Οταν πρόκειται για την προώθηση προγραμμάτων εμπορικής κερδοσκοπικής δραστηριότητας, συμπράξεων με επιχειρηματικούς ομίλους, τότε δεν παρουσιάζεται πρόβλημα οικονομικής ασφυξίας, ούτε αδυναμιών της αυτοδιοικητικής νοοτροπίας και ανικανότητας στη διαχείριση του θεσμικού πλαισίου.
Δεν παρατηρείται ασάφεια προσδιορισμού των αρμοδιοτήτων μεταξύ Δήμου - Νομαρχίας - Περιφέρειας, όταν πρόκειται να πραγματοποιηθούν οι αντιλαϊκές υπαγορεύσεις της ΕΕ και του κεφαλαίου.
Η εμφάνιση, η διόγκωση φαινομένων παρασιτισμού, διαπλοκής, διαφθοράς στην τοπική διοίκηση δεν αποτελεί φαινόμενο εξωτερικής διάβρωσης της τοπικής εξουσίας και των δημοτικών επιχειρήσεων, από ιδιωτικά-κερδοσκοπικά συμφέροντα. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν αποτελεί κάποιον αμόλυντο, αγνό θεσμό που παραστράτησε και μολύνθηκε.
Ο αστικός κρατικός μηχανισμός και όλοι οι νευραλγικοί κρίκοι του περιέχουν τον παρασιτισμό, τον εκμαυλισμό των συνειδήσεων, την ηθική «ευελιξία», όπως το σύννεφο περικλείει τη βροχή.
Είναι εντυπωμένα στο «σκληρό δίσκο» του ταξικού τους χαρακτήρα η εξυπηρέτηση των επιχειρηματικών ιδιωτικών συμφερόντων, η συσκότιση των κοινωνικο-ταξικών σχέσεων, η μυστηριακή αποδοχή του καπιταλιστικού κέρδους, η υπαγωγή των λαϊκών αναγκών στην τανάλια της επιχειρηματικότητας - ανταγωνιστικότητας - ανταποδοτικότητας.
ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
Οι δημοτικές επιχειρήσεις δεν αποτελούν τρόπο αξιοποίησης τοπικών κοινωνικών πόρων προς όφελος του λαού. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων -ήδη καταστατικά- συγκροτούν μοχλό διάχυσης των ιδιωτικο-οικονομικών κριτηρίων στις δημοτικές λειτουργίες. Λειτουργούν σαν πειραματικός σωλήνας εξοικείωσης με τα ευρωενωσιακά προγράμματα, πεδίο άσκησης των τοπικών στελεχών του κάθε Δήμου στη διαπλοκή καπιταλιστικής επιχείρησης - κράτους. Οι μετέχοντες στους θεσμούς της τοπικής διοίκησης γίνονται φορείς περάσματος της δημοτικής περιουσίας στο ιδιωτικό κεφάλαιο.
Η σχεδιαζόμενη-προσδοκώμενη ανάπτυξη εμπορικής - κερδοσκοπικής δραστηριότητας από την κάθε δημοτική επιχείρηση νομιμοποιεί κοινωνικά - ηθικά την πολιτική αντίληψη ότι έτσι μπορούν να χρηματοδοτούνται τα όποια προγράμματα κοινωνικής πολιτικής υλοποιεί ο Δήμος - Νομαρχία.
Εδραιώνει στη λαϊκή συνείδηση ότι η κοινωνική πολιτική δεν μπορεί ή δεν είναι εφικτό να χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά είναι και «μοντέρνο», «ευρωπαϊκό» να συντηρείται από τα όποια έσοδα της δημοτικής επιχείρησης.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΘΗΣΕΑΣ»
Υπάρχει και το πολιτικό ζήτημα με το λεγόμενο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης «ΘΗΣΕΑΣ», με βάση το οποίο διαμορφώθηκε και σχετικός νόμος. Πρόκειται για ένα κρατικό πρόγραμμα επιλογής των δημοτικών έργων που θα χρηματοδοτηθούν τα χρόνια 2005-2009 και με παράταση μέχρι το 2011.
Αφορά το σύνολο σχεδόν των χρηματοδοτήσεων δημοτικών έργων.
