Πριν 80 χρόνια, τον Αύγουστο του 1922, με τον ξεριζωμό του ελληνικού πληθυσμού από τις πανάρχαιες εστίες του, έκλεισε η τελευταία πράξη της μικρασιατικής τραγωδίας.
Η μικρασιατική καταστροφή στάθηκε μια από τις μεγάλες τομές της νεοελληνικής ιστορίας και επηρέασε όλους τους τομείς της εθνικής μας ζωής. Εδωσε αιματηρό τέλος στην ιδεολογία της «Μεγάλης Ιδέας», που επί έναν ολόκληρο αιώνα αποτέλεσε τον άξονα της πολιτικής της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας και των κομμάτων της στη χώρα μας.
Η απότομη δημογραφική αύξηση του πληθυσμού με την είσοδο στον ελλαδικό χώρο 1.500.000 προσφύγων, επέφερε πλήρη αναστάτωση στην παραδοσιακή δομή της κοινωνίας.
Οι εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες, βιοτέχνες, εμπορευόμενοι, εργατοϋπάλληλοι της Μικράς Ασίας και του Πόντου που σ’ ένα μεγάλο μέρος τους παραγωγικά, κοινωνικά και πολιτιστικά βρίσκονταν σε πιο εξελιγμένο επίπεδο από τους γηγενείς, δημιούργησε καινούργιους συσχετισμούς στις κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις της χώρας.
Οι μικρασιάτες πρόσφυγες ήρθαν να πυκνώσουν τις γραμμές εκατοντάδων χιλιάδων πεινασμένων και κατεστραμμένων από τον οκτάχρονο πόλεμο γηγενών. Η έλλειψη κατοικιών, η έλλειψη στοιχειώδους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η εξαθλίωση και η πείνα θέριζαν κατά δεκάδες χιλιάδες τους πρόσφυγες. Σε προκήρυξη του ΣΕΚΕ (Κ) προς τις εργαζόμενες προσφυγικές μάζες μεταξύ άλλων αναφέρονταν: «Ολόκληρη η Μακεδονία, Θεσσαλία κλπ. κατάντησε πέρα για πέρα το νεκροταφείο των προσφύγων. Πεθαίνουν αράδα οι προσφυγικές μάζες. Τους δίνουνε τάχατες ένα ξεροκόμματο γης. Αυτό πως θα το καλλιεργήσουνε οι πρόσφυγες; Με τα δάκτυλά τους; Οχι βέβαια, με τα εργαλεία, με τις μηχανές. Εργαλεία και μηχανές δε δίνουν όμως οι πλουτοκράτες και το κράτος τους, λέγοντας πως δεν έχει το κράτος, είναι φτωχό. Μην ξεχνάτε όμως ότι αυτό το κράτος δάνεισε 30 εκατομμύρια δραχμές στους χρηματιστές, σ’ αυτούς που ανεβάζουνε τη λίρα και ακριβαίνουν τη ζωή».
Με λίγα λόγια, μετά τη μικρασιατική τραγωδία, η κατάσταση των εργαζομένων χειροτέρευσε και τα προβλήματα οξύνθηκαν. Δημιουργήθηκαν και νέα προβλήματα, όπως το προσφυγικό και άλλα. Το ΚΚΕ, που είχε καταδικάσει τη μικρασιατική εκστρατεία σαν ξένη και αντίθετη με τα συμφέροντα του ελληνικού λαού και που με βάση τις αρχές του είχε στιγματίσει τον τυχοδιωκτισμό των κομμάτων της ολιγαρχίας που, παρά τις μεταξύ τους διαφορές και αντιθέσεις, ήταν υπέρ της εκστρατείας, αγωνίστηκε με όλες τις δυνάμεις του για την αποκατάσταση των προσφύγων και για τη λύση των προβλημάτων τους με την ανάπτυξη του λαϊκού κινήματος.
Το κείμενο αυτό, που δίνουμε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα από τις στήλες της ΚΟΜΕΠ, είναι ενδεικτικό για το ενδιαφέρον του κόμματος της εργατικής τάξης, του ΚΚΕ, για την προβολή και τη λύση των μεγάλων και δύσκολων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι πρόσφυγες.