Ο σ. Μπορντίγκα, όπως φαίνεται, ήθελε να υποστηρίξει εδώ την άποψη των Ιταλών μαρξιστών, ωστόσο όμως δεν απάντησε σε κανένα από τα επιχειρήματα που ανάπτυξαν εδώ άλλοι μαρξιστές υπέρ της κοινοβουλευτικής δράσης.
Ο σ. Μπορντίγκα παραδέχτηκε πως η ιστορική πείρα δε δημιουργείται τεχνητά. Μόλις τώρα μας είπε πως η πάλη πρέπει να μεταφερθεί σε άλλον τομέα. Μήπως δεν ξέρει ότι κάθε επαναστατική κρίση συνοδευόταν από κοινοβουλευτική κρίση; Είπε, βέβαια, πως πρέπει να μεταφερθεί η πάλη σε άλλον τομέα, στα Σοβιέτ. Ο ίδιος, όμως, ο Μπορντίγκα παραδέχτηκε πως τεχνητά δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε Σοβιέτ. Το παράδειγμα της Ρωσίας αποδεικνύει πως τα Σοβιέτ μπορεί να οργανωθούν ή στην περίοδο της επανάστασης ή άμεσα πριν την επανάσταση. Τον καιρό του Κερένσκι τα Σοβιέτ (και συγκεκριμένα τα μενσεβίκικα Σοβιέτ) ήταν έτσι οργανωμένα που σε καμιά περίπτωση δεν μπορούσαν να αποτελέσουν προλεταριακή εξουσία. Το κοινοβούλιο είναι προϊόν μιας ιστορικής εξέλιξης και δεν μπορούμε να το σβήσουμε από τη ζωή, εφόσον δεν είμαστε τόσο ισχυροί ώστε να διαλύσουμε το αστικό κοινοβούλιο. Μόνο όταν είσαι μέλος το αστικού κοινοβουλίου μπορείς, ξεκινώντας από τις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, να παλέψεις ενάντια στην αστική κοινωνία και στον κοινοβουλευτισμό. Το ίδιο μέσο που χρησιμοποιεί η αστική τάξη στην πάλη πρέπει να το χρησιμοποιήσει και το προλεταριάτο, φυσικά για εντελώς άλλους σκοπούς. Δεν μπορείτε να ισχυρίζεστε πως δεν είναι έτσι, αν όμως θέλετε να αμφισβητήσετε, τότε πρέπει φυσικά να σβήσετε την πείρα όλων των επαναστατικών γεγονότων του κόσμου.
Είπατε πως και τα συνδικάτα είναι οπορτουνιστικά, πως και αυτά αποτελούν κίνδυνο· από το άλλο, όμως, μέρος είπατε ότι πρέπει να γίνει εξαίρεση για τα συνδικάτα γιατί αποτελούν εργατική οργάνωση. Αυτό, όμως, είναι σωστό ως ένα μόνο βαθμό. Και στα συνδικάτα υπάρχουν στοιχεία πολύ καθυστερημένα. Ένα μέρος της μικροαστικής τάξης που έχει προλεταριοποιηθεί, οι καθυστερημένοι εργάτες και οι μικροαγρότες, όλα αυτά τα στοιχεία νομίζουν πραγματικά πως στο κοινοβούλιο εκπροσωπούνται τα συμφέροντά τους· ενάντια σ’ αυτό πρέπει να παλεύουμε με τη δουλειά στο κοινοβούλιο και με γεγονότα να φανερώνουμε στις μάζες την αλήθεια. Οι καθυστερημένες μάζες δεν πείθονται με τη θεωρία, χρειάζονται να πειστούν με την πείρα.
Αυτό το είδαμε στη Ρωσία. Αναγκαστήκαμε να συγκαλέσουμε Συντακτική Συνέλευση και μετά από τη νίκη του προλεταριάτου, για να αποδείξουμε στον καθυστερημένο εργάτη πως τίποτε δεν πρόκειται να πετύχει μ’ αυτήν. Για να συγκρίνει ο καθυστερημένος εργάτης τη μια πείρα με την άλλη, χρειάστηκε να αντιπαραθέσουμε συγκεκριμένα Σοβιέτ στη Συντακτική Συνέλευση και να δείξουμε ότι τα Σοβιέτ είναι η μοναδική διέξοδος.