Οι όροι ένταξης στο πρόγραμμα (επιλεξιμότητα), οι στόχοι του προγράμματος, οι διαδικασίες χρηματοδότησης κάνουν θρύψαλα τις πολιτικές πεποιθήσεις που προβάλλουν δημοσίως τοπικά στελέχη της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ. Αποκαλύπτουν την ακατάσχετη ιδεολογική φλυαρία και διπλοπροσωπία αυτών των «τοπικών» παραγόντων που εμφανίζονται ως υπερκομματικοί υπερασπιστές της «αυτοδιοικητικής πολιτικής», των «τοπικών κοινωνιών», του «σεβασμού της περιφέρειας», του «αυτοδιοικητικού χαρακτήρα των εκλογών», της «ακομμάτιστης τοπικής αυτοδιοίκησης» και κατακριτές της «αυτοδιοικητικής νοοτροπίας», του «αθηναιοκεντρικού αδυσώπητου κράτους» κλπ.
Είναι αποκαλυπτικά και μόνον ενδεικτικά:
α) Το 63% των πόρων του προγράμματος δεσμεύεται και αφαιρείται από τους ήδη ισχνούς θεσμοθετημένους πόρους των Δήμων και μόνο το 37% προσθέτει η κυβέρνηση.
β) Ολα τα υποψήφια προς χρηματοδότηση δημοτικά έργα μικρής ή μεγαλύτερης σημασίας τίθενται στη μέγγενη της καπιταλιστικής -ευρωενωσιακής επιλεξιμότητας.
γ) Τα κριτήρια που αναφέρονται: Η εύρυθμη λειτουργία του οικείου ΟΤΑ, η εξασφάλιση ενός ελαχίστου επιπέδου κοινωνικών και τεχνικών υποδομών σαν στόχος, ο βαθμός προώθησης της απασχολησιμότητας με βάση τη στρατηγική της Λισσαβόνας, η συμπληρωματικότητα του υποψήφιου δημοτικού έργου προς γειτνιάζον γεωγραφικά έργο συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ενωση και προπαντός η εξασφάλιση σύμπραξης με ιδιώτες επιχειρηματίες σε όλες τις φάσεις προετοιμασίας, μελέτης, υλοποίησης, ολοκλήρωσης και μετέπειτα λειτουργίας ενός έργου ή μιας υποδομής σε κάθε Δήμο.
δ) Την όλη καθοδήγηση και εποπτεία για το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» την αναλαμβάνει ένας πολυδαίδαλος κρατικός μηχανισμός.
Γίνεται φανερό ότι πρόκειται για κρατική στήριξη της καπιταλιστικής δραστηριότητας στο μικρόκοσμο του κάθε Δήμου και Νομαρχίας.
ε) Το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» με κλαψουρίσματα και τεχνοκρατικές παρατηρήσεις υποστηρίχτηκε από τους εκπροσώπους των κομμάτων ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ στην ΚΕΔΚΕ, ΤΕΔΚΝΑ, ΤΕΔΚ, ΕΝΑΕ.
Το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» (ύψους 3 δισεκατομμύρια ευρώ) αναφέρεται στα εξής «κοινωνικά προβλήματα και δημοτικά έργα»:
Μελέτες οργάνωσης των συμπράξεων των ΟΤΑ με ιδιώτες. Προβλήματα ύδρευσης, αποχέτευσης, διαχείρισης απορριμμάτων, εγγειοβελτιωτικά, αντιπλημμυρικά έργα, αναπλάσεις οικισμών, πλατειών, συγκοινωνιακά έργα, υποστήριξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων των ΟΤΑ, μηχανοργάνωση υπηρεσιών και διοικητικών δομών. Υποδομές αθλητισμού, πολιτισμού, εκπαίδευσης, υγείας, πρόνοιας. Αμοιβές συμβούλων και προσωπικού του προγράμματος, συμπληρωματική χρηματοδότηση ευρωενωσιακών προγραμμάτων κλπ.
Κρίκος πολιτικής αντιπαράθεσης με τους ευρωενωσίτες αναδεικνύεται: «Η αξιολόγηση της συμβατότητας των έργων με τις προτεραιότητες του προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ» και την εξειδίκευση της ωριμότητάς τους, ώστε να διασφαλίζεται η επιλέξιμότητά τους για ένταξη και χρηματοδότησή τους».
Το κράτος ενώ προσδιορίζει το ύψος του προγράμματος στα 3 δισ. ευρώ, δεν προσδιορίζει το ύψος της προσδοκώμενης συμμετοχής των διάφορων επιχειρηματικών ομίλων, αλλά διατυπώνει ως υποχρεωτική τη σύμπραξη με ιδιώτες.
