1. ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ ΕΕ
Το ΚΚΕ έγκαιρα τοποθετήθηκε για τον ταξικό χαρακτήρα της διαδικασίας της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ενοποίησης, στην αρχή με την ΕΟΚ, στη συνέχεια με την πράξη για την Ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και τη μετεξέλιξή της σε Οικονομική Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ), γνωστή ως Ευρωπαϊκή Ενωση.
Αναλύοντας την ελληνική και ευρωπαϊκή πραγματικότητα με γνώμονα τη λενινιστική θεωρία για τον ιμπεριαλισμό, τη θέση του Λένιν για το σύνθημα των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης», το ΚΚΕ κατέληξε στην εξής εκτίμηση:
Η ΕΕ αποτελεί μια προωθημένη καπιταλιστική Ενωση, δηλαδή μια προωθημένη μορφή συμμαχίας των καπιταλιστικών κρατών στην Ευρώπη, η οποία ακολούθησε διάφορα στάδια στην εξέλιξή της. Ηγετικός της πυρήνας υπήρξε η γαλλογερμανική συνεργασία, γνωστή και ως «άξονας», με στόχο τη μεταπολεμική ενίσχυση των μονοπωλίων της, εν μέρει και απέναντι στη στενότερη αμερικανοβρετανική («αγγλοσαξωνική») συμμαχία. Γενικότερα, ήταν η οικονομική και πολιτική συμμαχία των ισχυρότερων καπιταλιστικών κρατών της Δύσης για τη θωράκιση του καπιταλισμού απέναντι στο σοσιαλιστικό τμήμα της Ευρώπης, στον κίνδυνο της σοσιαλιστικής προοπτικής στη Δυτική Ευρώπη.
Η πορεία της ΕΟΚ προς την ΟΝΕ (ΕΕ) εκφράζει τα κοινά συμφέροντα των καπιταλιστικών κρατών-μελών της, έχει ως κίνητρο και στόχο τη μεγέθυνση των μονοπωλίων τους σε συνθήκες όξυνσης του ανταγωνισμού, περιοδικών οικονομικών κρίσεων, ανακατατάξεων στο διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, λόγω της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης (εμφανίσθηκαν τα λεγόμενα «θαύματα» της Ιαπωνίας, των «Ασιατικών τίγρεων» κλπ.). Είναι συμμαχία των κρατών-μελών της ΕΕ για μια γενική αναπροσαρμογή στους όρους πληρωμής της μισθωτής εργασίας, με αφαίρεση κατακτήσεων που είχαν επέλθει σε τελείως διαφορετικές εγχώριες και διεθνείς συνθήκες συσχετισμού μεταξύ των δυνάμεων της εργασίας απέναντι σε εκείνες του κεφαλαίου.
Είναι πορεία κοινών στοχεύσεων του μεγάλου κεφαλαίου, των μονοπωλίων που εδρεύουν στα κράτη της Ευρώπης και ταυτοχρόνως είναι και πορεία ανταγωνισμών μεταξύ τους, μεταξύ των κρατών-μελών της Ενωσης, μεταξύ των μονοπωλίων τους. Και αυτό, γιατί η αδήριτη ανάγκη της συμμαχίας τους για να ανταπεξέλθουν στο διεθνή καπιταλιστικό ανταγωνισμό, δεν αναιρεί την καπιταλιστική ανισομετρία, τον ανταγωνισμό, τις αντιθέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της Ενωσης, την εθνο-κρατική οργάνωση πάνω στην οποία στηρίζεται η καπιταλιστική συσσώρευση.
Το πιο συνεκτικό στοιχείο αυτής της διακρατικής καπιταλιστικής συμμαχίας (Ενωσης) είναι η κοινή γραμμή για την εφαρμογή πολιτικών που νομιμοποιούν τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης σε σχέση με τα νέα επίπεδα παραγωγικότητας της εργασίας της. Επομένως αυτές οι πολιτικές περιλαμβάνουν: Την υστέρηση των μισθών έναντι της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, τις αρνητικές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, την πληρωμή άμεσα, ως εμπόρευμα, των απαιτούμενων για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης κ.ά. (ιδιωτικοποιήσεις στην παιδεία, υγεία, πρόνοια, ασφάλιση). Προωθούνται επίσης μέτρα για να αυξηθεί το ποσοστό συμμετοχής του γυναικείου πληθυσμού στη μισθωτή εργασία, από την οποία παράγεται η υπεραξία.
