Η κυβέρνηση στα πλαίσια των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στον τομέα της πρόνοιας, με πρόσχημα την αποκέντρωση και την καλύτερη λειτουργία των κοινωνικών υπηρεσιών και ιδρυμάτων, μετέφερε με διάφορους τρόπους (νόμους, προγράμματα κλπ.) την αρμοδιότητα για άσκηση μέρους της κοινωνικής πρόνοιας στους οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Νομαρχίες, Δήμοι) χρησιμοποιώντας και τα λεφτά από αυτούς τους οργανισμούς. Με αυτή την τακτική καταργεί την ενιαία δημόσια παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, τη μετατρέπει σε προγράμματα «κοινωνικής φροντίδας» και ταυτόχρονα ανοίγει το δρόμο της ιδιωτικοποίησης μέσω της ανταποδοτικής λειτουργίας τους στους ΟΤΑ, ενώ τα λαϊκά στρώματα καλούνται να πληρώσουν διπλά, προκειμένου να έχουν τις στοιχειώδεις κοινωνικές υπηρεσίες. Αυτό επιτυγχάνεται, γιατί η παράδοση των αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ δε συνοδεύεται με τους αναγκαίους από τον κρατικό προϋπολογισμό πόρους. Με αποτέλεσμα η ΤΑ σ’ αυτόν τον τομέα, να λειτουργεί με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια και να γίνει ένας επιπλέον φοροεισπράκτορας των λαϊκών στρωμάτων για παροχή υποβαθμισμένης ποιότητας κοινωνικών υπηρεσιών, αφού το επίκεντρο του ενδιαφέροντος είναι το κέρδος και όχι ο εργαζόμενος και οι ανάγκες του.

Στον τομέα της Υγείας δεν έχουν μεταφερθεί κρατικές αρμοδιότητες ή λειτουργίες στην ΤΑ. Ομως στα πλαίσια της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης του δημόσιου συστήματος υγείας και σε συνδυασμό με τις αναδιαρθρώσεις των τελευταίων χρόνων που έχουν γίνει στην ΤΑ έχει ανοιχτεί ο δρόμος για λειτουργία δημοτικών επιχειρήσεων είτε μόνο στον τομέα της υγείας, είτε μαζί με τον τομέα της πρόνοιας.

Επίσης η μακροχρόνια έλλειψη προληπτικής ιατρικής και υπηρεσιών υγείας πρωτοβάθμιου επιπέδου, αλλά και η αύξηση των ανέργων, ξένων εργατών και προσφύγων οδηγούν πολλές φορές δημοτικές αρχές, κάτω από την πίεση αυτών των ελλείψεων και την όξυνση των προβλημάτων υγείας των κατοίκων των δήμων τους, στο να λειτουργήσουν δημοτικά ιατρεία ή δημοτικές υπηρεσίες υγείας (π.χ. κατ’ οίκον νοσηλεία).

Την τελευταία τετραετία ανάλογες δραστηριότητες έχουν πολλοί Δήμοι. Για παράδειγμα ο Δήμος της Αθήνας λειτουργεί δημοτικά ιατρεία εδώ και πολλά χρόνια. Τα τελευταία όμως χρόνια έχουν πολλές ελλείψεις σε προσωπικό και εξοπλισμό και γι’ αυτό υπολειτουργούν. Συνήθως οι δήμοι ξεκινάνε τη λειτουργία ιατρείων σε εθελοντική βάση με κάποιες από τις βασικές ειδικότητες: παθολόγο, καρδιολόγο, παιδίατρο, γυναικολόγο, οφθαλμίατρο και στην πορεία μέσω των δημοτικών επιχειρήσεων προσλαμβάνουν υγειονομικό προσωπικό, αγοράζουν τον απαραίτητο εξοπλισμό και τα λειτουργούν με ραντεβού ορισμένες μέρες και ώρες της βδομάδας. Αυτές οι υγειονομικές υπηρεσίες λειτουργούν δωρεάν για τους δημότες σαν μια προσωρινή ανακούφιση κυρίως για τους φτωχούς και ανασφάλιστους, γιατί προκειμένου να μην έχουν καμιά υγειονομική περίθαλψη όταν αντιμετωπίζουν μικροπροβλήματα στην υγεία τους μπορούν να πάνε δωρεάν, τουλάχιστον σε ένα γιατρό.

