Καινούριες σημαντικές εκδόσεις της ΚΕ του ΚΚΕ και των εκδόσεων «Σύγχρονη Εποχή» φέρνουν για άλλη μια φορά στο προσκήνιο το πρώτιστο καθήκον, αλλά και την ταυτόχρονη ανάγκη, που έχει ο κάθε κομμουνιστής στο καθημερινό διάβασμα. Ο μαρξισμός λενινισμός είναι επιστημονική ιδεολογία που κατακτιέται, αναπτύσσεται, προωθείται, διαδίδεται μόνο με την αδιάκοπη μελέτη.

Είναι γεγονός πως ο σημερινός τρόπος ζωής αποθαρρύνει ίσως από το διάβασμα, σπρώχνοντας προς πιο «εύπεπτους» τρόπους ενημέρωσης. Ομως οι πιο «εύπεπτοι» τρόποι δε σημαίνει πως έχουν και την αποτελεσματικότητα που θέλουμε στη διαμόρφωση της συνείδησης. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος αφομοίωσης από το γραπτό λόγο.

Με το γραπτό λόγο υποχρεώνεσαι να ενεργοποιήσεις την εσωτερική διαδικασία της σκέψης και αυτό, εκτός του ότι βοηθά στην ταχύτερη κατανόηση, ταυτόχρονα αναπτύσσει και τις δυνατότητες της συνείδησης. Εκείνος που νομίζει πως παίρνει πολύ περισσότερες πληροφορίες στον εικονοποιημένο σύγχρονο κόσμο και παρασύρεται, ή χρησιμοποιεί σαν άλλοθι το στερεότυπο «μια εικόνα χίλιες λέξεις», ας σκεφτεί πόσες εικόνες μπορούν να περιλαμβάνονται σε ελάχιστες λέξεις. Ομως οι λέξεις δεν περιλαμβάνουν μόνο εικόνες, περιλαμβάνουν και επιχειρήματα που αναπτύσσουν την κρίση. Και δεν είναι μόνο αυτό, αλλά στη συνέχεια έχουν μια εσωτερική, διαρκή, αυτόνομη λειτουργία που ουσιαστικά δε σταματά ποτέ να αναπτύσσει την ανθρώπινη συνείδηση. Με το γραπτό λόγο επίσης μπορείς να έλθεις και να επανέλθεις σε ένα κείμενο και εκτός του ότι θα ανακαλύψεις ίσως πλευρές που δεν είχες προσέξει με την πρώτη ματιά, ταυτόχρονα, κάθε φορά, ίσως ενεργοποιούνται εσωτερικά και καινούργιοι συνειρμοί και σκέψεις που αναπτύσσουν ίσως την ίδια την πρώτη γραφή του θέματος.

Αυτή η «μαγική» λειτουργία προκύπτει γιατί όσο αναπτύσσεται η συνείδηση, αναπτύσσει και τις δυνατότητες εσωτερικού διαλόγου που γεννά όλο και περισσότερες ανάγκες βαθύτερου προβληματισμού και έρευνας. Με αυτό δεν εννοούμε σε καμία περίπτωση την ολίσθηση στις αέναες σχετικότητες που δεν καταλήγουν πουθενά. Ισα-ίσα ο μαρξισμός λενινισμός έχει σαφές ταξικό περιεχόμενο και επιχειρεί σαφείς απαντήσεις στην αναζήτηση της επιστημονικής αλήθειας.

Οι αέναες σχετικότητες ταιριάζουν μόνο στους απολογητές του καπιταλισμού, που με μια «σαλάτα απ' όλα», θεωριών, απόψεων, αρχών προσπαθούν να επηρεάσουν την κοινωνική συνείδηση στην κοινή τους στρατηγική για τη διατήρηση και διαιώνιση του εκμεταλλευτικού συστήματος. Η «σαλάτα» προκύπτει γιατί δεν υπάρχει τρόπος να ερμηνεύονται οι όλο και βαθύτερες αξεπέραστες ανισορροπίες-αντιθέσεις του συστήματος. Ετσι οι απολογητές του καπιταλισμού ψάχνουν να βρουν «συνταγές για πάσα νόσο», που ανάλογα τις ιστορικές συνθήκες και τους συσχετισμούς ανασύρουν ή «ανακαλύπτουν», με μοναδικό στόχο να κάνουν τεχνητές αναπνοές στο ξεπερασμένο σύστημα.

