρθρωσης της προεπαναστατικής Ρωσίας) πόλη Ιβάνοβο-Βοζνιεσένσκ (της περιφέρειας Σούι του Κυβερνείου του Βλαντίμιρ) ήταν κιόλας γνωστό βιομηχανικό κέντρο και η εργατική της τάξη διέθετε ήδη αρκετή αγωνιστική εμπειρία.

Δεκάδες χιλιάδες εργατών δούλευαν από 11,5 ως 16 ώρες το εικοσιτετράωρο με αμοιβές μεταξύ 7 και 20 ρουβλιών το μήνα. Το νοίκι για ένα δωμάτιο δεν ήταν μικρότερο από 5 ρούβλια, κάτι που ανάγκαζε τους εργάτες να ζουν ασφυκτικά, αφού αρκετές οικογένειες, ακόμη και δεκάδες άνθρωποι έμεναν στον ίδιο χώρο κατοικίας. Οι σχέσεις στη σφαίρα της παραγωγής χαρακτηρίζονταν από την κτηνώδη στάση της διοίκησης των επιχειρήσεων, των αφεντικών, από την ευρεία εφαρμογή του συστήματος των προστίμων στους εργάτες και των χώρων κράτησης των παραβατών μέσα στις επιχειρήσεις, από τις εξαιρετικά άσχημες συνθήκες εργασίας και από μια σκοτεινή ζωή αμάθειας στο χώρο έξω από την παραγωγική διαδικασία.

Αρκεί να ειπωθεί ότι στο ίδιο το Ιβάνοβο, με πληθυσμό 54 χιλ. εργαζομένων, δεν υπήρχε ούτε ένα βιβλιοπωλείο ούτε μια λαϊκή βιβλιοθήκη και κάθε χρόνο περίπου 500 παιδιά δε γίνονταν δεκτά στα σχολεία λόγω έλλειψης θέσεων εκεί (ακόμη μεγαλύτερος αριθμός παιδιών αδυνατούσε να πάει σχολείο εξαιτίας της φτώχειας και της ανάγκης να δουλέψει μέσα στην οικογένεια ή στη φάμπρικα). Από την άλλη πλευρά η κύρια μορφή διασκέδασης και ψυχαγωγίας που είχε οργανώσει η αστική τάξη για τους εργάτες ήταν οι πάνω από 200 ταβέρνες και οινοποτεία που υπήρχαν στην πόλη.

Το 1905 οι εργάτες του Ιβάνοβο διέθεταν ήδη όχι μόνο αγωνιστική εμπειρία, αλλά και μια ισχυρή οργάνωση επαναστατών σοσιαλδημοκρατών υπό την καθοδήγηση των μπολσεβίκων. Στη Βόρεια Ενωση του ΣΔΕΚΡ (μπ.), υπό την επιρροή της οποίας βρίσκονταν τα κυβερνεία του Γιαροσλάβ, της Κοστρομά και του Βλαντίμιρ, δούλευαν διάσημοι επαναστάτες, όπως ο Φ. Σαμοΐλοφ, ο Μ. Φρούνζε, ο Ν. Μπάουμαν, ο Μ. Μπαγκάγεφ, η Ο. Βαρεντσόβα και άλλοι. Ο αριθμός μόνο της οργάνωσης του κέντρου του Ιβάνοβο έφτανε σχεδόν στους πεντακόσιους ενεργούς, καλά οργανωμένους (κατά κύριο λόγο με κριτήριο την παραγωγή) επαγγελματίες επαναστάτες. Μια ενδιαφέρουσα ιδιαιτερότητα της οργάνωσης του Ιβάνοβο, την οποία επισήμανε ο Μ. Φρούνζε, ήταν και το ότι σε διάκριση από τις οργανώσεις της πρωτεύουσας, στα καθοδηγητικά κομματικά πόστα εδώ βρίσκονταν κατά κύριο λόγο εργάτες.

Ο Φρούνζε έγραφε: «Γνωρίζοντας ήδη τη ζωή και τη σύνθεση των οργανώσεων της Πετρούπολης και της Μόσχας, δεν διαπίστωσα εκεί παρόμοιο φαινόμενο. Είναι αλήθεια ότι και εκεί αναδεικνύονταν από το εργατικό περιβάλλον μια μάζα πρωτοπόρων και πολύ ενεργών και ταλαντούχων στελεχών, αλλά αυτοί σαν να διαλύονταν και να εξομοιώνονταν δίπλα σε πολυάριθμα στελέχη που σε αυτά τα κέντρα αναδεικνύονταν μέσα από τους διανοούμενους»4.

Ηταν οι μπολσεβίκοι που βοήθησαν να διατυπωθούν και να αναδειχτούν τα 16 αιτήματα προς τους ιδιοκτήτες των εργοστασίων, μεταξύ των οποίων το αίτημα για οκτάωρη εργάσιμη μέρα, για αύξηση του μισθού κατά 60%, για την κατάργηση των προστίμων και των ερευνών σε βάρος των εργατών, για τη δημιουργία βρεφικών σταθμών και διάθεσης χρόνου στις εργαζόμενες μητέρες για το τάισμα των παιδιών, για την ίδρυση επιτροπών για τις εργασιακές διαφορές, για την απόλυση μαστόρων και διευθυντών που φέρονταν πολύ προσβλητικά και άσχημα στους εργάτες κ.ο.κ. Πρέπει να πούμε ότι τα βασικά οικονομικά αιτήματα πολύ σύντομα συμπληρώθηκαν και με πολιτικά: ελευθερίες των συγκεντρώσεων, του τύπου και της διανομής προκηρύξεων, δικαιώματα συνένωσης σε σωματεία, ελευθερία διοργάνωσης στάσεων εργασίας - και μετά από κάποιο χρονικό διάστημα - και το αίτημα εκλογών για συντακτική συνέλευση και κατάργηση της απολυταρχίας. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες αυτόπτων μαρτύρων, οι διαθέσεις στην πόλη θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σαν καζάνι που βράζει.

