Εισαγωγικό Σημείωμα


ΚΟΜΕΠ

Στο επετειακό αφιέρωμα για τα 100 χρόνια της ΚΟΜΕΠ δημοσιεύουμε δυο άρθρα.

Το πρώτο άρθρο είναι του Ααρών Γκάηστερ, τότε αναπληρωτή προέδρου στο προεδρείο της Κρατικής Επιτροπής Σχεδιασμού της ΕΣΣΔ. Το πρώτο πεντάχρονο της αγροτικής οικονομίας, από το οποίο –λόγω της μεγάλης έκτασής του–δημοσιεύουμε ορισμένα αποσπάσματα, αναδεικνύει την ιστορική συμβολή της ΚΟΜΕΠ στην προβολή των επιτευγμάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και στη διαπάλη με τον αντισοβιετισμό και τον αντικομμουνισμό. Το άρθρο αφορά την περίοδο που ακολούθησε μετά την προσωρινή υποχώρηση της Νέας Οικονομικής Πολιτικής (1922-1929) στη Σοβιετική Ένωση και η οποία σηματοδότησε την έναρξη της επίθεσης του σοσιαλισμού. Αναφέρεται στην επίτευξη ορισμένων στόχων, στη σημασία της επέκτασης της κρατικής κοινωνικής ιδιοκτησίας των σοβχόζ στον αγροτικό τομέα και στην επίθεση ενάντια στους κουλάκους.

Στο άρθρο η συνεταιριστική ομαδική ιδιοκτησία των κολχόζ, προσδιορίζεται εσφαλμένα ως μορφή της σοσιαλιστικής, κοινωνικής ιδιοκτησίας. Ασφαλώς το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων στην ΕΣΣΔ δεν επέτρεπε την πλήρη και άμεση κοινωνικοποίηση του συνόλου του αγροτικού τομέα. Ωστόσο, οι μορφές ομαδικής συνεταιριστικής ιδιοκτησίας αποτελούν μεταβατική μορφή ιδιοκτησίας, ανάμεσα στην ατομική και την κοινωνική και όχι ανώριμη μορφή των κομμουνιστικών σχέσεων. Αποτελούν βάση για την ύπαρξη εμπορευματοχρηματικών σχέσεων. Ο Ι. Β. Στάλιν στο έργο του «Οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ» διακρίνει επίσης την ομαδική, κολχόζνικη ιδιοκτησία από την κοινωνική ιδιοκτησία.

Το δεύτερο άρθρο, του Νίκου Ζαχαριάδη, με τίτλο «Ο Μαρξισμός-Λενινισμός στην Ελλάδα», γραμμένο το 1946 με αφορμή τα 25χρονα της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης», αποτυπώνει με συμπυκνωμένο τρόπο τη μέχρι τότε βασανιστική διαδρομή του κόμματος της εργατικής τάξης στο ιδεολογικό - θεωρητικό μέτωπο της ταξικής πάλης. Αντανακλά τις μεγάλες δυσκολίες που είχε συναντήσει το νεαρό ακόμα ΚΚΕ και τις προσπάθειες να τις ξεπεράσει ώστε να μπορέσει να αποτελέσει τον πραγματικό καθοδηγητή του εργατικού και λαϊκού κινήματος στην Ελλάδα.

Το άρθρο θέτει, με επαναστατική αγωνία, ως βασικό καθήκον και στόχο του Κόμματος στη δημιουργική ανάπτυξη της ιδεολογικής - θεωρητικής δουλειάς το αδιάκοπο «θεωρητικό φώτισμα των μικρών και μεγάλων προβλημάτων μέσα στη ζωή σαν αναγκαία προϋπόθεση για τη γόνιμη καθημερινή πρακτική δράση», τη σύνδεση θεωρίας - πράξης. Επισημαίνει δε ότι το καθήκον αυτό δεν μπορεί να περιορίζεται στα στενά πλαίσια μιας περιορισμένης ομάδας κομματικών στελεχών που ασχολούνται αποκλειστικά με το συγκεκριμένο τομέα δουλειάς, αλλά ότι πρέπει να αγκαλιάζει με συλλογικό τρόπο ολόκληρο το κομματικό δυναμικό στην επεξεργασία και υιοθέτηση των θεωρητικών επεξεργασιών.

Μέσα από τη σύντομη αναδρομή που κάνει το άρθρο στην ιδεολογική διαπάλη που σημάδεψε την ιστορική διαδρομή του νεοελληνικού έθνους, πριν και μετά την ίδρυση του ΣΕΚΕ το 1917, αναδεικνύεται ως κόκκινη γραμμή το κάλεσμα και η αναγκαιότητα να βάλει η εργατική τάξη την αυτοτελή σφραγίδα της στη νεοελληνική πραγματικότητα.

Η αποτίμηση της θεωρητικής δουλειάς του Κόμματος κινείται στο πλαίσιο της προβληματικής προγραμματικής επεξεργασίας του 1934 (την εσφαλμένη παρεμβολή του στόχου του ενδιάμεσου λαϊκοδημοκρατικού σταδίου μεταξύ του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού), για τις αρνητικές συνέπειες της οποίας έχουμε αναλυτικά τοποθετηθεί στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ.

Στο άρθρο αποτυπώνεται η προσπάθεια εναντίωσης του ΚΚΕ στη «Μεγάλη Ιδέα», η οποία προσδιορίζεται επίσης εσφαλμένα ως αστικοτσιφλικάδικη. Ο βαθμός θεωρητικής ωρίμανσης των καθοδηγητικών οργάνων του ΚΚΕ δεν επέτρεπε την εποχή εκείνη μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της «Μεγάλης Ιδέας» ως επιδίωξης της ελληνικής αστικής τάξης να διευρύνει την εσωτερική της αγορά και να ενισχύσει την τάση εθνικής ομογενοποίησης. Αυτή η επιδίωξη ήταν κοινό χαρακτηριστικό όλων των αστικών τάξεων των Βαλκανίων τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Φυσικά, για την εκπλήρωση της «Μεγάλης Ιδέας» υπήρχαν διαφορετικές αστικές προσεγγίσεις που αντανακλούσαν και διαφορετικά συμφέροντα μερίδων της εγχώριας αστικής τάξης, αλλά και παρέμβασης καθεμιάς από τις λεγόμενες Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής εκείνης.

Παρά τις προαναφερόμενες βασικές αδυναμίες, το άρθρο φωτίζει την προσπάθεια του ΚΚΕ, ως οργανικού τμήματος του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, να ανοίξει το δρόμο για την πολιτική χειραφέτηση της εργατικής τάξης και τη διαπάλη με την αστική ιδεολογία.