Αλλες από αυτές τις «συνταγές» (οι περισσότερες) προέρχονται από πολύ παλιά. Από τα πρώτα ακόμα βήματα του καπιταλισμού και επανεμφανίζονται καμουφλαρισμένες σε καινούριες και εκσυγχρονιστικές. Για παράδειγμα η θεωρία της «ελεύθερης αγοράς», που τα γεννητούρια της ήταν στον προμονοπωλιακό καπιταλισμό. Τώρα το κεφάλαιο την ξέθαψε μαζί με τον ολοφάνερο φαινομενικό παραλογισμό: Το γεγονός δηλαδή ότι υπάρχουν μονοπώλια και άρα δεν μπορεί να υπάρχει καμιά λογική στον όρο «ελεύθερη αγορά».Υπάρχει όμως η λογική των μονοπωλίων και αυτήν επιδιώκουν να επιβάλουν. Τη δική τους δηλαδή ελευθερία να εντείνουν τη νέα επίθεση ενάντια στην εργατική τάξη, που είναι σε εξέλιξη όλα τα τελευταία χρόνια.

Ενα άλλο είδος «συνταγών» των απολογητών του καπιταλισμού είναι αυτές που γεννούν (συνήθως στα πρόχειρα) οι τωρινές ανάγκες του συστήματος να επιβιώσει όπως-όπως και οι δεδομένοι συσχετισμοί. Για παράδειγμα οι πολλές φορές ακραίες έως και ανόητες προσπάθειες ξαναγραψίματος της ιστορίας και ακόμα πιο ιδιαίτερα της ιστορίας του εικοστού αιώνα. Ουσιαστικά πρόκειται για την εφαρμογή μιας αρχής της ιστορικής εξέλιξης: Οταν το συμφέρον των κυρίαρχων τάξεων έρχεται σε αντίθεση με τις τάσεις που προχωρούν μπροστά την ανθρώπινη ιστορία, τότε οι «ιδεολόγοι»-απολογητές αυτής της τάξης καταφεύγουν στο ψέμα.

Μια πληθώρα ανθρώπων και μέσων λειτουργεί σε αυτές τις κατευθύνσεις της διατήρησης του συστήματος. Γι' αυτό και το διάβασμα δεν μπορεί να είναι περιστασιακό αλλά μόνο καθημερινό. Με αυτόν τον τρόπο, εκτός του ότι διατηρείται η συνείδηση πάντα «ζεστή» και σε ετοιμότητα αφομοίωσης, είμαστε σε θέση να παρακολουθούμε και την εξέλιξη των θεμάτων έτσι όπως προκύπτουν από την επικαιρότητα. Τότε μόνο γίνεται αποτελεσματική η γενίκευση ή η ειδίκευση κατά περίπτωση. Τότε, επίσης, είναι δυνατός ο κατάλληλος συνδυασμός των πληροφοριών για την ανάλυση και τη σύνθεση.

Υπάρχει επίσης το άλλοθι της δυσκολίας στην κατανόηση. Πρώτα απ' όλα το καθημερινό διάβασμα εξοικειώνει με τα θέματα και απλοποιεί ως ένα βαθμό τις δυσκολίες. Δεύτερον, δε ζούμε σε έναν απλό κόσμο και η ταξική πάλη βάζει καθημερινά καινούργια ζητήματα. Αν αφήσεις κενό το καλύπτει ο αντίπαλος και γι' αυτό λίγος κόπος παραπάνω είναι απαραίτητος. Ενας κόπος που μετατρέπεται σε ευχάριστη απασχόληση, όταν περνάς στη διαδικασία κατάκτησης του θέματος.

Αν μένουμε σε αυτά που καταλαβαίνουμε αρχικά μόνο, τότε αναγκαστικά περιορίζουμε τη δράση μας και σε κανένα επίπεδο δεν είναι δυνατό να παίξουμε τον πρωτοποριακό ρόλο στο εργατικό κίνημα. Εκείνος που επιμένει στο να «κατεβεί ο προβληματισμός σε πιο απλό επίπεδο» -και δεν εννοεί το πιο ίσως κατανοητό επίπεδο- είναι σαν να ζητάει να κατεβάσει το κόμμα τη δραστηριότητά του, να «απλοποιηθεί» η πολιτική δράση της εργατικής τάξης. Να μην έχει τη δυνατότητα πρόβλεψης, γενίκευσης και σύνθεσης για όλα τα ζητήματα που προκύπτουν σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Να μην γενικεύει όλες τις εξελίξεις στην πολιτική, την οικονομία και την κοινωνία ακόμη και να προβλέπει ώστε και ανάλογα να ρυθμίζει την ταχτική και να βαθαίνει στη στρατηγική του.