Η ΩΡΑ ΣΗΜΑΝΕ

Στις 12 Μαΐου του 1905, με απόφαση της μπολσεβίκικης οργάνωσης, ανακοινώθηκε το ξεκίνημα της στάσης εργασίας. Τα αιτήματα διατυπώθηκαν με τη μορφή του καλέσματος της Βόρειας Επιτροπής για γενική στάση εργασίας, που απευθυνόταν στους εργάτες του Ιβάνοβο-Βοζνιεσένσκ και στο οποίο περιέχονταν τα ακόλουθα λόγια: «Δεν αντέχουμε να υπομένουμε άλλο! Κοιτάξτε τη ζωή μας, σε ποιο σημείο μας κατάντησαν τα αφεντικά μας! Πουθενά δεν υπάρχει φως στη σκυλίσια ζωή μας! Αρκετά! Η ώρα σήμανε! Σε κανένα δεν μπορούμε να ελπίζουμε εκτός από τον εαυτό μας… Καιρός να καταπιαστούμε με το να πετύχουμε μια καλύτερη ζωή! Σταματήστε τη δουλειά, ενωθείτε με τους απεργούς συντρόφους σας. Θέστε τα 26 αιτήματα (σ.σ. είχαν ήδη συμπληρωθεί), που διατυπώθηκαν από την ομάδα μας. Προσθέστε σε αυτά τα δικά σας τοπικά και ιδιαίτερα αιτήματα! Συνεδριάστε για να καθορίσετε τις ανάγκες σας στην πόλη και στα περίχωρα».

Στις 13 Μαΐου απεργούσαν ήδη 32 χιλιάδες εργάτες. Εγιναν πρωτόγνωρα μαζικές συγκεντρώσεις στο κέντρο της πόλης, στο δημαρχείο. Τα επεξεργασμένα αιτήματα επιδόθηκαν στον ανώτερο εργοστασιακό επιθεωρητή. Αιφνιδιασμένοι από τον τόσο μεγάλο αριθμό κινητοποιημένου λαού, οι εκπρόσωποι της εξουσίας δήλωσαν ότι δεν μπορούν να συζητήσουν αμέσως με όλους. Και τότε οι εργάτες του Ιβάνοβο ξεκίνησαν τις περίφημες συνελεύσεις τους στο λιβάδι του μικρού ποταμού Τάλκα.

Εγινε περαιτέρω επεξεργασία των αιτημάτων που κατατέθηκαν στους εργοστασιάρχες. Τα αιτήματα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε πέντε ομάδες: 1) ορισμός κανόνων διευθέτησης του εργάσιμου χρόνου, 2) μισθός (ελάχιστο - 20 ρούβλια μηνιαίως), 3) σχέσεις μεταξύ των εργατών και της εργοστασιακής διοίκησης, 4) συνθήκες καθαριότητας και υγιεινής στην εργασία, 5) αιτήματα γενικού πολιτικού χαρακτήρα.