2. Η ΟΞΥΝΣΗ ΤΩΝ ΕΝΔΟΪΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΘΕΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΕ
Επιβεβαιώθηκε η πρόβλεψη του ΚΚΕ ότι στην πορεία θα οξύνονταν οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις στην ΕΕ. Αντιθέτως, οι δυνάμεις του σύγχρονου δεξιού και δυνάμεις του αριστερού οπορτουνισμού συντάχθηκαν με τις αστικές φιλελεύθερες και τις σοσιαλδημοκρατικές διαχειριστικές δυνάμεις στην αιτιολόγηση της αναγκαιότητας, της συνεκτικότητας και τελικώς της χρησιμότητας της ΕΕ ως μονόδρομου από κοινού για κεφάλαιο και εργατική δύναμη. Η όξυνση των αντιθέσεων ως προς τη συνεκτικότητα της ΕΕ είχε τις εξής πρόσφατες εκδηλώσεις:
- Η «Συνταγματική Συνθήκη» δεν εγκρίθηκε από τα δημοψηφίσματα στη Γαλλία και την Ολλανδία, ως συνέχεια άλλων αρνητικών αποτελεσμάτων σε προηγούμενα δημοψηφίσματα έγκρισης Συνθηκών (αρνητικό αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος στην Ελβετία και δύο δημοψηφισμάτων στη Νορβηγία για την ένταξη στην ΕΕ, αρνητικό αποτέλεσμα δημοψηφίσματος επικύρωσης υιοθέτησης του ευρώ στη Σουηδία και στη Δανία, οι οποίες τελικώς δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ, μαζί και η Βρετανία. Αρνητικό το πρώτο δημοψήφισμα στην Ιρλανδία για την επικύρωση της συνθήκης της Νίκαιας, που αφορούσε την τελευταία διεύρυνση της ΕΕ).
- Οι αντιθέσεις οξύνονται σε σχέση με τα δημοσιονομικά της ΕΕ: Για το ύψος του κοινοτικού προϋπολογισμού (με κύρια την αρνητική θέση της Γερμανίας στην αύξηση του ποσοστού του επί του Ακαθάριστου Προϊόντος στην ΕΕ). Για την αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων (με τη Βρετανία να ηγείται στη μείωση της στήριξης προς την αγροτική παραγωγή). Για τη διαχείριση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων (πρωτογενές έλλειμμα και δημόσιο χρέος) κλπ.
- Οξύνονται οι αντιθέσεις στη διαμόρφωση κοινής ευρωπαϊκής φορολογικής πολιτικής για τις επιχειρήσεις, με τάση ακόμη μεγαλύτερη συμμετοχή της φορολογίας των εμπορευμάτων (έμμεση φορολογία) που πληρώνουν οι πολλοί και μικρότερη για το μεγάλο κεφάλαιο (ως άμεση φορολογία επιχειρήσεων ή μεγαλοεισοδηματιών).
- Οξύνονται οι αντιθέσεις γύρω από τη σχέση δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής (το γνωστό ως «Σύμφωνο Σταθερότητας και ανάπτυξης»), γιατί λόγω της ανισόμετρης ανάπτυξης δεν ταιριάζει το ίδιο μείγμα για κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ, στον ίδιο χρόνο ή σειρά χρόνων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το Ευρώ έφερε πολύ μεγαλύτερα ελλείμματα για κάποια κράτη (π.χ. Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιταλία), πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια, αλλά και επιδείνωση της ανταγωνιστικότητάς τους (Ελλάδα, Πορτογαλία, αλλά και Ιταλία) με βάση τα κριτήρια και τους δείκτες της καπιταλιστικής παραγωγής.