Μια εξαιρετική και ιδιαίτερα χρήσιμη συλλογή κειμένων από το κλασσικό έργο του Καρλ Μαρξ «Το Κεφάλαιο» συγκεντρώνονται σε ένα μικρό και εύχρηστο βιβλιαράκι. Είχε πρωτοεκδοθεί το 1998, όταν βρισκόταν σε εξέλιξη το πρώτο κύμα επίθεσης του κεφαλαίου στο σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας. Οι σημερινές εξελίξεις το κάνουν και πάλι ιδιαίτερα επίκαιρο και επέβαλαν την επανέκδοσή του. Απευθύνεται σε όλους όσους πουλούν την ικανότητά τους για δουλιά, την εργατική τους δύναμη, για να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους.

Στόχος αυτής της μικρής έκδοσης είναι να μπει εκεί που «απαγορεύεται η είσοδος» από τους αστούς και τους απολογητές του εκμεταλλευτικού συστήματος. Να αποκαλύψει για την εργατική τάξη αυτό που ο Κ. Μαρξ απέδειξε επιστημονικά, και ενώ βοά σαν πραγματικότητα που βιώνεται καθημερινά από τον εργαζόμενο, αποκρύπτεται. Το γεγονός δηλαδή πως η εργατική τάξη είναι ο μοναδικός δημιουργός του κοινωνικού πλούτου και δεν έχει ανάγκη τους εκμεταλλευτές της για να υπάρχει και να παράγει αυτόν τον πλούτο. Αντίθετα οι εκμεταλλευτές δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς τους εκμεταλλευόμενους. Από αυτά βγαίνει αβίαστα και το συμπέρασμα πως η επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού και η κατάργηση της εκμετάλλευσης είναι ιστορικά αναγκαία και αναπόφευκτη.

Μια από τις σημαντικότερες κατακτήσεις της εργατικής τάξης στα πλαίσια του καπιταλισμού ήταν η κανονική εργάσιμη ημέρα των 8 ή 7 ωρών απασχόλησης σε 5ημερη ή 6ήμερη εβδομαδιαία βάση. Ομως τα πυρά της επίθεσης του κεφαλαίου σε ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο την έβαλαν στο στόχαστρο. Το γεγονός αποδείχνει για άλλη μια φορά πόσο ευάλωτες και πρόσκαιρες είναι οι όποιες κατακτήσεις της εργατικής τάξης όσο δεν ανατρέπεται με επαναστατική διαδικασία το εκμεταλλευτικό σύστημα.

Οσον αφορά στο «γιατί και πώς» της επίθεσης που έχει εξαπολύσει σε παγκόσμιο επίπεδο το κεφάλαιο, οι απαντήσεις βρίσκονται στους νόμους κίνησης του καπιταλισμού που μελέτησε και διατύπωσε ο Κ. Μαρξ, ιδιαίτερα στο μεγαλύτερό του έργο «Το Κεφάλαιο».Το έργο του μεγάλου θεωρητικού πρωτοεκδόθηκε το 1867, αλλά παραμένει επίκαιρο και αξεπέραστο, αφού, παρά τις όποιες αλλαγές στη μορφή του εκμεταλλευτικού συστήματος, οι νόμοι που το διέπουν παραμένουν οι ίδιοι.

Ο Κ. Μαρξ έγραψε «Το Κεφάλαιο» απευθυνόμενος στην εργατική τάξη. Γι’ αυτό και το έργο στη μελέτη του είναι ιδιαίτερα αναλυτικό και σε πολλά μέρη του πολύ εύληπτη λογοτεχνική γλώσσα. Φυσικά πρόκειται για έργο επιστημονικό που απαιτεί προσπάθεια και υπομονή για τη μελέτη και αφομοίωσή του.

Τα κείμενα που χρησιμοποιούνται γι’ αυτήν τη μικρή έκδοση συνοδεύονται με επεξηγηματικά σχόλια που βοηθούν στην κατανόηση, αλλά και επικαιροποιούν τα αποσπάσματα από το έργο του μεγάλου θεωρητικού της εργατικής τάξης.