Μία από τις πρώτες αποφάσεις που λήφθηκαν συλλογικά αφορούσε την ίδρυση χρηματικού ταμείου για τη διεξαγωγή της πάλης με τα αφεντικά των επιχειρήσεων και τις κρατικές αρχές. Ομως το πιο σημαντικό γεγονός που συνέβη ήταν το ότι αφού χωρίστηκαν στο λιβάδι σε κύκλους (και εδώ βρίσκονταν δεκάδες χιλιάδες εργατών και ο κάθε κύκλος σχηματιζόταν με βάση το παραγωγικό κριτήριο, εκφράζοντας τη φάμπρικα ή το συγκρότημα εργοστασίων του τάδε ή του δείνα αφεντικού), σε κάθε κύκλο οι εργάτες προχώρησαν στην εκλογή δικών τους αντιπροσώπων. Η εκλογή γινόταν με ανοιχτή ψηφοφορία, σε αντιστοιχία με τον αριθμό των εργαζομένων σε κάθε συγκεκριμένη επιχείρηση. Κάθε ξεχωριστή υποψηφιότητα κρινόταν αναλυτικά και ολόπλευρα. Χρησιμοποιώντας τη σημερινή γλώσσα, γίνονταν προτάσεις εκλογής, απορρίψεις και έλεγχοι υποψηφιοτήτων, συναγωνισμός υποψηφίων και ιδεών. Συνολικά εκλέχθηκαν 150 αντιπρόσωποι, που αρχικά ονομάστηκαν «Συνέλευση των αντιπροσώπων». Αργότερα τους ονόμαζαν «Σοβιέτ των εξουσιοδοτημένων στο Ιβάνοβο-Βοζνιεσένσκ» και ύστερα «Σοβιέτ των Εργατών Αντιπροσώπων». Τα δύο τρίτα των 150 εργατών αντιπροσώπων ήταν μπολσεβίκοι. Εκλέχθηκαν 17 γυναίκες. Στις 15 Μαΐου, σ’ ένα μικρό μονώροφο κτίριο της τοπικής διοίκησης της μικροαστικής συνοικίας, έγινε η πρώτη συνεδρίαση του Πρώτου Σοβιέτ Εργατών Αντιπροσώπων του Ιβάνοβο-Βοζνιεσένσκ. Σε αυτή τη συνεδρίαση εκλέχτηκε το Προεδρείο του Σοβιέτ και επίσης οργανώθηκαν τα εξής τμήματα: Το τμήμα για τη φύλαξη της πόλης, το οποίο διέθετε εργατική πολιτοφυλακή (η εργατική πολιτοφυλακή τηρούσε την τάξη σε συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια και διαδηλώσεις, δεν επέτρεπε την εργασία στις επιχειρήσεις δίχως σχετική άδεια του Σοβιέτ). Το οικονομικό τμήμα, στα καθήκοντα του οποίου εντάσσονταν η αναζήτηση μέσων και η παροχή υλικής βοήθειας στους εργάτες που βρίσκονταν σε ανάγκη και τις οικογένειές τους. Συνολικά, στο διάστημα της στάσης εργασίας, μέσα από το οικονομικό τμήμα πέρασαν 13 χιλιάδες ρούβλια. Ο τρόπος παροχής βοήθειας ήταν ο εξής: οι εργάτες που βρίσκονταν σε ανάγκη απευθύνονταν άμεσα στον αντιπρόσωπό τους και εκείνος μετά από μελέτη της υπόθεσης παρουσίαζε αναφορές στο οικονομικό τμήμα. Τα χρήματα δίνονταν ως προκαταβολή σε ένα σύνδεσμο καταναλωτών και από εδώ οι εργάτες έπαιρναν προϊόντα με αποδείξεις πληρωμής (σ.μ. τσεκ, επιταγές) του οικονομικού τμήματος. Για το γάλα για παιδιά ηλικίας ως τριών ετών, οι γονείς έπαιρναν χρήματα. Οργανώθηκαν ομάδες κάλυψης τυπογραφικών μέσων, καταναλωτικών συνεταιρισμών, λαϊκού δικαστηρίου κ.ά.

Το Σοβιέτ δήλωσε στον κυβερνήτη και στους εργοστασιάρχες ότι εγγυάται την ηρεμία στην πόλη υπό τον όρο της μη επέμβασης του στρατού και της αστυνομίας στη διαδικασία της απεργίας. Με αυτό τον τρόπο το Σοβιέτ έφτασε να αποκτήσει κύρος όχι μόνο μέσα στην πόλη, αλλά και πέρα από τα όριά της. Ενώ εκλέχτηκε θα έλεγε κανείς μόνο για διαπραγματεύσεις, εντούτοις πολύ σύντομα έφτασε να διευθύνει όλη τη ζωή και την πάλη. Στην πόλη πρακτικά διαμορφώθηκε μια κατάσταση δυαδικής εξουσίας. Αργότερα, περιγράφοντας αυτές τις πρώτες εμπειρίες, ο Βλαντίμιρ Ιλίτς έγραφε: «Τα όργανα αυτά δημιουργούνταν αποκλειστικά από τα επαναστατημένα στρώματα του πληθυσμού, δημιουργούνταν έξω από κάθε λογής νόμους και κανόνες, ολοκληρωτικά με επαναστατικό τρόπο, σαν προϊόν της πηγαίας λαϊκής δημιουργικότητας, σαν εκδήλωση αυτενέργειας του λαού που λυτρώθηκε ή λυτρώνεται από τα παλιά αστυνομικά δεσμά. Τέλος, αυτά ήταν ακριβώς όργανα εξουσίας, παρ’ όλο τον εμβρυώδη, αυθόρμητο, αδιαμόρφωτο και ασαφή χαρακτήρα της σύνθεσης και της λειτουργίας τους.

...Ως προς τον κοινωνικοπολιτικό τους χαρακτήρα ήταν, σε εμβρυακή μορφή, δικτατορία των επαναστατικών στοιχείων του λαού»5.

ΚΟΙΝΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ

Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι κύριοι ιδιοκτήτες των φαμπρικών και των εργοστασίων και ο κυβερνήτης, σαν άνθρωποι έξυπνοι, από τις πρώτες κιόλας μέρες της ίδρυσης του Σοβιέτ κατανόησαν τον κίνδυνο που σήμαινε μια τέτοια οργάνωση και κατέθεσαν πρόταση για ετοιμότητα άμεσης διεξαγωγής διαπραγματεύσεων, αλλά με τον όρο ότι ο κάθε εργοστασιάρχης θα κάνει τις διαπραγματεύσεις με τους δικούς του αντιπροσώπους. Οι εργάτες όμως υποστήριζαν με έμφαση τη φόρμουλα «όλοι με όλους», καταλαβαίνοντας ότι αν τους σπάσουν σε κομμάτια αναπόφευκτα θα τους μπερδέψουν, θα τους εξαπατήσουν, θα τους τρομοκρατήσουν, θα τους εξαγοράσουν.