Επειδή όμως δε δίνεται κρατική χρηματοδότηση για αυτή τη δραστηριότητα, οι δήμοι τη χρηματοδοτούν είτε μέσω των δημοτικών επιχειρήσεων, που έχουν κάποια έσοδα από άλλες δραστηριότητες είτε από τον προϋπολογισμό του δήμου, αυξάνοντας τα δημοτικά τέλη.

Κάποιοι δήμοι επειδή δεν μπόρεσαν να κρατήσουν τη λειτουργία δημοτικών ιατρείων με εθελοντές τα έκλεισαν, συνάπτοντας όμως συμβάσεις με κάποιους γιατρούς της περιοχής που παρέχουν στους δημότες υγειονομικές υπηρεσίες και κυρίως εργαστηριακές εξετάσεις με έκπτωση!

Ολη αυτή η δραστηριότητα των δήμων στον τομέα της υγείας, αν εξεταστεί με κριτήριο τις ανάγκες των λαϊκών στρωμάτων για υψηλής επιστημονικής στάθμης, ολοκληρωμένες και δωρεάν υπηρεσίες υγείας, εξυπηρετεί:

1. Την κυβέρνηση, γιατί χωρίς κρατικές δαπάνες, άνθρωποι από τα φτωχά λαϊκά στρώματα κυρίως έχουν κάποιες υποτυπώδεις και υποβαθμισμένες υπηρεσίες υγείας δωρεάν. Συγκαλύπτεται έτσι το μεγάλο κενό που έχει δημιουργήσει η πολιτική της σε υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής και πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και περίθαλψης. Με τον τρόπο αυτό ελέγχεται η κοινωνική αγανάκτηση, αντίδραση, διεκδίκηση και εθίζονται οι εργαζόμενοι να αποδέχονται σαν φυσιολογικό και να «βολεύονται» με το λίγο, το ανεπαρκές, το υποβαθμισμένο.

2. Τις δημοτικές αρχές, γιατί παρουσιάζουν ένα φιλολαϊκό προφίλ ότι τάχα λύνουν προβλήματα παροχής υπηρεσιών υγείας των δημοτών τους, ενώ πρακτικά τα συντηρούν. Με τη δήθεν δωρεάν παροχή συγκαλύπτουν το γεγονός ότι, αφού δεν υπάρχει κρατική χρηματοδότηση, τα κονδύλια για τη λειτουργία αυτή προέρχονται από τους δημότες. Βέβαια «το δωρεάν» είναι μόνο για την ιατρική επίσκεψη, εάν όμως ο γιατρός συστήσει να γίνουν άλλες ιατρικές εξετάσεις ή να χορηγηθούν φάρμακα, αφού δεν υπάρχει ασφαλιστικό ταμείο, οι ασθενείς τα πληρώνουν από την τσέπη τους.

3. Τους γιατρούς που είτε προσφέρονται εθελοντικά, είτε αμείβονται για τη λειτουργία των δημοτικών ιατρείων γιατί προσελκύουν «πελατεία» στα ιδιωτικά τους ιατρεία, αλλά και σε διαγνωστικά κέντρα. Η πείρα έχει δείξει ότι είναι ελάχιστοι οι γιατροί που με ανιδιοτέλεια και με διάθεση για προσφορά λειτουργούν εθελοντικά μέσα στα δημοτικά ιατρεία και αυτό για μικρό χρονικό διάστημα.

Οι κομμουνιστές αποκαλύπτουμε στο λαό το ρόλο του θεσμού των δημοτικών ιατρείων, προβάλλοντας το πώς αξιοποιούνται, άσχετα από τη μορφή που παίρνουν, για να διευκολυνθεί η κυβέρνηση να προωθήσει την πολιτική του χτυπήματος του δημόσιου χαρακτήρα του συστήματος υγείας, την ανταποδοτικότητα, την εμπορευματοποίηση, τον επαγγελματικό «εθελοντισμό». Αναδεικνύουμε τις αιτίες που δημιουργούν ή οξύνουν τα προβλήματα στο σύστημα υγείας και στις προνοιακές παροχές και υπηρεσίες. Μέσα από τις δημοτικές παρατάξεις που συμμετέχουμε, κριτικάρουμε δημοτικές αρχές και παρατάξεις που δεν ενημέρωσαν τους δημότες, δεν αντιτάχθηκαν και σε πολλές περιπτώσεις στήριξαν τις αντιλαϊκές ανατροπές στην υγεία και πρόνοια.