- Οξύνονται οι αντιθέσεις λόγω της κοινής δέσμευσης των κρατών-μελών για την επιτάχυνση της απελευθέρωσης των αγορών ενέργειας, μεταφορών κλπ. Η «απελευθέρωση» γίνεται με ένταση του ανταγωνισμού, με πολιτικούς χειρισμούς για εξαιρέσεις ή προνομιακές σχέσεις που θα βοηθήσουν στην απόκτηση ή διατήρηση μεριδίων από ισχυρά κρατικά μονοπώλια, όπως η Edf της Γαλλίας. Η μείωση των κρατικών επιδοτήσεων σε στρατηγικής σημασίας τομείς, όπως είναι οι αερομεταφορές, οξύνει αντιθέσεις (π.χ. στην Ελλάδα).
- Η τελευταία «διεύρυνση» της ΕΕ επέφερε ακόμη μεγαλύτερη ανισομετρία και όξυνση των εσωτερικών αντιθέσεων. Ο σκληρός πυρήνας της ΕΕ επεδίωξε την ένταξη των νέων μελών, κυρίως της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (ορισμένες από αυτές, π.χ. Πολωνία, Τσεχία, ενισχύουν τις συμμαχίες της Γερμανίας). Ταυτοχρόνως επιταχύνεται η όξυνση αντιθέσεων που αφορά τη νομισματική σταθερότητα, τη μετακίνηση του εργατικού δυναμικού, το μέγεθος της ανεργίας, τη διαχείριση του ανταγωνισμού στην αγροτική παραγωγή.
- Η προοπτική επόμενης διεύρυνσης της ΕΕ επιτείνει τις εσωτερικές αντιθέσεις της. Στο κέντρο των αντιθέσεων η έναρξη της ενταξιακής διαδικασίας για την Τουρκία.
Σε αυτό το θέμα αντανακλάται η διαχρονική αντίθεση μεταξύ της αμερικανοβρετανικής συμμαχίας με τη Γαλλία, κατά καιρούς και με τη γαλλογερμανική συμμαχία. Είναι χαρακτηριστική η γραμμή που ακολούθησε η Βρετανική προεδρεία και οι δηλώσεις εκπροσώπου του State Department ότι οι ΗΠΑ απέκτησαν ένα σίγουρο σύμμαχο στην ΕΕ.
Η Τουρκία είναι ανερχόμενη δύναμη του καπιταλισμού. Εχει προϋποθέσεις εσωτερικές (πολυπληθής) αλλά και εξωτερικές (στρατηγική θέση στη σύνδεση τριών ηπείρων και επομένως στη διαμόρφωση ευρωπαϊκών δρόμων και δικτύων στην ενέργεια, στις μεταφορές, κλπ.). Λόγω της στρατηγικής θέσης της έχει διαμορφώσει διαχρονικής σημασίας στρατιωτικοπολιτική συμμαχία με τις ΗΠΑ για τον έλεγχο της Μέσης Ανατολής, των συνόρων της Ρωσίας, της Παρευξείνιας ζώνης, τη σύνδεση με άλλες ανερχόμενες καπιταλιστικές δυνάμεις, όπως η Ινδία κλπ. Η συνεχής αναβάθμιση των πολεμικών δυνάμεών της (προσφάτως και των θαλάσσιων), η σημερινή σχετική της καθυστέρηση και ιδιαιτέρως η εσωτερική ανισόμετρη καπιταλιστική της ανάπτυξη, η παραδοσιακή μεταναστευτική της ροή προς τη Γερμανία, η σημαντική καθυστέρησή της στην αφομοίωση του Κουρδικού πληθυσμού, η καθυστέρηση του τουρκικού κράτους να εκσυγχρονιστεί σύμφωνα με τις σύγχρονες δομές και λειτουργίες ενός αναπτυγμένου ευρωπαϊκού καπιταλιστικού κράτους, όλα μαζί συνιστούν παράγοντες όξυνσης των σχέσεών της με τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ (κυρίως με τη Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία κλπ.).