Το Σοβιέτ των εξουσιοδοτημένων, στηριζόμενο σε όλη την εργατική μάζα, δεν επέτρεπε την κατάτμηση των δυνάμεων και κρατούσε γερά την καθοδήγηση στα χέρια του. Υποχρέωσε όχι μόνο τους εργοστασιάρχες, αλλά και τον κυβερνήτη, να συνδιαλλαγούν μαζί του. Ετσι, ο κυβερνήτης Λεόντιεφ βρέθηκε πολλές φορές αναγκασμένος να ζητήσει από το Σοβιέτ των εργατών αντιπροσώπων, να του επιτρέψει να βάλει μερικούς ανθρώπους στο τυπογραφείο για την έκδοση ανακοινώσεων ακόμη και των ίδιων των δικών του εγκυκλίων, ως κυβερνήτη.

Και οι εργοστασιάρχες απευθύνονταν στο Σοβιέτ με το αίτημα να επιτραπεί να περάσουν από κάποιες τεχνολογικές διαδικασίες εκείνα τα εμπορεύματα που είχαν μείνει σε ανολοκλήρωτη μορφή και μπορούσαν να χαθούν. Το Σοβιέτ το επέτρεπε αυτό, αν συμφωνούσαν να πάνε στη δουλειά οι ίδιοι οι εργάτες, αλλά μόνο με τον όρο ότι ο μισθός τους θα έμπαινε στο απεργιακό ταμείο.

Το μέγεθος της αναστάτωσης που προκάλεσε η στάση μεταξύ των καπιταλιστών, το εκφράζει άμεσα και ανοιχτά ο εργοστασιάρχης Μπουρίλιν σε ένα γράμμα του σε συγγενικό του πρόσωπο: «Αυτό που συνέβη δεν είναι δυνατό να περιγραφεί. Η εικόνα των γεγονότων είναι πρωτοφανής... Δεν έχω πια αμαξά, φτιάχνω μόνος μου το τσάι, πήραν απ’ τη φάμπρικα μέχρι και τον τελευταίο φύλακα, εγώ ο ίδιος φυλάω τη φάμπρικα. Οι επικεφαλής της διοίκησης έχουν εξαφανιστεί. Οι δικοί μας δεν έχουν ενιαία γνώμη (σ.σ. από εδώ και κάτω η υπογράμμιση δική μας). Η δική μου ειλικρινής πεποίθηση είναι ότι πρέπει να προχωρήσουμε όσο το δυνατό γρηγορότερα σε κάποιες μικρές υποχωρήσεις στα εργατικά αιτήματα. Μας απειλούν κολοσσιαίες ζημιές... Μου είναι γνωστό από αξιόπιστες πηγές ότι οι καθοδηγητές της απεργίας είναι άνθρωποι που έχουν έρθει από άλλα μέρη, είναι μορφωμένοι και διοικούν με πολύ γερό τρόπο. Είναι αισθητή η ύπαρξη μιας δυαδικής εξουσίας στην πόλη. Οι εργάτες δε θέλουν να διαπραγματευτούν ξεχωριστά στις φάμπρικές τους, θέτουν κοινά αιτήματα».

Αν και μια σειρά εργοστασιάρχες πρότειναν να γίνουν ορισμένες υποχωρήσεις, η πλειοψηφία τους σε συνεννόηση με τον κυβερνήτη αρνήθηκε να ικανοποιήσει τα αιτήματα των απεργών. Στο πλαίσιο αυτό χρησιμοποιήθηκαν επινοήματα όπως για παράδειγμα το ότι «η διάρκεια της εργάσιμης μέρας εξετάζεται μόνο στο επίπεδο όλου του κράτους». Τα σημεία για τον κατώτατο μισθό και την κατάργηση των προστίμων και των σωματικών ελέγχων απορρίφθηκαν δίχως καμιά αιτιολογία και στο αίτημα για τη διαμόρφωση βρεφικών σταθμών τα αφεντικά απάντησαν: «Το βρίσκουμε εξαιρετικά δύσκολο». Στα σημεία που αναφέρονταν στην κατάργηση της εργοστασιακής αστυνομίας, των φυλακών (χώρων εγκλεισμού) μέσα στις φάμπρικες, της μη επέμβασης της διοίκησης και του στρατού στις υποθέσεις των εργατών, της πολιτικής ελευθερίας και του δικαιώματος να ενώνονται σε σωματεία, της διαμόρφωσης εργατικών ταμείων αλληλοβοήθειας, οι εργοστασιάρχες απαντούσαν: «Δεν εμπίπτει της δικής μας αρμοδιότητας».

Είναι ενδιαφέρον ότι σε αυτή τη φάση οι εργάτες ήδη ζητούσαν τον εορτασμό της 1ης Μάη, κάτι για το οποίο τα αφεντικά απάντησαν: «Εξαιτίας του μεγάλου αριθμού γιορτών στη χώρα μας, βρίσκουμε μη βολικό τον εορτασμό της 1ης Μάη».

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΠΑΛΗΣ

Στη συνέχεια οι αρχές προχωράνε στην εφαρμογή βίαιων μεθόδων, κινητοποιώντας τάγματα πεζικού και λόχους κοζάκων που τους στάλθηκαν από την πρωτεύουσα. Γίνονται συγκρούσεις και συλλήψεις. Οι εργάτες απευθύνονται με αναφορά τους στον υπουργό Εσωτερικών. Το Σοβιέτ δεν είχε κανενός είδους ψευδαισθήσεις, ωστόσο όμως η έκκληση αυτή ξεσκέπασε την τσαρική κυβέρνηση σαν πιστό υπερασπιστή των συμφερόντων των μεγαλογαιοκτημόνων και των καπιταλιστών. Εγινε σε όλους ξεκάθαρο ότι η κυβέρνηση του Νικολάου του Ματοβαμμένου κάθε άλλο παρά είναι ταγμένη στο πλευρό του λαού.