Ενα παράδειγμα από το μικρόκοσμο ενός Δήμου: Χρειάζεται ανακαίνιση - αναδιαρρύθμιση η κεντρική πλατεία του Δήμου; Τι είδους ανακαίνιση; Με ποιο σκοπό; Τι ύψους προϋπολογισμό θα έχει το έργο; Γιατί να γίνει σύμπραξη με ιδιώτη επιχειρηματία; Γιατί να έχει κριτήριο την εμπορευσιμότητα της πλατείας; Τι συνεπάγεται για τη λειτουργία της πλατείας η σύμπραξη; Με τι κριτήρια προσδιορίζεται η προτεραιότητα του έργου, όταν υπάρχουν άλλες ζωτικές αναγκαιότητες που δεν είναι επιλέξιμες γιατί «δεν αποδεικνύουν τη σύνδεσή τους με την τουριστική και την εν γένει οικονομική ανάπτυξη»; Ποια θα είναι η συμμετοχή των διάφορων επιχειρηματικών ομίλων στην προεκλογική πολιτική δραστηριότητα των τοπικών εκλογών του 2006;
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ
Ο νόμος 1828/89 έγινε μετά από πολιτική συμφωνία ΠΑΣΟΚ - ΝΔ στο Συνέδριο της ΚΕΔΚΕ στη Μυτιλήνη (Οκτώβρης 1988), μεταξύ των κ.κ. Εβερτ - Τζοχατζόπουλου. Με το νόμο αυτό το σύνολο των δαπανών μισθοδοσίας, συντήρησης και ανανέωσης του μηχανολογικού εξοπλισμού της καθαριότητας, της διάθεσης των απορριμμάτων, της συντήρησης και ανανέωσης και της μισθοδοσίας του ηλεκτροφωτισμού, οι σχετικές προμήθειες αναλωσίμων-ανταλλακτικών, η προμήθεια της ΔΕΗ για την έκδοση των λογαριασμών δημοτικών τελών, έγιναν πλήρως ανταποδοτικά. Δηλαδή η εκάστοτε κυβέρνηση δεν πληρώνει ούτε δεκάρα. Το συνολικό κόστος μετακυλίστηκε στις λαϊκές οικογένειες.
Πρόκειται για το 26% - 36% των πραγματοποιούμενων εσόδων του κάθε Δήμου και το 45% - 55% των πραγματοποιούμενων δαπανών ετησίως. Δεν αναφερόμαστε καθόλου και στη γενικευμένη σχεδόν πρακτική να γίνονται διάφορες λογιστικές «ζαβολιές», εν γνώσει της Περιφέρειας και του ΥΠΕΣΔΑ, για συμπληρωματικό άρμεγμα του λαϊκού εισοδήματος από τους κωδικούς της καθαριότητας - ηλεκτροφωτισμού, για την κάλυψη άλλων λειτουργικών δαπανών του κάθε Δήμου, που δεν είναι αμελητέες.
ΙΔΕΟΛΟΓΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
Τα συνθήματα - ιδεολογήματα που διαχέονται περί «συμμετοχικών δημοτικών προϋπολογισμών», περί «δημοκρατικού προγραμματισμού όχι ως ντιρεκτίβα και πλάνο, αλλά ως πολιτική διεργασία συμμετοχικού χαρακτήρα», περί «της ανάγκης επανόδου στο προσκήνιο της δημόσιας πολιτικής και των κοινωνικών προτεραιοτήτων», περί του «οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη», όλα αυτά τα ιδεολογήματα συνιστούν μια ιδεολογική εκστρατεία πολιτικής εξαπάτησης των λαϊκών μαζών για τη χειραγώγηση της σκέψης και της συμπεριφοράς τους.
Αποτελεί έκφραση ιδεολογικού-πολιτικού συντηρητισμού και ενσωμάτωσης η φλύαρη περιγραφή της ανεργίας στην οποία επιδίδεται ο ΣΥΝ, το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ. Το ίδιο όσον αφορά τα αιτήματα-στόχους για διεκδίκηση μεγαλύτερου ρόλου στη διαχείριση των κοινοτικών προγραμμάτων, η ενημέρωση των ανέργων για τα ευρωενωσιακά προγράμματα και τις λεγόμενες οριζόντιες δράσεις, τα στέκια ανέργων, η προστασία της υγείας του χρήστη (μεθαδόνη), οι πρωτοβουλίες αποποινικοποίησης του χρήστη και ο κοινωνικός εθελοντισμός.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΓΙΑ ΤΙΣ «ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ»
Η κυβέρνηση της ΝΔ προώθησε μια σειρά διατάξεις και άλλα μέτρα που θα διευκολύνουν την παράδοση όλων των έργων υποδομής, κρατικών και δημοτικών υπηρεσιών στους χρυσοκάνθαρους ιδιώτες - «επενδυτές».