Αναμφίβολα, οι σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ, παρά την έναρξη της ενταξιακής διαδικασίας, δε θα είναι μονοσήμαντα θετικές, θα τροφοδοτούν νέα φάση όξυνσης των αντιθέσεων.
Η προοπτική διεύρυνσης της ΕΕ με τη συμμετοχή της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας έχει και το στοιχείο της αντιστάθμισης ορισμένων συνεπειών από την ένταξη της Τουρκίας. Εχει το χαρακτήρα μιας πιο άμεσης επέκτασης της επιρροής του σκληρού πυρήνα της ΕΕ στα Βαλκάνια, προς τα σύνορα της Τουρκίας, σε κράτη με ορυκτό πλούτο, όπως η Ρουμανία. Εντάσσεται στους σχεδιασμούς της ΕΕ για ευνοϊκότερη διασύνδεσή της με την αγορά της Ρωσίας, της Λευκορωσίας, Μολδαβίας, Ουκρανίας κλπ.
3. ΟΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ ΜΕ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ
Οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις εκδηλώνονται και στο πλαίσιο της συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης με άλλα κράτη. Διαμορφώνει σταθερές ή ευκαιριακές συμμαχίες, άξονες και αντιάξονες ενιαία ή από ένα μέρος των κρατών-μελών της σε σχέση με τα άλλα δύο κέντρα, ΗΠΑ και Ιαπωνία, αλλά και με ανερχόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (π.χ. Ρωσία, Ινδία).
Επισημαίνονται ορισμένα βασικά πεδία εκδήλωσης των αντιθέσεων, όπως:
- Στη συμφωνία ΕΕ - Κίνας για την κλωστοϋφαντουργία, εμφανίζονται διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ κρατών με σχετικά ισχυρή βιομηχανική παραγωγή (Γαλλία - Ιταλία) και άλλων με ακόμη ισχυρό αντίστοιχο εξαγωγικό εμπόριο (π.χ. Ελλάδα).
- Ο έλεγχος ενεργειακών πηγών και οδών (π.χ. η στάση του γαλλογερμανικού άξονα έναντι ΗΠΑ στο Ιράκ, αγωγός σύνδεσης Ρωσίας -Γερμανίας που παρακάμπτει την Πολωνία, γενικότερα η σχέση ΕΕ-Ρωσίας για τη διασφάλιση ενεργειακής επάρκειας της ΕΕ).
Η διαπάλη για τις διεθνείς συμφωνίες στον ΠΟΕ και άλλες διεθνείς μονοπωλιακές ενώσεις. Ο ανταγωνισμός με τις ΗΠΑ για τον έλεγχο στρατηγικών τομέων της οικονομίας μετά την «απελευθέρωση» διεθνών αγορών, (π.χ. στις αερομεταφορές, με τις συμφωνίες των «ανοικτών ουρανών»). Διαπλέκονται οι συμμαχίες και αντιθέσεις μεταξύ κρατών-μελών της ΕΕ με τις ΗΠΑ (π.χ. στην πολεμική βιομηχανία) με την αντίθεση ΕΕ-ΗΠΑ (π.χ. Airbus-Boeing, αντιστοίχως). Ο ανταγωνισμός ΕΕ - ΗΠΑ αφορά και άλλες ζώνες, τελωνειακής ή άλλης μορφής ενώσεις (π.χ. στη Λατινική Αμερική και Καραϊβική, με τους γνωστούς εμπορικούς «πολέμους» της μπανάνας, των βοοειδών κλπ.).
- Η ΕΕ επιχειρεί να αξιοποιήσει τις αντιθέσεις μεταξύ άλλων δυνάμεων εκτός ΕΕ (ΗΠΑ-Ρωσίας, Ινδίας-Ρωσίας, αλλά και ΗΠΑ-Κίνας, Ιαπωνίας-Κίνας). Είναι χαρακτηριστική η προσέγγισή της με την Κίνα όσον αφορά την άρση του στρατιωτικού εμπάργκο της δεύτερης.