Στη μαζικά οργανωμένη πολιτική πάλη των εργατών κάτω από την καθοδήγηση των μπολσεβίκων, κάποια αναρχικά στοιχεία, υποστηριζόμενα από τις αρχές, προσπάθησαν να αντιπαραθέσουν την ατομική τρομοκρατία, την απαλλοτρίωση [σ.μ. εννοεί τη βίαιη ατομική απαλλοτρίωση, δηλαδή τις κλοπές, τις ληστείες κλπ.], τη συμμορίτικη κραυγή: «Λήστεψε, χτύπα, σφάξε!». Σε αυτό οι μπολσεβίκοι ανταπαντούσαν ότι φυσικά είναι ευκολότερο να επιτεθείς στο μικρομαγαζάτορα και να ληστέψεις ένα ιδιωτικό διαμέρισμα, από το να διεξάγεις οργανωμένη ταξική πάλη ενάντια σε ολόκληρη την τάξη των καπιταλιστών και των μεγαλογαιοκτημόνων. Είναι πιο εύκολο να επιτεθείς σε ένα μεμονωμένο πράκτορα της τσαρικής εξουσίας, από το να επιτεθείς στην τσαρική απολυταρχία στο σύνολό της και να οργανώσεις τις μάζες για την ανατροπή του τσαρισμού.

Οι προσπάθειες να απαξιώσουν την εργατική στάση, να την παρουσιάσουν σαν κάποιου είδους «αταξία» (σ.μ. «αναταραχή», «έλλειψη, κατάλυση της τάξης»), η οποία πρέπει να κατασταλεί με τη βοήθεια ένοπλης δύναμης, ως επί το πλείστον, απέτυχαν. Πάνω σε αυτό ο Φ. Σαμοΐλοφ έγραφε: «Στην πόλη αυτό το διάστημα παρατηρούνταν τόση ευταξία, όση δεν υπήρχε ποτέ πριν την απεργία. Δεν κυκλοφορούσαν μεθυσμένοι, δεν παρατηρούνταν ούτε καυγάδες ούτε σκανδαλώδεις καταστάσεις, ούτε τυχερά παιχνίδια, τα οποία το Σοβιέτ είχε επίσης απαγορεύσει». Με βάση σχετική εγκύκλιο του Σοβιέτ έκλεισαν όλα τα μαγαζιά με αλκοολούχα ποτά στην πόλη.

Στο βαθμό που η διεξαγωγή συγκεντρώσεων στην πόλη είχε γίνει δυσκολότερη, οι εργάτες συγκεντρώνονταν έξω από την πόλη, στο ποτάμι Τάλκα, οργανώνοντας εκεί ένα ισχυρά συσπειρωμένο προλεταριακό στρατόπεδο με τη δική του διοίκηση και πειθαρχία, οι παραβάτες της οποίας υποβάλλονταν σε σκληρή ποινή: την έκθεσή τους στο βήμα ενώπιον ολόκληρης της μάζας και την εξέταση εκεί του παραπτώματος που είχαν κάνει. Αυτή η τιμωρία θεωρούνταν πολύ αυστηρή και οι άνθρωποι φοβούνταν σαν τη φωτιά την επίπληξη απ’ όλους μπροστά στη μάζα που παρακολουθούσε.

Το στρατόπεδο στο ποτάμι Τάλκα μετατράπηκε σε ένα ιδιόμορφο εργατικό πανεπιστήμιο, όπου από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ διεξαγόταν εκπαιδευτικό μάθημα, συζητήσεις, η εργασία του Σοβιέτ και των τμημάτων του κ.ο.κ. Υπήρχαν και οι ώρες του ελεύθερου χρόνου, κατά τις οποίες οι εργάτες τραγουδούσαν και μεταξύ των τραγουδιών υπήρχαν και επαναστατικά τραγούδια. Σ’ ένα από τα πιο δημοφιλή τέτοια τραγούδια, που ονομαζόταν «Ζίμουσκα», υπήρχαν οι παρακάτω στροφές:

Στο στύλο κρέμεται η κορώναο Νικόλαος Β΄ - η κουρούναο Πρόεδρος όλων των ηλιθίωνο Νικόλαος Β΄ ο Ρομανόφαπό τα Αλτάια ως το Δούναβηδε βρίσκεται πιο βλάκας απ’ το Νικόλαο,σε όλη τη Ρωσία έφτασε η φήμη:ο Νικόλαος τρελάθηκε.

Από ποιητικής άποψης το παραπάνω μπορεί να πει κανείς δεν είναι και κανένα αριστούργημα. Ωστόσο τα λόγια δείχνουν καθαρά ότι από την παλιά πίστη των εργατών στον πατερούλη τσάρο δεν είχε μείνει τίποτα πια.