Ενας άλλος τομέας που εμπλέκεται η ΤΑ είναι η ψυχική υγεία. Στον τομέα αυτό από το 1997 έχει αρχίσει η υλοποίηση του προγράμματος «Ψυχαργώ», με συγχρηματοδότηση από την ΕΕ, που αφορά την αποασυλοποίηση των ψυχικά ασθενών. Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος λειτουργούν ξενώνες σε διάφορους δήμους της χώρας με ψυχικά ασθενείς από τα δημόσια ψυχιατρεία.

Διακηρυγμένος στόχος της κυβέρνησης είναι μέχρι το 2006 να κλείσουν τα δημόσια ψυχιατρεία και όλοι οι ασθενείς αυτών των ιδρυμάτων να μεταφερθούν στους ξενώνες αυτόνομης διαβίωσης κάτω από την παρακολούθηση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, που όμως θα είναι έκτακτο και με συμβάσεις ορισμένου χρόνου.

Για τους ασθενείς που φιλοξενούνται σε αυτούς τους ξενώνες, εκτός του ότι τους μαθαίνουν να αυτοεξυπηρετούνται, λειτουργεί και ένα πρόγραμμα κοινωνικής τους ένταξης. Δηλαδή τους εκπαιδεύουν σε ορισμένα επαγγέλματα, που σύμφωνα με την πάθησή τους μπορούν να ανταποκριθούν. Το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι ότι οι εκπαιδευμένοι ασθενείς ή πρώην ασθενείς, δεν μπορούν να βρουν δουλειά μετά την εκπαίδευσή τους. Μια παραλλαγή αυτού του προβλήματος είναι ότι δημιουργούν μέσω αυτών των προγραμμάτων κάποιους συνεταιρισμούς που πουλάνε προϊόντα δουλειάς των τροφίμων των ξενώνων, αλλά από τη στιγμή που δεν υπάρχει κρατική στήριξη αυτοί οι συνεταιρισμοί δεν μπορούν να μπουν στην αγορά και να ανταγωνιστούν με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Στη διαδικασία προώθησης των προϊόντων των συνεταιρισμών, εμπλέκονται και οι δήμοι. Στόχος της κυβέρνησης είναι, μέσα από αυτή την οικονομική δραστηριότητα των ξενώνων, να αυτοχρηματοδοτείται η λειτουργία τους.

Σήμερα διαβιούν σε ψυχιατρικά νοσοκομεία 5.700 άτομα. Οπως διαπιστώνει και η ίδια η κυβέρνηση σε επίσημα ντοκουμέντα (Γ΄ ΚΠΣ) υπάρχει αυξημένη ζήτηση για υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Αυτό, όπως λέει, «οφείλεται αφενός στο σύγχρονο τρόπο ζωής που δημιουργεί αυξητικές τάσεις στην εμφάνιση ψυχικών νόσων και αφ’ ετέρου στην αύξηση των αναγκών ειδικών ομάδων του πληθυσμού (άτομα με αυτισμό, χρήστες τοξικών ουσιών, μετανάστες και ποινικοί παραβάτες με προβλήματα ψυχικής υγείας)».

Μέχρι τώρα με χρηματοδότηση από το Β΄ ΚΠΣ λειτουργούν 125 ξενώνες πανελλαδικά, δυναμικότητας 1250 ατόμων. Ο στόχος είναι μέχρι το 2006, που τελειώνει το Γ΄ ΚΠΣ, να δημιουργηθούν άλλοι 160 ξενώνες που θα φιλοξενούν επιπλέον 2000 άτομα.

Σε ορισμένους Δήμους που ιδρύθηκαν ξενώνες υπήρξε αντίδραση των κατοίκων με κινητοποιήσεις, συγκεντρώσεις, κλπ. για να μη λειτουργήσουν, προβάλλοντας επιχειρήματα ρατσιστικού τύπου όπως «θα υποβαθμιστεί η περιοχή μας με τους τρελούς» κ.ά..