Η διαδικασία είναι σύνθετη. Η κατηγορία των εσωτερικών ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων της ΕΕ διαπλέκεται με τις εξωτερικές της αντιθέσεις, γι’ αυτό παρατηρούνται και διαφοροποιήσεις μελών-κρατών της ΕΕ σε σχέση με τη στάση τους απέναντι σε άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα (π.χ. σχέση στρατηγικής συνεργασίας Βρετανίας-ΗΠΑ).
Η ίδια η διαδικασία όξυνσης των αντιθέσεων ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ διαμορφώνει και ενισχύει τάσεις αντίρροπες ως προς την προώθηση της ενοποίησης.
Το συνεκτικό στοιχείο παραμένει η στρατηγική αύξησης του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης και η κεφαλαιακή διεύρυνση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.
4. Η ΣΧΕΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ - ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΕ
- Η όξυνση των αντιθέσεων στην ΕΕ προκαλεί προβληματισμό στους ιθύνοντες της ΕΕ (ορισμένοι από τους οποίους μιλούν για κρίση), ενώ τα διάφορα θεσμικά όργανα (Συμβούλιο, Κομισιόν, Ευρωκοινοβούλιο) προβληματίζονται για τα μέσα προώθησης των κοινοτικών πολιτικών, κυρίως για τη χειραφέτηση του κινήματος που ασκεί πιέσεις στις κυβερνήσεις. Στη βάση αυτών των αντιθέσεων -ταξικών και ενδοϊμπεριαλιστικών- επιχειρείται η αναζήτηση διαφορετικών διαχειριστικών συνταγών, αλλά και η ιδεολογική επένδυσή τους. (Π.χ. «αντινεοφιλελεύθερη» ή «νεοκεϋνσιανή» Ευρωπαϊκή εκδοχή της Ενωσης).
Δεν είναι η πρώτη φορά που εκδηλώνεται όξυνση στη σχέση εμβάθυνσης - διεύρυνσης της ΕΕ, ενδεχομένως τώρα να είναι πιο βαθιά από άλλες προηγούμενες. Αυτό δίνει νέα περιθώρια στην ανασύνταξη του εργατικού και λαϊκού κινήματος, στον απεγκλωβισμό από τα δεσμά του «μονόδρομου», χωρίς να υποτιμούνται και οι νέες δυνατότητες εγκλωβισμού σε νέου τύπου ιδεολογικά και πολιτικά δεσμά.
Ο αντιδραστικός χαρακτήρας των οικονομικών διαδικασιών της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ενοποίησης αντανακλάται και στον αντιδραστικό χαρακτήρα των θεσμών της. Ενιαία είναι η ταξικότητα, κεφαλαιοκρατική, τόσο στις οικονομικές όσο και στις πολιτικές διεργασίες. Κύρια χαρακτηριστικά αυτών των διαδικασιών είναι:
- Η συμπίεση της τιμής της εργατικής δύναμης, η αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσής της, μέσα από την ανατροπή της όποιας σχετικής σταθερότητας απασχόλησης, με την επέκταση του ωρομισθίου, του ενοικιαζόμενου μισθωτού από επιχείρηση σε επιχείρηση, τη χρησιμοποίηση εργατικής δύναμης με νέους δυσμενέστερους όρους ασφάλισης, τη φθηνότερη εργασία των μεταναστών, την ακατοχύρωτη εποχιακή απασχόληση, τη φτηνότερη γυναικεία και νεανική εργασία, την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης κλπ.
- Η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων και της «απελευθέρωσης» των αγορών (ηλεκτρενέργειας, μεταφορών, τηλεπικοινωνιών κλπ.), οδήγησε σε νέο κύμα ακρίβειας, ανεργίας.
Η πολιτική της Λισσαβόνας -για παράδειγμα- υλοποιείται από το 2000. Σε αυτήν την 5ετία έχουν αυξηθεί οι απολύσεις, η ανεργία που φτάνει στο 9% (στις γυναίκες και τους νέους είναι διπλάσια), η φτώχεια αγκαλιάζει δεκάδες εκατομμύρια, ενώ έχει αυξηθεί κατακόρυφα ο βαθμός εκμετάλλευσης όλης της εργατικής τάξης. Η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου και της παραγωγής στο έδαφος του καπιταλισμού και της «απελευθέρωσης» των αγορών οδηγεί στη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, της περιφερειακής ανισομετρίας μέσα στο ίδιο κράτος και μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.
