Εισαγωγικό σημείωμα


της ΚΟΜΕΠ

Το κείμενο με τίτλο «Πόλεμος και Επανάσταση» αποτελεί διάλεξη του Β. Ι. Λένιν τον Μάη του 1917, στην Πετρούπολη, μέσα στην καρδιά των επαναστατικών συνθηκών της περιόδου από τον Φλεβάρη έως τον Οκτώβρη 1917.

Τη διάλεξη παρακολούθησαν στην κατάμεστη αίθουσα τελετών της σχολής του πολεμικού ναυτικού πάνω από 2.000 άτομα. Όπως έγραφε αργότερα ένας μπολσεβίκος: «...ο αριθμός αυτών που ήθελαν να ακούσουν τη διάλεξη ξεπερνούσε κατά πολύ τις δυνατότητες. Ανάμεσα σε αυτούς που παρευρίσκονταν στη διάλεξη ήταν αρκετοί διανοούμενοι, φοιτητές, στρατιώτες, αξιωματικοί. Ακούγαμε τη διάλεξη όρθιοι γιατί δεν υπήρχε μέρος να καθίσουμε. Στεκόμασταν σα μια συμπαγής μάζα...».

Το κείμενο αυτό, που πραγματεύεται το χαρακτήρα του ιμπεριαλιστικού πολέμου και τη διέξοδο από αυτόν προς όφελος των εργαζομένων, αποτελεί ένα από τα έργα του Λένιν με ιδιαίτερη σημασία για τις σημερινές συνθήκες όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και κλιμάκωσης του πολέμου, σε στρατιωτικό, διπλωματικό, οικονομικό και εμπορικό επίπεδο ανάμεσα σε ΝΑΤΟ-ΕΕ και το υποδιαμόρφωση ευρασιατικό στρατόπεδο.

Ημεγάλη αξία του κειμένου δεν αφορά μια μηχανιστική μεταφορά του στο σήμερα, αλλά στην αφομοίωση της μεθόδου και των ταξικών κριτηρίων με τα οποία προσεγγίζει ο Λένιν τα γεγονότα εξέλιξης και κλιμάκωσης του ιμπεριαλιστικού πολέμου τότε και τα βασικά συμπεράσματα που διατυπώνει για το επαναστατικό κίνημα. Πρόκειται, εξάλλου, για ένα κείμενο που είναι γραμμένο σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης και συμπυκνώνει μια πορεία όλων των προηγούμενων χρόνων, τόσο στην εξέλιξη του πολέμου όσο και την κλιμάκωση της πάλης των μπολσεβίκων και των όποιων επαναστατικών δυνάμεων σε όλη την Ευρώπη.

Ένα βασικό συμπέρασμα, στο οποίο ο Λένιν επανέρχεται στη συγκεκριμένη διάλεξη, είναι ο χαρακτήρας του ιμπεριαλιστικού πολέμου ως πολέμου που είναι αποτέλεσμα της όξυνσης των αντιθέσεων και του ανταγωνισμού ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη την εποχή του ιμπεριαλισμού, ανώτατου σταδίου του καπιταλισμού. Γράφει χαρακτηριστικά ότι ήδη από το 1912 οι μπολσεβίκοι προειδοποιούσαν ότι: «Ο πόλεμος ανάμεσα στην Αγγλία και τη Γερμανία θα ξεσπάσει εξαιτίας του ανταγωνισμού των καπιταλιστών (...) Έχει συσσωρευτεί τόσο μπαρούτι που τα όπλα θ’ αρχίσουν να εκπυρσοκροτούν από μόνα τους».

Παράλληλα ο αναγνώστης θα διαπιστώσει την πολυμορφία και συνθετότητα των γεγονότων που οδήγησαν στον ιμπεριαλιστικό A΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που διαμόρφωναν ιδιαίτερα απαιτητικές συνθήκες στη διαπάλη για το επαναστατικό κίνημα και τους μπολσεβίκους.