Ομως τα σοβαρά ζητήματα που προκύπτουν με τη λειτουργία αυτών των ξενώνων δεν είναι αυτά που προβλήθηκαν σε αυτές τις κινητοποιήσεις, αλλά το ότι, αφ’ ενός μεν δεν μπορούν και δεν πρέπει οι βαριά ψυχικά άρρωστοι να μείνουν στους ξενώνες χωρίς την ύπαρξη δημόσιων ψυχιατρικών νοσοκομείων για τα υποτροπιάζοντα ή ανίατα περιστατικά και αφ’ ετέρου ότι, μετά το 2006, αυτοί οι ξενώνες δεν πρέπει να λειτουργήσουν με χρήματα της ΤΑ είτε με βοήθεια άλλων φορέων ή ατόμων των «τοπικών κοινωνιών», όπως προγραμματίζει η κυβέρνηση, αλλά ως παραρτήματα των δημόσιων ψυχιατρικών νοσοκομείων. Διαφορετικά θα φτάσουμε να αντιμετωπίσουμε τότε την εξής κατάσταση: Να έχουν μεταφερθεί όλοι οι ασθενείς (βαριά και ελαφριά περιστατικά) στους ξενώνες, να μην υπάρχουν δημόσια ψυχιατρικά νοσοκομεία για να νοσηλεύουν τους ψυχικά ασθενείς που χρήζουν νοσοκομειακής περίθαλψης και επειδή δε θα υπάρχει κρατική χρηματοδότηση, κάποιοι από τους ξενώνες θα οδηγούνται στο κλείσιμο. Το αποτέλεσμα θα είναι αυτοί οι ασθενείς είτε να μένουν στο δρόμο (όπως συμβαίνει σήμερα στην Αμερική που εδώ και χρόνια εφαρμόζουν αυτό το πρόγραμμα) είτε να γεμίζουν οι ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές, από αυτούς όμως που έχουν οικονομική δυνατότητα.

Σε αυτές τις εύλογες ανησυχίες η κυβέρνηση απαντά ότι θα πρέπει να κλείσουν τα δημόσια ψυχιατρεία, γιατί είναι άθλια άσυλα και ότι θα υπάρχουν στα «δημόσια» νοσοκομεία ψυχιατρικές κλινικές. Αυτές όμως οι κλινικές που υπάρχουν σήμερα δεν επαρκούν ούτε για τα τωρινά περιστατικά ενώ δεν προβλέπεται από πουθενά ότι θα αυξηθούν τα δημόσια νοσοκομειακά κρεβάτια για τους ψυχικά ασθενείς. Πολύ δε περισσότερο για τις ανάγκες που θα προκύψουν μετά το κλείσιμο των δημόσιων ψυχιατρικών νοσοκομείων και από την αναμενόμενη, λόγω κοινωνικών αιτίων, αύξηση των περιστατικών.

ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΛΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

Οι κομμουνιστές είμαστε αντίθετοι σε ρατσιστικού τύπου διαμαρτυρίες για τη λειτουργία ξενώνων αυτόνομης διαβίωσης ψυχικά ασθενών. Αναδεικνύουμε τα πραγματικά προβλήματα που θα προκύψουν από την εφαρμοζόμενη πολιτική για τους ψυχικά πάσχοντες.

Με τη δράση μας στο κίνημα και στην ΤΑ προβάλλουμε και προωθούμε ως βασικούς στόχους πάλης:

-‡ Τη συνέχιση της λειτουργίας των δημόσιων ψυχιατρείων με κρατική χρηματοδότηση και ταυτόχρονη άμεση βελτίωση των υποδομών και της παρεχόμενης περίθαλψης σε αυτά (ξενοδοχειακός εξοπλισμός, προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, κλπ.).

-‡ Τη δημιουργία νέων ξενώνων, την ένταξη των παλαιών στο δημόσιο σύστημα υγείας, ως παραρτήματα των ψυχιατρικών νοσοκομείων ή των ΚΥ, μόνο για τα επιστημονικά αποδεδειγμένα ελαφριά περιστατικά και με το ανάλογο επιστημονικό και μη προσωπικό για τη συνεχή επίβλεψη των ασθενών.

-‡ Η επαγγελματική αποκατάσταση των ψυχικά πασχόντων να γίνεται με αποκλειστική ευθύνη του κράτους. Οι υπάρχοντες παραγωγικοί συνεταιρισμοί και τα επαγγελματικά εργαστήρια που λειτουργούν με τους τροφίμους των ξενώνων και όσους δεν μπορούν να ενταχθούν στην παραγωγική διαδικασία, να ενταχθούν σε κρατικό δίκτυο προστατευομένων παραγωγικών εργαστηρίων, αναλόγων με αυτά που πρέπει να αναπτυχθούν για τα ΑΜΕΑ και να υπόκεινται σε κοινωνικό έλεγχο (ΤΑ, σωματεία, επαγγελματοβιοτεχνικές ενώσεις κλπ.).