Η ενίσχυση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο των μηχανισμών καταστολής των λαϊκών κινημάτων. Σε αυτήν την κατεύθυνση υπάρχει το «Πρόγραμμα της Χάγης», η λειτουργία του αντιτρομοκρατικού δόγματος σε συνεργασία με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα και ιδιαίτερα με τις ΗΠΑ. Στο πλαίσιο αυτού του δόγματος, με πρόσχημα την τρομοκρατία κλιμακώνεται η ιμπεριαλιστική επίθεση κατά των λαών και χωρών που δεν ευθυγραμμίζονται με τους σχεδιασμούς των ηγετικών δυνάμεων του καπιταλισμού ή επιμένουν στο δικαίωμα να ακολουθούν το δρόμο που εκείνες αποφάσισαν (Κούβα, ΛΔ Κορέας κ.ά). Επικεφαλής αυτής της δήθεν «αντιτρομοκρατικής» επέλασης είναι ασφαλώς οι ΗΠΑ. Ωστόσο και τα κράτη της ΕΕ, καθώς και άλλα, έχουν υιοθετήσει την «αντιτρομοκρατική» επιχειρηματολογία και συμμετέχουν, ακόμη και με στρατιωτικές δυνάμεις (π.χ. στο Αφγανιστάν). Ταυτόχρονα ενισχύεται ο λεγόμενος «Ευρωστρατός», σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ, με τη δημιουργία δυνάμεων ταχείας επέμβασης και την προώθηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο των μισθοφορικών στρατών. Διαμορφώνονται τμήματα «ευρωαστυνομίας». Επεκτείνονται διευρωπαϊκά συστήματα αστυνόμευσης, τύπου «Σένγκεν», κλπ.
- Η ενίσχυση του αντικομμουνισμού. Το ίδιο το γεγονός της αποδοχής χωρών στις οποίες απαγορεύεται και διώκεται η δράση κομμουνιστικών κομμάτων, η χρήση κομμουνιστικών συμβόλων (π.χ. Βαλτικές χώρες, Ουγγαρία, κλπ.) ανοίγει το δρόμο για την ενίσχυση των μέτρων ενάντια στην κομμουνιστική δράση και των επιθέσεων σε ΚΚ σε όλη την ΕΕ.
- Πληθαίνουν οι προσπάθειες για επίσημη καταδίκη του κομμουνισμού από όργανα της ΕΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης, την ταύτισή του με το φασισμό. Η προσπάθεια αυτή δεν προωθείται μόνο από ακραίες συντηρητικές δυνάμεις, αλλά και με τη στήριξη άμεσα ή έμμεσα και από δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρόταση ψηφίσματος που κατατέθηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Η προσαρμογή του πολιτικού συστήματος ανά κράτος-μέλος και σε επίπεδο ΕΕ:
- Σε μια σειρά κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν ψηφισθεί νόμοι για τη λειτουργία των κομμάτων, που έχουν ως στόχο τον άμεσο έλεγχό τους από τους κρατικούς μηχανισμούς, με αφορμή την οικονομική διαφάνεια κλπ. Βασικός μοχλός παρέμβασης στο πολιτικό σύστημα του κάθε κράτους-μέλους είναι η δημιουργία κομμάτων της ΕΕ, κομμάτων που από θέση αρχής θα αποδέχονται και θα νομιμοποιούν τη διαδικασία ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ενοποίησης, με στόχο την ενσωμάτωση του εργατικού, λαϊκού κινήματος στο μονόδρομο της ΕΕ.