Επειδή και στο διάβασμα ισχύει το «τρώγοντας έρχεται η όρεξη», τέτοιες εκδόσεις είναι χρήσιμες και από μια άλλη πλευρά. Δημιουργούν και κίνητρο ώστε να συνεχιστεί η μελέτη των έργων των κλασσικών και όλο και πλατύτερα στρώματα της εργατικής τάξης να ενώνονται με την πρωτοπορία της στην πάλη για την οριστική ανατροπή του εκμεταλλευτικού συστήματος.

Πρόκειται για καινούρια έκδοση, που βασίζεται στο εγχειρίδιο φιλοσοφίας, που συνέγραψε ομάδα συγγραφέων (υπό την επιμέλεια του Φ. Β. Κονσταντίνοφ), του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ με τίτλο «Οι βασικές αρχές της μαρξιστικής φιλοσοφίας».

Πρωτοεκδόθηκε στη Μόσχα το 1959 και μεταφράστηκε στα ελληνικά και εκδόθηκε με το τίτλο «Οι βάσεις της μαρξιστικής φιλοσοφίας» από τις «Πολιτικές και λογοτεχνικές εκδόσεις» το 1961. Στη σημερινή έκδοση περιλαμβάνεται η εισαγωγή, το τμήμα που αναφέρεται στο διαλεκτικό υλισμό και το τελευταίο κεφάλαιο που αναφέρεται κριτικά στις «βασικές κατευθύνσεις της σύγχρονης αστικής φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας».

Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό και χρήσιμο έργο. Ανάλογα το αντικείμενό του της φιλοσοφίας είναι γραμμένο σε ιδιαίτερα απλή κατανοητή γλώσσα. Απευθύνεται όχι μόνο σε φιλοσόφους ή ειδικούς κοινωνικούς επιστήμονες, αλλά και σε αναγνώστες χωρίς ειδική μόρφωση που επιθυμούν να προσεγγίσουν τη μαρξιστική φιλοσοφία. Αυτό δε σημαίνει πως κάνει «εκπτώσεις» στο όνομα του να είναι εκλαϊκευτικό. Αντιμετωπίζει το αντικείμενό του με την ευθύνη που επιβάλλεται και με συγκροτημένο παιδαγωγικό-διδακτικό τρόπο, ώστε να αφομοιώνεται το περιεχόμενο.

Με δεδομένο πως ένα τέτοιο εγχειρίδιο δεν έχει στόχο την παρακολούθηση της εξέλιξης σε συγκεκριμένα φιλοσοφικά πεδία και προβλήματα αλλά τη συνόψιση των βασικών αρχών του διαλεκτικού υλισμού που δεν ξεπερνιούνται από το χρόνο, το συγκεκριμένο βιβλίο διατηρεί όλη του τη χρησιμότητα, παρά το γεγονός πως πρωτοεκδόθηκε περίπου μισό αιώνα πριν.

Φυσικά αυτό δεν αναιρεί το απόλυτο γεγονός πως κάθε επιστημονικό έργο έχει πάντα συγκεκριμένο ιστορικό χαρακτήρα. Δημιουργείται στα όρια μιας συγκεκριμένης εποχής, σε ιδιαίτερες συνθήκες αυτής της εποχής και με δεδομένες τις ανάγκες αυτής της εποχής.

Είναι καθήκον του αναγνώστη να διαβάζει πάντα με συγκεκριμένο ιστορικό κριτικό πνεύμα και να συνδέει το κάθε έργο στις συνθήκες και την πραγματικότητα που δημιουργήθηκε. Αρα, το συγκεκριμένο εγχειρίδιο με δεδομένη την ιστορικότητά του προσφέρει στο σύγχρονο αναγνώστη και μια άλλη δυνατότητα. Του δίνει ερεθίσματα ώστε να αρχίσει να παρακολουθεί την εξέλιξη της φιλοσοφίας και του μαρξισμού συνολικά στη διάρκεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ και συμβάλλει ταυτόχρονα στην ανάλυσή της.