Στις αρχές του Ιούνη τα αφεντικά κήρυξαν λοκ-άουτ (σ.μ. ανταπεργίες). Στις 3 Ιουνίου με τις δυνάμεις των κοζάκων και του πεζικού προχώρησαν σε αιματηρό χτύπημα στο στρατόπεδο του Τάλκα, μετά από το οποίο η αντίσταση πέρασε στην ανοιχτή αντιπαράθεση με τη χρήση των οδοφραγμάτων, του λιθόστρωτου (σαν όπλου του προλεταριάτου), κάποιου οπλισμού που παρότι ήταν λίγος και παλιός, εν τούτοις το προλεταριάτο διέθετε και τέτοιον (βασικά επρόκειτο για τα ρεβόλβερ «μπουλντόγκ», απαρχαιωμένου τύπου), των εμπρησμών εργοστασίων, καθώς επίσης και αγροκτημάτων και επαύλεων που ανήκαν στους εργοστασιάρχες.

Συναντώντας τόσο μεγάλη αντίσταση, στις 11 Ιουνίου ο κυβερνήτης επέτρεψε και πάλι τις συνελεύσεις στον Τάλκα. Στις 13 Ιουνίου οι εργοστασιάρχες προχώρησαν στην πρόταση επιμέρους οικονομικών υποχωρήσεων: μισθολογική αύξηση 10%, 10ωρη εργάσιμη μέρα, συν ακόμη κάποια πράγματα, αλλά μικρότερης σημασίας.

Στις 16 Ιουνίου ο κυβερνήτης αναφέρει στον υπουργό Εσωτερικών: «Με βάση τις αναφορές πρακτόρων που έλαβα, οι αγκιτάτορες και καθοδηγητές των συγκεντρώσεων μη όντας σε θέση να διατηρήσουν την αλληλεγγύη του πλήθους με τα οικονομικά αιτήματα και μόνον, τις τελευταίες δυο μέρες έκαναν πολιτικές και αντικυβερνητικές ομιλίες που προς το παρόν συναντούν τη συμπάθεια της μάζας των απεργών. Θεωρώ αδύνατη τη διενέργεια συλλήψεων των αγκιτατόρων για όσο διάστημα το πλήθος είναι τόσο συσπειρωμένο».

Από αυτό το σημείωμα φαίνεται ότι στην πορεία ανάπτυξης της απεργίας αυξήθηκε τόσο η συσπείρωση των εργατών, όσο και η πολιτικοποίησή τους. Οι μάζες περνούσαν το πανεπιστήμιο της πάλης.

Ωστόσο οι δυνάμεις των απεργών είχαν εξαντληθεί και στις 27 Ιουνίου το Σοβιέτ των εξουσιοδοτημένων εκδίδει την απόφαση: «Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι 47 μέρες απεργίας εξάντλησαν τις δυνάμεις μας... αποφασίσαμε να επιστρέψουμε στη δουλειά, με στόχο, αφού ενισχύσουμε τις δυνάμεις μας να ξεκινήσουμε εκ νέου την πάλη για τα δικαιώματά μας...».

Στις διάφορες φάμπρικες οι εργαζόμενοι επέστρεψαν στην εργασία τους σε διαφορετικές ημερομηνίες, αφού μερικοί εργοστασιάρχες δεν ήθελαν να προβούν ούτε καν σε αυτές τις τόσο άθλιες υποχωρήσεις που είχαν συμφωνηθεί. Επίσημη ημέρα λήξης της στάσης εργασίας θεωρείται η 23η Ιουλίου. (Η δουλειά ξεκίνησε ξανά σε όλες τις φάμπρικες εκτός από τις φάμπρικες του Φόκιν, του Π. Ντερμπένιεφ, του Μπακούλιν και τα δύο εργοστάσια του Γιαμάνοφ). Ακόμη και με βάση τα στοιχεία του ανώτατου εργοστασιακού επιθεωρητή του κυβερνείου του Βλαντίμιρ, η στάση εργασίας κατέλαβε 34 επιχειρήσεις, διήρκεσε 72 μέρες και έλαβαν μέρος σε αυτή, μόνο στο κέντρο της περιφέρειας, 29.068 εργάτες, μεταξύ των οποίων 11.277 γυναίκες και 2.482 ανήλικοι. Συνολικά δε σε όλο το κυβερνείο συμμετείχαν σε διάφορα στάδια της στάσης πάνω από 70 χιλιάδες εργάτες.

Ο μακρύς δύσκολος αγώνας δεν πέρασε δίχως ν’ αφήσει ίχνη. Ατσάλωσε τους εργάτες και τους προετοίμασε για τη μελλοντική ακόμη πιο πεισματώδη πάλη. Οπως έγραφε ο Φ. Σαμοΐλοφ «...υπήρχε η αίσθηση κάτι του νέου, του πρωτόγνωρου. Η προηγούμενη ταπεινωμένη στάση και οι τιποτένιοι τρόποι στην εξωτερική συμπεριφορά του μαζικού εργάτη εξαφανίστηκαν. Αυτό διακρινόταν ιδιαίτερα στη στάση των εργατών προς τους εκπροσώπους της διοίκησης της φάμπρικας...Το κύρος “θεού και τσάρου” των διοικητικών στελεχών, των διευθυντών... κλονίστηκε έντονα... Εξαφανίστηκε τελείως η δειλή δουλοπρέπεια απέναντι σ’ αυτά τα πρόσωπα, οι κάθε είδους βαθιές υποκλίσεις όταν εμφανίζονταν στις οποίες οι τελευταίοι παλιότερα δεν θεωρούσαν απαραίτητο ούτε καν να ανταποκρίνονται».