- Δυνάμεις και θεσμοί της αστικής τάξης, σε επίπεδο κρατικό, αλλά και ευρωενωσιακό, παρεμβαίνουν και ελέγχουν τον προσανατολισμό ορισμένων αντιδράσεων που επιφέρουν οι συνέπειες των αντιλαϊκών και αντεργατικών αναδιαρθρώσεων. Αξιοποιείται, προς όφελος των συμφερόντων κάποιου κράτους-μέλους (π.χ. της Γαλλίας) ή ενός ιμπεριαλιστικού κέντρου (π.χ. της ΕΕ), το κίνημα κατά της λεγόμενης «νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης». Χρησιμοποιούνται ακτιβιστικές ενέργειες, σχετικά «αυθόρμητες» αντιδράσεις προκειμένου να ανακοπεί μια πραγματικά ριζοσπαστική, αντιμονοπωλιακή - αντιιμπεριαλιστική κινητοποίηση των μαζών, να αποτραπεί η μαζικοποίηση και ο ταξικός προσανατολισμός, ο ταξικός διεθνιστικός συντονισμός δράσης του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, των άλλων κοινωνικών κινημάτων (π.χ. αντιπολεμικού, γυναικείου, μαθητικού, φοιτητικού, αγροτών, ελευθεροεπαγγελματιών, κλπ.).
5. ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ
Τα κόμματα της εργατικής τάξης βρίσκονται μπροστά στην πρόκληση να αντιμετωπίσουν με ταξική συνέπεια τις παγίδες που διαμορφώνουν οι εσωτερικές και εξωτερικές ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις της ΕΕ. Να ανοίξουν μέτωπο μέσα στα κοινωνικά κινήματα, στη βάση της αυτοτέλειας της ταξικής πάλης -ιδεολογικής, πολιτικής, συνδικαλιστικής- η οποία δεν πρέπει να αυτοπεριορίζεται εξ αιτίας της ευελιξίας κυβερνητικών επιλογών κομμάτων εξουσίας που οι χώρες τους αντιμετωπίζουν στενότητα εσωτερικής οικονομικής αυτάρκειας και συνθήκες σκληρού ιμπεριαλιστικού αποκλεισμού.
- Για παράδειγμα, η ΕΕ κλείνει συμφωνίες με τρίτες χώρες, σε διμερή ή πολυμερή (ΠΟΕ) βάση, περιορίζοντας μέρος της αγροτικής παραγωγής κρατών μελών της, η οποία γινόταν σε συνθήκες κρατικής προστασίας της.
Μέσω αυτών των συμφωνιών η ΕΕ επιδιώκει να εξασφαλίσει φτηνή πρώτη ύλη για τις βιομηχανίες της, να εκμεταλλευτεί τη φτηνότερη εργασία στη γεωργία, σε σύγκριση με εκείνη στα κράτη-μέλη της, να εξασφαλίσει καλύτερες συνθήκες εξαγωγής των βιομηχανικών εμπορευμάτων της σε σχέση με ανταγωνιστές της, όπως oι ΗΠΑ.
Αν κάποιο κράτος με μεγάλη αγροτική παραγωγή, από την Αφρική ή και τη Λατινική Αμερική, βλέπει ως συμφέρουσα μια διμερή οικονομική συνεργασία με την ΕΕ, είναι στην επιλογή του να προχωρήσει σε αυτήν και μπορεί να έχει κάποιο συγκυριακό όφελος.
Ωστόσο, αυτές οι συμφωνίες δε δικαιολογούν ένα κόμμα κομμουνιστικό, εργατικό, να εξωραΐζει το Ευρωενωσιακό Οικοδόμημα, να το καταγράφει ως «πόλο αντιπαράθεσης προς τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ».
Η δεκαετής εμπειρία εφαρμογής αυτών των συμφωνιών με κυριότερη τη συμφωνία της ΓΚΑΤΤ το 1995 δείχνει ότι παρά την αύξηση των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων από τις αναπτυσσόμενες χώρες, δε βελτιώθηκε το βιοτικό επίπεδο των λαών τους, δε μειώθηκε το εξωτερικό τους χρέος και ο αριθμός των πεινασμένων και λοιμοκτονούντων σε αυτές τις χώρες.