Κάτι επίσης που είναι σχεδόν στερεότυπο στους μυημένους στο μαρξιστικό λόγο φαίνεται ανάγλυφα στο συγκεκριμένο βιβλίο. Το πόσο λίγο έως καθόλου πραγματικά έχουν αλλάξει τα επιχειρήματα των αντιπάλων του μαρξισμού και του διαλεκτικού υλισμού. Στις πιο πολλές περιπτώσεις οι θεωρίες έχουν καμουφλαριστεί με άλλο όνομα, ενώ τα επιχειρήματα παραμένουν ολόιδια. Ενδεικτικό της φτώχειας των απολογητών του εκμεταλλευτικού συστήματος που κλωθογυρίζουν γύρω από τα ίδια και τα ίδια, προσπαθώντας να συγκαλύψουν τις αντιθέσεις και τα αδιέξοδά του και να το διατηρήσουν στη «ζωή».

Κάτι παραπάνω από ένα επίκαιρο και χρήσιμο βιβλίο. Μια σημαντική συλλογή κειμένων που πρωτοδημοσιεύονται ή αναδημοσιεύονται σε τρεις ενότητες. Η πρώτη αφορά την παρουσίαση του δεξιού οπορτουνισμού ως αριστερού πολιτικού συμμάχου του ΚΚΕ. Η δεύτερη παρουσιάζει τον μεταπολεμικό δεξιό οπορτουνισμό στην Ελλάδα. Η τρίτη καταπιάνεται με τον σύγχρονο δεξιό οπορτουνισμό σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Υπάρχουν μια σειρά ερωτήματα που, αν και έχουν απαντηθεί επανειλημμένως από το ΚΚΕ, επανέρχονται άμεσα ή έμμεσα σαν ζητήματα του ιδεολογικού και πολιτικού μετώπου. Ζητήματα που ανεξάρτητα από τους διαφορετικούς ιστορικά τρόπους παρουσίασης στην ουσία τους μπορούν να ιεραρχηθούν στα εξής: Τι είναι αριστερά; Μπορεί να συγκροτηθεί «αριστερή» συμμαχία και για ποιον σκοπό; Από πού εκπορεύεται η ειδική στάση (αποκλεισμού και τυπικών σχέσεων) του ΚΚΕ απέναντι στο ΣΥΝ; Πώς εμφανίζεται ο σύγχρονος δεξιός οπορτουνισμός;

Υπάρχει πλούσιο υλικό στις επεξεργασίες των συνεδρίων του Κόμματος, στις αποφάσεις της ΚΕ, στην εξειδικευμένη αρθρογραφία του «Ριζοσπάστη» και της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης». Παρ' όλα αυτά, κατά περίπτωση, ο χρόνος αμβλύνει την ατομική και συλλογική μνήμη με άμεσο κίνδυνο να περιορίζεται η δυνατότητα του Κόμματος να διδάσκεται από το παρελθόν του. Υπάρχει πάντα η ανάγκη το Κομμουνιστικό Κόμμα να γυρίζει πίσω στα ιστορικά δεδομένα και να πλουτίζει τα ιδεολογικά και πολιτικά του συμπεράσματα. Αυτό ακριβώς επιδιώκεται από αυτή τη συλλογή πρωτοδημοσιευμένων και αναδημοσιευμένων κειμένων.

Στα μεταπολεμικά χρόνια δύο φορές επιχειρήθηκε να διαχυθεί το ΚΚΕ σε κάποιο άλλο κόμμα, ώστε να απογυμνωθεί ο επαναστατικός και εργατικός του χαρακτήρας. Η πρώτη ήταν η περίοδος των δεκαετιών 1950 και 1960 που το ΚΚΕ δρούσε παράνομο στην Ελλάδα. Τότε πρωτοστάτησε στη δημιουργία της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ), ως πολιτικής συμμαχίας του ΚΚΕ με άλλες ΕΑΜογενείς και άλλες δυνάμεις. Ακολούθησε μια διαδικασία μετατροπής της ΕΔΑ σε ενιαίο κόμμα, με παράλληλη διάλυση των οργανώσεων του ΚΚΕ στην Ελλάδα. Ακολούθησε σκληρή εσωκομματική διαπάλη και έγινε η διάσπαση στη διάρκεια της 12ης Ολομέλειας της ΚΕ, το Φεβρουάριο του 1968.