Οι βασικές αρμοδιότητες προνοιακού χαρακτήρα που έχουν περάσει στους ΟΤΑ είναι οι εξής:

-‡ Λειτουργία Παιδικών και Βρεφονηπιακών σταθμών, Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ), απογευματινή λειτουργία παιδικών σταθμών για εργαζόμενες μητέρες με βάρδιες.

‡- Λειτουργία εξοχών και κατασκηνώσεων για παιδιά, ηλικιωμένους και ΑΜΕΑ.

-‡ Πρόγραμμα βοήθειας στο σπίτι. Ξεκίνησε από το Υπουργείο Υγείας - Πρόνοιας με το ΚΑΠΗ Περιστερίου το 1996 και στη συνέχεια το 1999 επεκτάθηκε πιλοτικά σε 102 Δήμους της χώρας και σταδιακά επεκτείνεται και σε άλλους. Ξεκίνησε ως πρόγραμμα βοήθειας σε ηλικιωμένους και τώρα επεκτείνεται και σε άλλες κατηγορίες πληθυσμού (ΑΜΕΑ, χρονίως πάσχοντες).

-‡ Πρόγραμμα οικιστικής παρέμβασης σε χώρους που κατοικούν τσιγγάνοι.

-‡ Υλοποίηση σειράς κοινοτικών προγραμμάτων με προνοιακή δράση για «τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας και την επαγγελματική αποκατάσταση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων» (ΑΜΕΑ, νέοι, γυναίκες, μακροχρόνιοι άνεργοι).

Ορισμένοι δήμοι (κυρίως ΠΑΣΟΚ και ΝΔ) θέλοντας να στηρίξουν την πολιτική της κυβέρνησης, στα πλαίσια άσκησης προνοιακής πολιτικής για τους δημότες τους που είναι πολύτεκνοι ή βρίσκονται σε τέλεια εξαθλίωση, τους κάνουν έκπτωση ή τους απαλλάσσουν από την πληρωμή των δημοτικών τελών ή κάνουν δώρο 1 εκατ. δραχμές εφάπαξ σε κάθε οικογένεια που φέρνει στον κόσμο το τρίτο ή σε άλλους δήμους το τέταρτο παιδί της. Βέβαια αυτή η γενναιοδωρία και η φιλανθρωπία που επιδεικνύουν οι δήμοι αυτοί, προέρχεται από την αύξηση των δημοτικών τελών που επιβάλλουν στους υπόλοιπους δημότες τους. Με την άσκηση τέτιας προνοιακής πολιτικής από τους δήμους, τα λαϊκά στρώματα και ιδιαίτερα αυτά που βιώνουν πιο έντονα τα προβλήματα που απορρέουν από την κυβερνητική πολιτική, προσανατολίζονται να μη διεκδικούν από το κράτος κοινωνικές παροχές και υπηρεσίες, αλλά από το δήμο. Υπάρχουν περιπτώσεις Ενώσεων Πολυτέκνων που διεκδικούν από τους δήμους τους, μιμούμενοι άλλους γειτονικούς, να δοθούν ιδιαίτερα κίνητρα (κατάργηση δημοτικών τελών, χρηματικά βοηθήματα κλπ.) για τη δήθεν λύση του δημογραφικού ζητήματος. Η δράση σε μια τέτια κατεύθυνση αποπροσανατολίζει και οδηγεί στην αποδοχή και στο συμβιβασμό με αποσπασματικές, χαμηλής ποσότητας και ποιότητας προνοιακές παροχές. Αποδυναμώνει τη δράση του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος και του ριζοσπαστικού, αγωνιστικού, λαϊκού μαζικού κινήματος, που διεκδικεί από το κράτος ενιαία, καθολική, δημόσια δωρεάν προνοιακή πολιτική που να καλύπτει πλήρως τις λαϊκές ανάγκες.