Το μακροπρόθεσμο εθνικό και διεθνιστικό ταξικό συμφέρον και καθήκον του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος είναι η σαφής τοποθέτηση για τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της ΕΕ. Σε επίπεδο κινήματος, κοινωνικού και πολιτικού, να αποκλείεται η ενσωμάτωση στις δομές της ΕΕ. Να αξιοποιούνται οι εσωτερικές της αντιθέσεις, το βάθεμά τους προς όφελος των εργατικών και λαϊκών συμφερόντων, η αποσταθεροποίηση των μηχανισμών της, η παρεμπόδιση των πολιτικών της, με στόχο οι ταξικοί αγώνες, η αντιιμπεριαλιστική λαϊκή πάλη να οδηγήσει στην αποδυνάμωση της ΕΕ, μέσα από την απόσπαση χωρών από τον κλοιό της και τελικά στην ανατροπή της.
- Η ενιαία απόρριψη της Ευρωπαϊκής Συνταγματικής Συνθήκης μαζί με τις προηγούμενες θεμελιακές της συνθήκες, η συνολική απόρριψη της ΕΕ είναι κρίσιμο ζήτημα για την προοπτική της ταξικής πάλης στην Ευρώπη και όχι μόνο. Οπως είναι και η απόρριψη των Ενώσεων των ΗΠΑ.
Το εργατικό κίνημα οφείλει να πει ΟΧΙ στα ιμπεριαλιστικά κέντρα ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους έδρα.
Το κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα δε διαλέγει μεταξύ «καλού» και «κακού» ιμπεριαλισμού, δε διαλέγει στήριξη της μιας ή άλλης διεθνικής έκφρασης του ταξικού αντιπάλου. Η ΕΕ ανταγωνίζεται με τις ΗΠΑ για τον έλεγχο των αγορών. Πεδία ανταγωνισμού αποτελούν η Λατινική Αμερική, η Αφρική, οι σχέσεις με τη Ρωσία και τις σύμμαχες με αυτήν χώρες (π.χ. Λευκορωσία), οι σχέσεις με την Ινδία και την Κίνα.
Οι διαφορές που υπάρχουν σε διεθνή ζητήματα με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό υπαγορεύονται καθαρά από τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και όχι από τη διαφορετική φύση των δύο δυνάμεων. Αλλωστε σε πολλές, αν όχι στις περισσότερες των περιπτώσεων, δεν έχουν διστάσει να συμφωνήσουν όταν εγγυώνται τα συμφέροντα και των δύο. Παραδείγματα, ο ρόλος της ΕΕ στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και τον πόλεμο ενάντια στη Γιουγκοσλαβική Ομόσπονδη Δημοκρατία (ΓΟΔ), η στάση των ευρωπαϊκών κρατών στον πόλεμο ενάντια στο Ιράκ, η συμφωνία του γαλλο-γερμανικού άξονα με τις ΗΠΑ για τα ζητήματα κατοχής του Ιράκ, η στάση των 15 -υπό ελληνική προεδρία- ενάντια στην Κούβα, η κατάταξη στις τρομοκρατικές οργανώσεις και η απαγόρευση δράσης των FARC, του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, του PKK και άλλων λαϊκών απελευθερωτικών κινημάτων, η συμμετοχή της ΕΕ στα σχέδια του ΝΑΤΟ για τη Μέση Ανατολή, οι εκστρατείες «εκδημοκρατισμού» χωρών της πρώην ΕΣΣΔ, η επιδοκιμασία του πραξικοπήματος ενάντια στον Τσάβες, κλπ.
Βεβαίως, το κίνημα της εργατικής τάξης κάθε χώρας στην οργάνωση της πάλης θα λαμβάνει υπόψη τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Τα λαϊκά κινήματα οφείλουν να τις αξιοποιούν για να αδυνατίσουν τον ταξικό αντίπαλο, δυναμώνοντας την ταξική πάλη με στόχο την ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας και την κατάκτησή της από την εργατική τάξη, με τους συμμάχους της.