Νομοθέτημα που έρχεται να ενισχύσει τις συμφύσεις ανάμεσα στο κράτος και στα μονοπώλια, στην κατεύθυνση εκχώρησης ζωτικού χώρου στους μεγαλοεπιχειρηματίες, προώθησε η κυβέρνηση στη Βουλή μέσα στο καλοκαίρι.
Πρόκειται για τις λεγόμενες «συμπράξεις Δημοσίου και ιδιωτών», με τις οποίες τα μεγάλα και μικρότερα έργα υποδομής (οδικοί άξονες, νοσοκομεία, σχολικές εγκαταστάσεις κλπ.) και κρατικές υπηρεσίες παραδίδονται ολοκληρωτικά στους νόμους της αγοράς.
Πρόκειται για ρυθμίσεις επιδότησης «των επενδυτών» με ζεστό και δωρεάν δημόσιο χρήμα για την κατασκευή των έργων και στη συνέχεια τους προικοδοτεί και με τη μακροχρόνια οικονομική εκμετάλλευσή τους.
Οι βασικές κατευθύνσεις του νομοθετήματος παρουσιάστηκαν στις 12 Μαΐου 2005 σε ημερίδα από τον υπουργό κ. Αλογοσκούφη.
Επί της ουσίας πρόκειται για διασταλτικής ερμηνείας και χαρακτήρα κρατικές ρυθμίσεις που διασφαλίζουν τα συμφέροντα των επενδυτών από τυχόν προσφυγές, δικαστικές αποφάσεις ή άλλες «χρονοβόρες» διαδικασίες (απαλλοτριώσεις, πολεοδομικές διατάξεις, «προβλήματα» με την αρχαιολογική υπηρεσία κλπ.).
Κάθε άλλο παρά τυχαία προβλέπεται η θεσμοθέτηση ενός «ευέλικτου» κυβερνητικού οργάνου -αξιόπιστου όσο και προνομιακού- εχέμυθου συνομιλητή των μεγαλοεπιχειρηματιών, το οποίο θα ρυθμίζει και θα επιλύει τέτοια ζητήματα.
Ο συγκεκριμένος νόμος έρχεται να απαλλάξει τους ιδιώτες χρυσοκάνθαρους και από τον «πονοκέφαλο» της συζήτησης των συμβάσεων στη Βουλή, στα νομαρχιακά και δημοτικά συμβούλια. Ταυτόχρονα έρχεται να θεσμοθετήσει και ειδικού χαρακτήρα φοροαπαλλαγές και σε ό,τι αφορά τα τέλη και τους φόρους για δάνεια που θα πάρουν οι ιδιώτες από τις τράπεζες, οι οποίες αποτελούν τον τρίτο εταίρο της «σύμπραξης».
Οι βασικοί άξονες του νομοθετήματος, όπως παρουσιάστηκαν από τον κ. Αλογοσκούφη, είναι οι παρακάτω:
1. Ορίζονται οι δημόσιοι φορείς (Υπουργεία, Δήμοι, ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ) που μπορούν να προχωρούν σε συμβάσεις σύμπραξης με ιδιώτες. Για το σκοπό αυτό συστήνονται από κάθε φορέα Ανώνυμες Εταιρίες για κάθε τέτοια «συνεργασία». Δηλαδή διαμορφώνεται το ανάλογο θεσμικό πλαίσιο για την άμεση σύμπραξη των κρατικών φορέων με το ιδιωτικό κεφάλαιο.
2. Αντικείμενο των συμπράξεων είναι η «δημιουργία υποδομών και η παροχή υπηρεσιών», δηλαδή κάθε είδους παραγωγική δραστηριότητα που μπορεί να φέρει κέρδος στο ιδιωτικό κεφάλαιο.