Το 1991 για δεύτερη φορά τμήμα των μελών της ΚΕ του ΚΚΕ σε συνεργασία με τις δεξιές οπορτουνιστικές δυνάμεις του 1968 (δυνάμεις που προέρχονταν κύρια από το «ΚΚΕ εσωτερικού») πρωτοστάτησαν στη νέα φάση διάχυσης του ΚΚΕ μέσα στο ΣΥΝ. Το εγχείρημα δε βρήκε τη στήριξη της πλειοψηφίας της ΚΕ του ΚΚΕ και οπωσδήποτε βρήκε σοβαρή αντίσταση από τα μέλη και τους οπαδούς του κόμματος. Τα αποχωρήσαντα μέλη αποτέλεσαν τον πυρήνα και των μεταγενέστερων εξελίξεων στο ΣΥΝ, της μετατροπής του σε ενιαίο πολυτασικό κόμμα.

Ο οπορτουνισμός -σαν τάση νόθευσης των επαναστατικών χαρακτηριστικών του επαναστατικού εργατικού κινήματος- έχει τη ρίζα του στην ίδια την καπιταλιστική εξέλιξη. Ουσιαστικά σημαίνει τη διείσδυση της αστικής ιδεολογίας και πολιτικής στο εργατικό κίνημα. Γι' αυτό η αστική τάξη εξαντλεί τα μέσα της να το στηρίζει πολύπλευρα -έστω και συγκαλυμμένα-διακριτικά τις περισσότερες φορές. Αυτό γιατί χρειάζεται μόνιμα το ανάχωμα μπροστά στη ριζοσπαστικοποίηση των λαϊκών μαζών. Από αυτά προκύπτει πως δεν πρόκειται για εύκολο αντίπαλο των επαναστατικών δυνάμεων και ούτε ξεμπερδεύουν ποτέ «μια και καλή» με τις διάφορες εκδοχές του.

Οι επιστήμες αναπτύσσονται μέσα από διαρκείς αναζητήσεις. Αναζητήσεις που αποτυπώνονται στην έρευνα αλλά και στο θεωρητικό διάλογο, ο οποίος καθορίζεται ιστορικά ανάλογα την εποχή, τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές συνθήκες και τα προβλήματα που θέτουμε, τη γνωσιολογία αυτής της συγκεκριμένης εποχής, τα μέσα της και στην περίπτωση των κοινωνικών επιστημών, ανάλογα με τα συμφέροντα που καλούνται να υπηρετήσουν.

Και η Πολιτική Οικονομία από τα πρώτα ακόμα βήματά της, αλλά και στη συνέχεια, αναπτύχθηκε μέσω και των δημόσιων συζητήσεων-αντιπαραθέσεων που οδηγούσαν στην επαλήθευση ή απόρριψη απόψεων. Πολλά τα παραδείγματα εκ των οποίων τα γνωστότερα είναι η συζήτηση για την αναπαραγωγή μεταξύ Ρικάρντο-Σέι και Σισμόντι-Μάλθους, η πολεμική των Μαρξ και Ενγκελς ενάντια σε όλους του σύγχρονούς τους αστούς οικονομολόγους, οι συζητήσεις του Μπερνστάιν για το ζήτημα της αναπαραγωγής, για τη θεωρία του χρήματος (Χίλφερντινγκ, Κάουτσκι, Βάργκα), για το αγροτικό ζήτημα, θεωρητικές συζητήσεις στις οποίες συμμετείχε ο Λένιν και άλλοι σοσιαλδημοκράτες της εποχής όπως ο Πλεχάνωφ, ο Κάουτσκι, η Λούξεμπουργκ κ.ά. Επίσης οι συζητήσεις για το χαρακτήρα της καπιταλιστικής ανάπτυξης στη Ρωσία (Λένιν-Ναρόντνικοι) και αργότερα για τον ιμπεριαλισμό...

Μετά τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης ο σοβιετικός λαός είχε να αντιμετωπίσει καθήκοντα τεράστιας ιστορικής σημασίας. Αυτά τα καθήκοντα απαιτούσαν ένα θεωρητικό επιστημονικό υπόβαθρο, ικανό να στηρίξει με επιτυχία την πρακτική του κοινωνικού μετασχηματισμού που επιχειρούνταν. Ετσι οργανώθηκαν από τα επιστημονικά ιδρύματα της ΕΣΣΔ μια σειρά από συζητήσεις, που αφορούσαν στα πιο επίκαιρα και άμεσα ζητήματα της οικονομικής θεωρίας και πρακτικής.

Ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1920 αναπτύχθηκε έντονη διαπάλη που ουσιαστικά σημάδεψε ολόκληρη την πορεία της οικονομικής σκέψης των κομμουνιστών στις χώρες όπου ο σοσιαλισμός ήταν το αντικείμενο και το ζητούμενο της δράσης. Πρόκειται για υλικό που για πολλά χρόνια δεν έγινε πλατύτερα γνωστό, ενώ είχε πάρα πολλά να προσφέρει στην ανάπτυξη της μαρξιστικής σκέψης. Αποτελεί πολύτιμη πηγή για την άντληση τεκμηριωμένων συμπερασμάτων, σχετικά με τις απαρχές της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και τις πραγματικές αιτίες της αντεπανάστασης.

Οι συζητήσεις αυτές αντανακλούν ένα πολύ υψηλό επιστημονικό επίπεδο και η ποικιλία τους είναι τέτοια που καταπιάνεται σχεδόν με κάθε οικονομικό πρόβλημα της πρώτης περιόδου της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Θέματα όπως η σταθερή συμμαχία των εργατών με την αγροτιά, η ανάπτυξη του εμπορίου, ο περιορισμός της έκδοσης χρήματος, η σχέση χρήματος-χρυσού, η κοινωνικά αναγκαία εργασία, ζητήματα χρηματοδότησης και πίστης, ο νόμος της αξίας στη σοσιαλιστική οικονομία, προβλήματα σχεδιασμού κ.ά., είναι τα ζητήματα που είχαν να αντιμετωπίσουν θεωρητικά και να διαμορφώσουν προτάσεις οικονομικής πολιτικής οι τότε σοβιετικοί επιστήμονες.

Το κόμμα των μπολσεβίκων σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες οργάνωσε, στήριξε και δημοσιοποίησε ακριβώς αυτές τις συζητήσεις σε ελεύθερο δημιουργικό κλίμα αντιπαράθεσης ώστε να προσεγγιστεί κατά περίπτωση η καλύτερη δυνατή λύση. Μια λειτουργία που προωθεί την επιστημονική αναζήτηση και έκφραση και χαρακτηρίζει το πραγματικό επαναστατικό κράτος της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Η έκδοση «Συλλογή κειμένων για την οικονομία στην ΕΣΣΔ τη διετία 1929 - 1930» περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικό υλικό αυτού του θεωρητικού διαλόγου. Δημοσιεύεται μεταφρασμένο από τα κείμενα στη ρωσική γλώσσα που βρίσκονται στο Αρχείο του ΚΚΕ. Η μετάφραση έγινε από ομάδα μεταφραστών με οικονομικές και φιλοσοφικές σπουδές την πρώην ΕΣΣΔ.

Η έκδοση γίνεται με απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Περιλαμβάνεται στην ειδική σειρά της «Σύγχρονης Εποχής» «Ζητήματα Σοσιαλισμού - Προβληματισμοί».

Φέτος συμπληρώθηκαν εξήντα χρόνια από τη Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών. Μια επέτειος που έχει μπει στο στόχαστρο των ιδεολογικών και πολιτικών κέντρων του ιμπεριαλισμού που επιχειρούν με όλα τους τα μέσα να ξαναγράψουν την ιστορία, παραχαράσσοντας τα πραγματικά γεγονότα. Επιδιώκουν με αυτόν τον τρόπο να αλλοιώσουν τα ελπιδοφόρα μηνύματα αυτής της επετείου από τη νικηφόρα πάλη των λαών και να μηδενίσουν την τεράστια συνεισφορά της ΕΣΣΔ για τη συντριβή του φασισμού.

Το ΚΚΕ με αφορμή την επέτειο δημοσιοποίησε Θέσεις της ΚΕ του Κόμματος «Για τα 60 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη των λαών». Ταυτόχρονα ξεδίπλωσε μια σειρά από πολύμορφες εκδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Επίσης μια σειρά κειμένων και αφιερωμάτων δημοσιεύτηκαν στο «Ριζοσπάστη» και την «Κομμουνιστική Επιθεώρηση». Η έκδοση αυτή της «Σύγχρονης Εποχής» περιλαμβάνει ακριβώς όλον αυτό τον πλούτο των υλικών. Είναι ευθύνη όλων μας η υπεράσπιση της ιστορικής αλήθειας.