Σε εκείνες τις συνθήκες ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι δρουν καταλυτικά για την κλιμάκωσης της πάλης της εργατικής τάξης για την ανατροπή της αστικής Προσωρινής κυβέρνησης που έχει προκύψει τον Φλεβάρη του 1917 στη Ρωσία και το πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ, προσανατολισμένοι από τη θεμελιακή λενινιστική θέση για τον «αδύναμο κρίκο», δηλαδή ότι η ανισόμετρη οικονομική και πολιτική ανάπτυξη, που είναι απόλυτος νόμος του καπιταλισμού, κάνει δυνατή νίκη του σοσιαλισμού στην αρχή σε λίγες ή ακόμη και σε μια μονάχα, χωριστά παρμένη, καπιταλιστική χώρα.

Αυτό είναι πολύ σημαντικό, αν λάβουμε υπόψη ότι –όπως περιγράφει ο Λένιν– ήταν περίοδος που οι μπολσεβίκοι δρούσαν σε έναν ιδιαίτερα αρνητικό συσχετισμό, όχι μόνο από τη σκοπιά της ικανότητας του ταξικού αντιπάλου, του κεφαλαίου σε κάθε χώρα και των αστικών κρατών, αλλά και από τη σκοπιά της διαλυτικής κατάστασης του επαναστατικού κινήματος στην Ευρώπη. Μεγάλο μέρος των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, που συγκροτούσαν έως εκείνη την εποχή το επαναστατικό κίνημα, είχαν περάσει με το μέρος των αστικών τάξεων κάθε χώρας, είχαν προδώσει την εργατική τάξη και λιγοστές μόνο δυνάμεις συνέχιζαν να παλεύουν σε επαναστατική κατεύθυνση.

Σε εκείνες τις συνθήκες είναι πολύ σημαντικό να παρακολουθήσει ο αναγνώστης το πώς εκτυλίσσεται η πάλη των μπολσεβίκων με κλιμάκωση, παίρνοντας υπόψη τις εξελίξεις, την ιδεολογική παρέμβαση των καπιταλιστών και την κατάσταση του εργατικού κινήματος, όμως πάντα αταλάντευτα, χωρίς υποχώρηση στον αρνητικό συσχετισμό, δίνοντας ακούραστα μάχη για την ανασύνταξη του επαναστατικού κινήματος, χωρίς όμως καθυστέρηση των δικών τους καθηκόντων κλιμάκωσης της πάλης για την ανατροπή της αστικής εξουσίας στη Ρωσία.

Τέλος, στο κείμενο αυτό ο Λένιν παραθέτει αναλυτικά ένα πολύ σημαντικό συμπέρασμα: την κατεύθυνση που πρέπει να έχει η πάλη του εργατικού κινήματος για να μπει τέλος στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Ο Λένιν δείχνει διεξοδικά ότι οριστικό τέλος στον πόλεμο μπορεί να γίνει μόνο με την πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, δηλαδή με τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Κανένας δε θα νικήσει σ’ αυτόν τον πόλεμο εκτός από την εργατική επανάσταση σε μερικές χώρες. Ο πόλεμος δεν είναι παιχνιδάκι, ο πόλεμος είναι ένα πράγμα ανήκουστο, ο πόλεμος στοιχίζει εκατομμύρια θύματα και δεν είναι τόσο εύκολο να τον τερματίσεις. (...) Τον πόλεμο τον προκάλεσαν οι κυρίαρχες τάξεις και θα τον τερματίσει μόνο η επανάσταση της εργατικής τάξης. (...) Όταν η εξουσία περάσει στα χέρια των σοβιέτ (...) οι καπιταλιστές θα ταχτούν ενάντιά μας (...) Ενάντιά μας θα είναι οι καπιταλιστές, μαζί μας θα είναι οι εργάτες. Τότε θα μπει τέρμα στον πόλεμο που άρχισαν οι καπιταλιστές. Να η απάντηση στην ερώτηση, πώς να τερματίσουμε τον πόλεμο».