Οι μπολσεβίκοι πήραν υπόψη τους τα μαθήματα της πάλης των εργατών του Ιβάνοβο στη συνδιάσκεψη της κομματικής οργάνωσης που διεξάχθηκε στην Κοστρομά, το ίδιο εκείνο καλοκαίρι. Και τις μέρες της ένοπλης εξέγερσης του Δεκέμβρη στη Μόσχα οι μαχητικές ομάδες των κλωστοϋφαντουργών του Ιβάνοβο-Βοζνιεσένσκ, του Σούι, της Κόχμα, με επικεφαλής τον Μ. Φρούνζε έδωσαν βοήθεια στους εργάτες της Μόσχας συμμετέχοντας στις μάχες των οδοφραγμάτων.

ΟΙ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΕΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΣΟΒΙΕΤ6

Αν θέλουμε να μιλήσουμε για τη σημασία της εμπειρίας του Πρώτου Σοβιέτ και των Σοβιέτ γενικά σε σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα στη Ρωσία, πρέπει πρώτα απ’ όλα να ξεκινήσουμε από το θλιβερό αλλά πραγματικό γεγονός ότι βασικά σήμερα η αντίσταση ανάγεται για την ώρα στις μαζώξεις στο δρόμο και στις καταθέσεις -σε τακτή βάση- αιτημάτων που απευθύνονται στον πρόεδρο ή την κυβέρνηση. Η οργανωμένη συλλογική πάλη στις φάμπρικες, τα εργοστάσια, άλλες επιχειρήσεις είναι για την ώρα πολύ λίγη (και αυτό ισχύει πολύ περισσότερο για την πολιτική πάλη). Ακόμη περισσότερο που τα πιο αναπτυγμένα σε περιφέρειες και περιοχές «Σμακοφικά» (σ.μ. πήραν το όνομα τους από τον Σμάκοφ που ηγείται της Ομοσπονδίας) συνδικάτα (Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Συνδικάτων Ρωσίας) όχι μόνο συγκρατούν εντός ορίων αυτή την πάλη, αλλά και συνήψαν πολιτικά συμβόλαια με το κόμμα εξουσίας, την «Ενιαία Ρωσία». Από τις πολιτικές δυνάμεις εκείνες που αυτοπροσδιορίζονται αριστερές ή κομμουνιστικές μόνο δυο-τρεις ασχολούνται με την οργάνωση του εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος. Κατά πρώτο λόγο πρόκειται για το ΚΕΚΡ-ΕΚΚ και το ταξικό συνδικάτο «Ζαστσίτα». Τις μέχρι στιγμής επιτυχίες τους μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε περιορισμένες.

Εκ των αντιπολιτευόμενων βουλευτών της Κρατικής Δούμας και αυτοί (σε σύγκριση με τους έξι μπολσεβίκους που ήταν στην τσαρική Δούμα, είναι σήμερα πολύ περισσότεροι - 47 μέλη της παράταξης του ΚΚΡΟ συν 40 από την παράταξη του «Ρόντινα») μόνο δυο-τρεις καταπιάνονται με την οργάνωση της εργατικής αντίστασης. Και όταν κάποιος αποφασίζει ν’ ασχοληθεί με την εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος, βασικά κινείται στο επίπεδο σύνταξης επιστολών, παραπόνων, εκκλήσεων προς το δικαστήριο ή τον εισαγγελέα με αιτήματα τήρησης της νομιμότητας. Με την οργάνωση της αυτοτελούς πάλης των ίδιων των εργατών, των ίδιων των πλατιών μαζών των εργαζομένων η σημερινή αντιπολίτευση στη Δούμα δεν ασχολείται.

Ετσι λοιπόν η εμπειρία του Πρώτου Σοβιέτ πρέπει εμάς, τους κομμουνιστές του 21ου αιώνα, να μας υπαγορεύει και να μας συμβουλεύει:

α) Προσέγγιση στη λύση του ζητήματος: τι θέλουμε να οικοδομήσουμε.

β) Προσέγγιση στη λύση του ζητήματος: πώς να το κάνουμε αυτό.

ΚΑΤΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ

Είναι χρήσιμο εδώ να θυμηθούμε ότι στο πιο γνωστό παράδειγμα ταξικών μαχών της νεότατης ιστορίας της Ρωσίας, στην αντιπαράθεση στο Βίμπορσκ, οι εργάτες του εργοστασιακού συγκροτήματος παραγωγής προϊόντων χαρτιού και κυτταρίνης δεν περιορίστηκαν στην απλή αντίσταση στα αφεντικά, στα μισθολογικά αιτήματα, στα αιτήματα διατήρησης των θέσεων εργασίας και στην εκπλήρωση των υποσχέσεων για επενδύσεις του σχεδίου ιδιωτικοποίησης.

Οι εργαζόμενοι του συγκροτήματος πέρασαν στην επίθεση και ανέλαβαν οι ίδιοι τη λειτουργία της διεύθυνσης της παραγωγής. Πέταξαν τους υποψήφιους ιδιοκτήτες του συγκροτήματος έξω απ’ τις πύλες, εξέλεξαν δικό τους διοικητικό όργανο με επικεφαλής το διευθυντή, ίδρυσαν μια λαϊκή επιχείρηση, ως ιδρυτής της οποίας λειτούργησε η συνδικαλιστική οργάνωση.