Υπάρχουν παραδείγματα δήμων, που έχοντας αναλάβει τις προαναφερόμενες προνοιακές αρμοδιότητες από το αντίστοιχο υπουργείο, αυξάνουν τα δημοτικά τέλη δηλαδή, βάζουν επιπλέον εισφορές για υπηρεσίες που μέχρι πρότινος παρέχονταν δωρεάν π.χ. παιδικοί σταθμοί, παιδικές κατασκηνώσεις, ΚΔΑΠ κλπ. Οι δήμοι λειτουργούν τις υπηρεσίες αυτές, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, είτε με ελλιπές είτε χωρίς επιστημονική ειδίκευση προσωπικό, κυρίως με τελειόφοιτους λυκείου ή ιδιωτικών ΚΕΚ ή με εθελοντές και εθελόντριες, όπως τα προγράμματα βοήθειας στο σπίτι ηλικιωμένων, ΑΜΕΑ, χρονίως πασχόντων κλπ. Το προσωπικό αυτό όσες καλές προθέσεις και διαθέσεις και αν έχει, είναι αδύνατο να παρέχει τόσες και τέτιες υπηρεσίες που προσφέρουν οι επιστήμονες και οι ειδικοί του τομέα αυτού, όπως είναι κοινωνικοί λειτουργοί, παιδαγωγοί, ψυχολόγοι, νοσηλευτές, φυσιοθεραπευτές και άλλες ανάλογες ειδικότητες. Επίσης οι σχέσεις εργασίας του προσωπικού, δηλαδή η μερική απασχόληση, οι συμβάσεις έργου ή λίγων μηνών, η περικοπή αδειών ή η ολιγόωρη απασχόληση των εθελοντών, η διάσπαση του ενιαίου σχεδιασμού, προγραμματισμού και λειτουργίας με την ανάλογη χρηματοδότηση μέσω του κρατικού προϋπολογισμού στο δημόσιο φορέα για την άσκηση πολιτικής «κοινωνικής φροντίδας», λειτουργούν αποτρεπτικά στην αναβάθμιση της παροχής υπηρεσιών. Για παράδειγμα, στον τομέα αγωγής και φροντίδας βρεφών και νηπίων ο κάθε δημοτικός φορέας θα ασκεί διαφορετικής ποιότητας προσχολική αγωγή ανάλογα με τα κονδύλια που διαθέτει. Διότι δεν θα υπάρχει ένας δημόσιος φορέας που να παρέχει μια ενιαία δημόσια και δωρεάν προσχολική αγωγή για όλα τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, όχι μόνο των εργαζόμενων μητέρων, που να στηρίζεται στην παιδαγωγική επιστήμη, να καλλιεργεί σφαιρικά τις βασικές ικανότητες και πλευρές του ανθρώπινου ψυχισμού.

Με την εφαρμογή από το υπουργείο Υγείας-Πρόνοιας σε συνεργασία με την ΚΕΔΚΕ του προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι» προωθήθηκε η μετατροπή των ΚΑΠΗ σε δημοτικές επιχειρήσεις, με σκοπό να προσλαμβάνουν για ένα χρονικό διάστημα 5 ετών, άτομα που θα πληρώσει το υπουργείο για να αναλάβουν τους μοναχικούς γέροντες και γερόντισσες που δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι τους και να αυτοεξυπηρετηθούν. Σημειωτέον ότι με το νόμο 2218/94, η πενιχρή επιχορήγηση που έδινε το υπουργείο Υγείας-Πρόνοιας μέχρι τότε στους δήμους για τα ΚΑΠΗ, ουσιαστικά καταργήθηκε. Μετά το χρονικό διάστημα των 5 ετών οι δήμοι συνεχίζουν μόνοι τους το πρόγραμμα, που σημαίνει είτε το καταργούν είτε μεταφέρουν το κόστος στη δημοτική φορολογία. Παρόμοιο πρόγραμμα προβλέπουν και τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης, με τη διαφορά ότι εδώ ο φορέας της χορήγησης είναι ο ΟΑΕΔ και το Υπουργείο Εργασίας και η χρονική διάρκεια του προγράμματος είναι 3 χρόνια, με σταδιακή κλιμάκωση της οικονομικής συμμετοχής των «χρηστών» το δεύτερο έτος εφαρμογής.