3. Οι ιδιώτες αναλαμβάνουν «ουσιώδες μέρος των κινδύνων που συνδέονται με τη χρηματοδότηση». Είναι φανερό ότι το ιδιωτικό κεφάλαιο επωμίζεται εξ ολοκλήρου τον κίνδυνο της καπιταλιστικής εμπορευματικής παραγωγής (την πώληση του εμπορεύματος και την αναπαραγωγή του κεφαλαίου) γιατί το νομοθέτημα του εκχωρεί πλήρη διασφάλιση για τυχόν κινδύνους από «καθυστερήσεις» κλπ.
4. Κανένα απολύτως όριο ποσοστού δεν προβλέπεται για τη συμμετοχή των επιχειρηματιών. Είναι φανερό ότι τη νύφη θα πληρώσει ο λαός μέσω της φορολογίας που παίρνει τη μορφή κρατικής συμμετοχής.
5. Το «προϋπολογιζόμενο κόστος» κάθε έργου μπορεί να φτάνει μέχρι τα 200.000.000 ευρώ. Ο νόμος θα προσδιορίζει το ελάχιστο όριο των συμβάσεων σύμπραξης. Είναι φανερό πως αυτό το «ελάχιστο» όριο του νόμου διασφαλίζει τα καλά και συμφέροντα των ιδιωτών.
Ακόμα περισσότερο οι συμβάσεις κρατικών και δημοτικών φορέων με τους ιδιώτες αναγορεύονται σε νόμο του κράτους έτσι ώστε να αποφύγουν την κύρωση των συμβάσεων στη Βουλή, που θεωρείται χρονοβόρα και περιττή διαδικασία.
Το πρόγραμμα χρηματοδοτήσεων δημοτικών έργων και ο νόμος για τις «Συμπράξεις» είναι κομβικά ζητήματα.
Το ΠΑΣΟΚ είχε υποστηρίξει το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ». Για τις «Συμπράξεις» η τοποθέτηση - άποψη της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ δημοσιοποιήθηκε σε περίοδο που το πολιτικό του Συμβούλιο λάνσαρε το σύνθημα «για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υπάρχει ο άλλος δρόμος, ο δρόμος του ΠΑΣΟΚ». Ας δούμε λοιπόν τι είπε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Γ. Παπανδρέου στη Βουλή[2]:
«Γιατί, όμως έφερε το νομοσχέδιο αυτό η κυβέρνηση; Και μάλιστα, ένα νομοσχέδιο που αφορά τη συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα; Όταν επί ΠΑΣΟΚ κάναμε συνεργασίες ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, σε μεγάλα έργα, Ολυμπιακά, στη ζεύξη Ρίου - Αντιρρίου, σε σειρά άλλων πολύ σημαντικών έργων είχανε καταγγείλει αυτή τη συνεργασία. Είχανε καταγγείλει αυτή τη λογική, είχανε αντιδράσει με τον πιο έντονο αντιπολιτευτικό και λαϊκίστικο -θα έλεγα- τρόπο. Σήμερα υιοθετείτε αυτή τη λογική. Αρα το συμπέρασμα είναι ότι δεν σας έφταιγε η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Απλώς, αυτό που σας έφταιγε, ήταν ότι δεν ήσασταν εσείς κυβέρνηση για να διαχειριστείτε τα έργα αυτά. Η εξουσία για την εξουσία. Κάτι που αποκαλύπτεται πλήρως και αναδεικνύεται από αυτό το νομοσχέδιο».
Μετά από μια τέτοια …αντιπολίτευση η κ. Β. Παπανδρέου ανέλαβε να …στιγματίσει την κυβέρνηση της ΝΔ με δηλώσεις της σε κρατικό ραδιοφωνικό σταθμό[3]: «Ακολουθούν μια πολιτική να μεταφέρουν τα βάρη από τους λίγους στους πολλούς και συνεχώς το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων πολιτών, όχι όλων, αλλά της μεγάλης πλειοψηφίας, επιβαρύνεται. Μας κατηγορούσαν πριν από λίγα χρόνια αλλά σήμερα κάνουν ό,τι και εμείς και θα αναγκαστούν να πάρουν νέα μέτρα».
Η αντιπολιτευτική φιλοσοφία του ΠΑΣΟΚ, όπως και της ΝΔ πριν δύο χρόνια, είναι η δημαγωγική κριτική μιας πολιτικής επωφελούς για το κεφάλαιο, την οποία πολιτική και τα δύο κόμματα στηρίζουν, από τη σκοπιά του ποιο κόμμα είναι ο διαχειριστής αυτής της πολιτικής.