Οι εργάτες εισήγαγαν στην παραγωγή μια βασική μηχανή παραγωγής χάρτου, η οποία παρέμενε εκτός παραγωγής περισσότερο από δυο χρόνια, κατάφεραν να οργανώσουν τη χρηματοδότηση με μέσα κυκλοφορίας έναντι μελλοντικών παραδόσεων της παραγωγής, ακόμη και την πώληση του ετήσιου προϊόντος. Εκτός αυτού ξανάρχισε να λειτουργεί η τραπεζαρία του εργοστασίου, σταθεροποιήθηκε η λειτουργία του λεβητοστασίου που παράγει θέρμανση για το συνοικισμό των εργατών που έχει τη συμβολική ονομασία Σοβιέτσκι.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι τοπικές και οι κρατικές αρχές διέκριναν άριστα τον κίνδυνο που σήμαινε αυτού του είδους η οργάνωση των εργαζομένων. Σκέφτηκαν ότι αν σήμερα οι άνθρωποι άρχισαν να αγγίζουν το δικαίωμα να διοικούν το εργοστάσιό τους, αύριο θα θελήσουν να καθορίζουν οι ίδιοι τη ζωή του χωριού τους, της πόλης τους και όλης της χώρας. Θα σκεφτούν και για την επαναφορά στην κρατική ιδιοκτησία των εργοστασίων, των φαμπρικών, των ηλεκτροσταθμών, του συμπλέγματος καυσίμων και ενέργειας, των μεταφορών κ.ο.κ. Και αυτό πια σημαίνει, αλίμονο, ότι η Σοβιετική εξουσία επιστρέφει!

Ακριβώς γι’ αυτό, δηλαδή εξαιτίας του εξαιρετικού κινδύνου για το υπόδειγμα της εξουσίας, τα αφεντικά του συγκροτήματος φέρθηκαν με τόση σκληρότητα απέναντι στη λαϊκή επιχείρηση. Μεταφέρθηκαν εδώ δυνάμεις του αποσπάσματος «Ταϊφούν», που εξειδικεύεται στη μεταφορά ιδιαίτερα επικίνδυνων κρατουμένων και στην καταστολή εξεγέρσεων στις φυλακές. Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Ρωσίας πυροβόλησαν ενάντια στους εργάτες εδώ στο εργοστασιακό συγκρότημα του Βίμπορσκ, στις 13 Οκτωβρίου 1999. Πυροβόλησαν ενάντια στις εστίες των Σοβιέτ που πήγαιναν να γεννηθούν, δηλαδή ενάντια στο πιο επικίνδυνο για το αστικό σύστημα προτσές της αυτοοργάνωσης της πάλης των εργαζομένων.

ΧΩΡΙΣ ΠΑΛΗ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΙΚΗ

Στον καιρό του ο Βλαντίμιρ Ιλίτς, ενώ δούλευε πάνω στο δεύτερο Πρόγραμμα του κόμματος, κάνοντας λόγο θεωρητικά για τη δυνατότητα προσωρινών ηττών και παλινδρομήσεων προς τα πίσω, έγραφε: «...Το Κόμμα μας δεν θα αρνηθεί να χρησιμοποιήσει και τον αστικό κοινοβουλευτισμό, αν η πορεία της πάλης μάς ρίξει για ορισμένο χρονικό διάστημα πίσω στην ιστορική εκείνη βαθμίδα που τώρα η επανάστασή μας την έχει ξεπεράσει. Ομως, σε κάθε περίπτωση και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, το Κόμμα θα παλέψει για τη Σοβιετική Δημοκρατία, που είναι ένας ανώτερος από άποψη δημοκρατισμού τύπος κράτους και μορφή της δικτατορίας του προλεταριάτου, για την αποτίναξη του ζυγού των εκμεταλλευτών και την κατάπνιξη της αντίστασής τους»7.

Δίχως πάλη δεν μπορεί να υπάρξει νίκη. Αυτό είναι η βασική εμπειρία των Σοβιέτ της μαχητικής οργάνωσης του προλεταριάτου.

ΣHMEIΩΣEIΣ:


ΣημειώσειςΣημειώσεις

* Ο Β. Α. Τιούλκιν είναι Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του ΚΕΚΡ - ΕΚΚ. Το άρθρο ήταν αφιερωμένο στα 100 χρόνια από την ίδρυση του πρώτου σοβιέτ και δημοσιεύτηκε στο «Μαρξισμός και σύγχρονη εποχή», Νο 1-2 (31-32), Κίεβο 2005, σελ. 3-7.

1. Β. Ι. Λένιν: Aπαντα τ. 12, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 130.

2. Β. Ι. Λένιν: Απαντα, τ. 34, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 315.

3. Β. Ι. Λένιν: Απαντα, τ. 36, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 71-73, καθώς και σε άλλες εργασίες.

4. «25 Χρόνια ΠΚΚ (μπ.)». Συλλογή αναμνήσεων των παράνομων του Ιβάνοβο-Βοζνιεσένσκ. 1923.

5. Β. Ι. Λένιν: Απαντα, τ. 12, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή, σελ. 315-316.

6. Σ.μ.: Στα ρωσικά εδώ γίνεται λογοπαίγνιο με τη λέξη «σοβιέτ» που σημαίνει «συμβούλιο». Ομως σημαίνει επίσης και «συμβουλή». Στα ελληνικά δηλαδή κατά λέξη ο τίτλος του κεφαλαίου θα αποδιδόταν ως «Οι συμβουλές του Πρώτου Συμβουλίου».

7. Β. Ι. Λένιν: Απαντα, τ. 36, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 58.