Ουσιαστικά η επιχείρηση παραχάραξης της αληθινής ιστορίας της εποχής αποκαλύπτει μια συντονισμένη επίθεση κατά του κομμουνιστικού κινήματος και των λαών. Εμφανίζεται σε ποικίλες μορφές και εκδοχές ανάλογα τους συσχετισμούς και το ακροατήριο. Από τον χοντροκομμένο ωμό αντικομμουνισμό που για παράδειγμα επιχειρεί να βάλει στο ίδιο τσουβάλι τον Χίτλερ και τον Στάλιν, έως τον πιο εκλεπτυσμένο - ο στόχος είναι πάντα ο ίδιος. Να υπερασπιστούν τον καπιταλισμό, να τον θωρακίσουν με ψέματα, με αντιεπιστημονικές υποθέσεις και κατασκευασμένα «γεγονότα».

Υπάρχει για παράδειγμα μια σκόπιμη θολούρα για το πώς προκλήθηκε ο β΄ παγκόσμιος πόλεμος. Ποιες ήταν οι αληθινές του αιτίες. Προσπαθούν δηλαδή να κρύψουν όπως-όπως την ιστορική αλήθεια πως ήταν γέννημα-θρέμμα του καπιταλισμού. Πώς τον προκάλεσαν οι αντιθέσεις των ιμπεριαλιστών της εποχής για το ξαναμοίρασμα του κόσμου. Εβαλαν το χεράκι τους σε αυτή την όξυνση των αντιθέσεων, τόσο η Γερμανία, Ιαπωνία, Ιταλία όσο και οι ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία.

Κανένας επίσης δεν έχει δικαίωμα να αμφιβάλλει για το ποιος σήκωσε το κύριο βάρος αυτού του πολέμου. Η συμβολή της Σοβιετικής Ενωσης είναι αναμφισβήτητα καθοριστική. Μάρτυρες οι αριθμοί στα μεγέθη και στις απώλειες.

Η Σοβιετική Ενωση κατάφερε να ξεπεράσει τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετώπιζε εκείνα τα χρόνια και να οδηγήσει τους λαούς στη νίκη όχι λόγω «της ρώσικης ψυχής», όπως μπορούν να ισχυριστούν ακόμα και οι σημερινοί ηγέτες της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Βγήκε νικήτρια γιατί ήδη βρισκόταν μπροστά από τον καπιταλισμό. Βρισκόταν στο κοινωνικό σύστημα του μέλλοντος. Βρισκόταν στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού.

Η κοινωνία καθοδηγούνταν σε αυτό το δρόμο με τη δράση της επαναστατικής πρωτοπορίας του Κομμουνιστικού Κόμματος των Μπολσεβίκων. Είχαν κοινωνικοποιηθεί τα μέσα παραγωγής, υπήρχε πανεθνικός κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας, οργανωμένη συλλογική δράση εκατομμυρίων εργατών, αγροτών, διανοουμένων που στήριζαν με κάθε τρόπο τον Κόκκινο Στρατό.

Αυτός ο ανώτερος κοινωνικοοικονομικός σχηματισμός που βρισκόταν ακόμα στα πρώτα του δοκιμαστικά, αβέβαια βήματα κατόρθωσε - χάρη στα καινούρια ανώτερα χαρακτηριστικά του - (κεντρικός σχεδιασμός, συλλογική δράση κ.ά.) να νικήσει και να ταπεινώσει το γέννημα του παλιότερου εγκληματικού συστήματος, το φασισμό. Αυτή η πραγματικότητα δεν ακυρώνεται από τις μετέπειτα εξελίξεις στην αναμέτρηση των δυο συστημάτων.

Μεγάλη ήταν και η προσφορά των λαών στις καπιταλιστικές χώρες, που ενάντια στα σχέδια των κυβερνήσεών τους και των αστών πολιτικών οργάνωσαν την αντίστασή τους και βρήκαν καινούριους συλλογικούς τρόπους αντιμετώπισης των αναγκών επιβίωσης. Είναι και αυτές οι εμπειρίες που είναι καταγεγραμμένες στη κοινωνική συνείδηση των λαών και απομυθοποιούν το ρόλο των εκπροσώπων της κυρίαρχης τάξης. Γι' αυτό με κάθε τρόπο σήμερα επιδιώκεται η διαγραφή τους από τις συνειδήσεις και το ξαναγράψιμο με ιστορικά ψέματα.