Οι ΟΤΑ γίνονται ολοένα και περισσότερο φορείς υλοποίησης διαφόρων προγραμμάτων, τα οποία απευθύνονται στα ΑΜΕΑ, όπως π.χ. προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. Τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης υλοποιούνται συνήθως από δημοτικές επιχειρήσεις με την επωνυμία ΚΕΚ (Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης), τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να συνεργάζονται με ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν αποκτήσει στον τομέα της εκπαίδευσης-κατάρτισης εμπειρία. Για παράδειγμα, αναφέρουμε τον Ομιλο επιχειρήσεων ΞΥΝΗ, ο οποίος έφτιαξε ΚΕΚ ΞΥΝΗ και το οποίο με τη σειρά του συνεργάζεται με διάφορα δημοτικά ΚΕΚ. Τα προγράμματα είναι χαμηλού επιπέδου, δεν παρέχουν κάποιο αναγνωρισμένο τίτλο σπουδών στους καταρτιζόμενους, αντικαθιστούν την επαγγελματική εκπαίδευση και γενικά παρουσιάζουν όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά που έχουν όλα τα προγράμματα κατάρτισης[1]. Φυσικά, πολλοί άνεργοι τα κυνηγούν, γιατί μέσα από αυτά παίρνουν ένα χαρτζιλίκι για την περίοδο της ανεργίας και έχουν μια ελπίδα ότι είναι δυνατό να βρουν κάποια, έστω και προσωρινή, διέξοδο. Τα προγράμματα αυτά, όπως είναι φυσικό, αξιοποιούνται από τις δημοτικές αρχές για να φτιάχνουν έναν πελατειακό κύκλο. Επειδή η πλειοψηφία τους εκτελείται από δημοτικές επιχειρήσεις, τα δημοτικά συμβούλια δεν παίζουν κάποιο ιδιαίτερο ρόλο στις διαδικασίες με τις οποίες γίνεται η επιλογή των καταρτιζομένων. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι διαδικασίες αυτές είναι αποφάσεις του δημάρχου και του διευθύνοντα συμβούλου της επιχείρησης.

Εκτός από προγράμματα κατάρτισης ανέργων ειδικών κατηγοριών, όπως προαναφέρθηκε, οι ΟΤΑ εμπλέκονται και σε διάφορα άλλα, πολυποίκιλα προγράμματα της ΕΕ, με διάφορους στόχους.

Είναι προγράμματα με σύντομη ημερομηνία λήξης (από 1 χρόνο μέχρι το πολύ 5 χρόνια), που καλύπτουν όμως τα τεράστια κενά της κρατικής κοινωνικής πολιτικής, πατώντας πάνω σε υπαρκτές λαϊκές ανάγκες. Π.χ. προγράμματα για: βρεφονηπιακή φροντίδα, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, ηλικιωμένων, ΑΜΕΑ, αποφυλακισθέντων εφήβων, τοξικοαπεξαρτημένων, ολοήμερο σχολείο, ξενώνες φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών, ανηλίκων παιδιών των φαναριών, υποστηρικτική σχολική βοήθεια σε παιδιά τσιγγάνων, παλιννοστούντων, μεταναστών, τηλεφωνικές γραμμές SOS για καταγγελίες, ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη τοξικο-εξαρτημένων ατόμων ή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, προστατευόμενα εργαστήρια για ΑΜΕΑ, κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης διαφόρων ειδικοτήτων, καλοκαιρινή απασχόληση παιδιών σχολικής ηλικίας. Μετά τη λήξη αυτών των προγραμμάτων, που περιλαμβάνουν μια ευρύτατη γκάμα κοινωνικών δράσεων, για τη συνέχιση της λειτουργίας τους, υποχρεούται να πληρώσει ο φορέας υλοποίησής τους. Συνήθως μεταφέρεται αυτή η υποχρέωση είτε στους Δήμους είτε στα άτομα που χρησιμοποιούν αυτές τις υπηρεσίες, με την επιβολή εισφοράς ή κάποιου χρηματικού τέλους. Με τον τρόπο αυτό εκβιάζει η κυβέρνηση τους δήμους να συνεχίσουν να τα λειτουργούν χωρίς κρατική χρηματοδότηση διαφορετικά οι δήμοι θα έχουν να αντιμετωπίσουν τη δυσαρέσκεια των δημοτών τους.

Σχετικά με το θέμα αυτό τοποθετήθηκε η Κοινοτική Επίτροπος κ. Α. Διαμαντοπούλου σε πρόσφατη ομιλία της για το Γ΄ ΚΠΣ, ως εξής: «Χρειάζονται νέα σχήματα που δεν απαιτούν πάντοτε και υποχρεωτικά τη χρηματοδότηση από το κράτος. Απαιτούνται συνέργειες, όπου θα μπορούσε να βάλει το κράτος την υποδομή, ο δήμος την πρώτη φάση της κατάρτισης, την πρώτη φάση της λειτουργίας, τα ευρωπαϊκά προγράμματα να χρηματοδοτήσουν μια πρώτη φάση λειτουργίας, μετά να συνεισφέρουν οι ίδιοι οι γονείς και σε είδος, δηλαδή με την προσωπική τους παρουσία, αλλά και σε χρήμα...».

Διακηρυγμένος στόχος όλων αυτών των προγραμμάτων είναι η «αντιμετώπιση» κάποιου κοινωνικού προβλήματος, το οποίο γεννιέται από την κρίση του καπιταλισμού και σκοπός τους είναι, η αγανάκτηση και αντίδραση των καταπιεζομένων να μην πάρει διαστάσεις τέτιες που να απειλήσει τη λεγόμενη κοινωνική συνοχή. Ετσι στο θεωρητικό μέρος των προγραμμάτων αυτών διαβάζει κανείς έννοιες, όπως «καταπολέμηση της περιθωριοποίησης ευπαθών κοινωνικών ομάδων», «η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού των ανέργων», «η καλλιέργεια της κοινωνικής αλληλεγγύης», «η ανάπτυξη του κοινωνικού εθελοντισμού». Ολα αυτά βεβαίως είναι οι συνηθισμένες υποκρισίες και δημαγωγική καπηλεία από την αστική τάξη, προς ίδιον όφελος, αξιών ριζωμένων στη λαϊκή συνείδηση. Η αποκάλυψή τους απαιτεί δραστήρια ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση και προπάντων την ανάπτυξη της ταξικής πάλης. Οι δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθούν σε αυτή την κατεύθυνση.

Πέρα από τις ειδικές πλευρές που εκτέθηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια, το ΚΚΕ διαθέτει τεκμηριωμένη, αναλυτική πρόταση για την Υγεία και Πρόνοια που συμπεριλαμβάνεται στην απόφαση της ΚΕ για την Κοινωνική Ασφάλιση[2]. Οι κομμουνιστές επιμένουμε στην ανάγκη ύπαρξης ενός και μόνου δημόσιου συστήματος υγείας-πρόνοιας για όλους χωρίς διακρίσεις, με ιδιαίτερες υπηρεσίες για ομάδες πληθυσμού όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες, οι χρόνιοι πάσχοντες, τα ΑΜΕΑ. Κατάργηση της ιδιωτικής επιχειρηματικής δράσης στην υγεία, στην πρόνοια και στην ασφάλιση. Κανένας άλλος οργανισμός υγείας είτε ασφαλιστικό Ταμείο να μην έχει υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας που να λειτουργούν έξω από αυτό το δημόσιο σύστημα που θα χρηματοδοτείται μόνο από το κράτος και την εργοδοσία. Να αναπτυχθούν μέσα σε αυτό το σύστημα υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής, σχολικής υγιεινής, υγιεινής και ασφάλειας για τους χώρους δουλειάς και κατοικίας, οικογενειακοί γιατροί και Κέντρα υγείας με πλήρη εξοπλισμό και προσωπικό. Επίσης απαιτείται ανάπτυξη της έκτακτης προνοσοκομειακής φροντίδας (ΕΚΑΒ) ιδιαίτερα στις παραμεθόριες περιοχές. Ταυτόχρονα απαιτούμε αναβάθμιση των δημόσιων νοσοκομείων όλης της χώρας και των προνοιακών ιδρυμάτων με τις ανάλογες υποδομές, εξοπλισμό και προσωπικό.

Οι κομμουνιστές πιστεύουμε ότι τέτια αιτήματα πάλης πρέπει οι αιρετοί της ΤΑ μαζί με τα εργατικά συνδικάτα, τις ενώσεις και τις επιτροπές αγώνα των αγροτών, των επαγγελματοβιοτεχνών, των επιστημόνων, των νέων και των γυναικών, να στοχεύουν να ικανοποιηθούν γιατί μόνο τότε μπορεί να καλυφθούν οι σύγχρονες λαϊκές ανάγκες. Αυτή η υπόσχεση για διεκδίκηση αποτελεί και την προσφορά των δημοτικών παρατάξεων που συμμετέχουν οι κομμουνιστές και οι συνεργαζόμενοι με αυτούς προς τους δημότες. Σε ένα τέτοιο σύστημα υγείας-πρόνοιας που προαναφέραμε η ΤΑ έχει το δικό της ρόλο. Να προσδιορίσει τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής και να ασκήσει τον κοινωνικό έλεγχο. Πιο συγκεκριμένα μπορεί να έχει αρμοδιότητες όπως:

α) Να καταγράφει, να προσδιορίζει τις ανάγκες για υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας που έχουν οι δημότες και να παλεύει να ικανοποιηθούν μέσα από το Δημόσιο σύστημα υγείας.

β) Να ελέγχει αν ο κεντρικός σχεδιασμός ανταποκρίνεται στις ανάγκες του λαού της περιοχής.