Ο σ. Σούχι, επαναστάτης, συνδικαλιστής, υπερασπίστηκε τις ίδιες θεωρίες, η λογική όμως δεν είναι με το μέρος του. Είπε πως δεν είναι μαρξιστής, γι’ αυτό είναι και αυτονόητη η θέση αυτή. Εφόσον, όμως, εσείς, σ. Μπορντίγκα, ισχυρίζεστε πως είστε μαρξιστής, μπορεί να απαιτεί κανείς από σας περισσότερη λογική. Θέλουμε να ξέρουμε με ποιο τρόπο μπορεί να διαλυθεί το κοινοβούλιο. Αν αυτό μπορείτε να το κάνετε με την ένοπλη εξέγερση σε όλες τις χώρες, αυτό είναι πολύ καλό. Ξέρετε πως εμείς στη Ρωσία αποδείξαμε, όχι μόνο στη θεωρία αλλά και στην πράξη, ότι θέλουμε να διαλύσουμε το αστικό κοινοβούλιο. Ξεχάσατε, όμως, το γεγονός πως αυτό είναι αδύνατο να γίνει χωρίς μια αρκετά μακρόχρονη προετοιμασία και πως στις περισσότερες χώρες δεν είναι ακόμη δυνατό με ένα χτύπημα να διαλύσεις το κοινοβούλιο. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να αγωνιστούμε μέσα στο κοινοβούλιο για τη διάλυση του κοινοβουλίου. Τις συνθήκες που καθορίζουν την πολιτική γραμμή όλων των τάξεων της σύγχρονης κοινωνίας τις αντικαθιστάτε με την επαναστατική σας θέληση και γι’ αυτό ξεχνάτε πως εμείς, για να διαλύσουμε το αστικό κοινοβούλιο στη Ρωσία, στην αρχή υποχρεωθήκαμε να συγκαλέσουμε Συντακτική Συνέλευση και μάλιστα ύστερα από τη νίκη μας. Εσείς είπατε: «Είναι αλήθεια πως η ρωσική επανάσταση αποτελεί παράδειγμα που δεν ανταποκρίνεται στις συνθήκες της Δυτικής Ευρώπης». Δε φέρατε, όμως, κανένα αξιόλογο επιχείρημα για να μας το αποδείξετε αυτό. Εμείς περάσαμε από την περίοδο της αστικής δημοκρατίας. Περάσαμε γρήγορα από την εποχή αυτή, τότε που ήμασταν αναγκασμένοι να κάνουμε προπαγάνδα για τις εκλογές της Συντακτικής Συνέλευσης. Και αργότερα, όταν η εργατική τάξη εξασφάλισε πια τη δυνατότητα να καταλάβει την εξουσία, η αγροτιά πίστευε ακόμα στην ανάγκη του αστικού κοινοβουλίου.
Παίρνοντας υπόψη τα καθυστερημένα αυτά στοιχεία, ήμαστε αναγκασμένοι να προκηρύξουμε εκλογές και να δείξουμε στις μάζες με το παράδειγμα, με τα γεγονότα, πως η Συντακτική αυτή Συνέλευση, που εκλέχτηκε σε μια περίοδο μεγάλης γενικής εξαθλίωσης, δεν εκφράζει τους πόθους και τις απαιτήσεις των εκμεταλλευόμενων τάξεων. Με τον τρόπο αυτόν η σύγκρουση ανάμεσα στη σοβιετική και την αστική εξουσία έγινε πεντακάθαρη, όχι μόνο για μας, για την πρωτοπορία της εργατικής τάξης, αλλά και για την τεράστια πλειοψηφία της αγροτιάς, για τους μικροϋπαλλήλους, τη μικροαστική τάξη κτλ. Σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες υπάρχουν καθυστερημένα στοιχεία της εργατικής τάξης, που πιστεύουν πως το κοινοβούλιο είναι πραγματικός εκπρόσωπος του λαού και δε βλέπουν πως μέσα εκεί χρησιμοποιούνται βρόμικα μέσα. Λένε πως αυτό είναι όργανο που, με τη βοήθειά του, η αστική τάξη εξαπατά τις μάζες. Το επιχείρημα, όμως, αυτό πρέπει να στρέφεται ενάντιά σας και στρέφεται ενάντια στις θέσεις σας. Πώς θα ξεσκεπάσετε μπροστά στις πραγματικά καθυστερημένες, τις εξαπατημένες από την αστική τάξη, μάζες τον αληθινό χαρακτήρα του κοινοβουλίου; Αν δεν μπείτε σ’ αυτό, πώς θα ξεσκεπάσετε το άλφα ή βήτα κοινοβουλευτικό τέχνασμα, τη θέση του άλφα ή του βήτα κόμματος αν θα βρίσκεστε έξω από το κοινοβούλιο; Αν είστε μαρξιστές, πρέπει να παραδεχτείτε πως οι αμοιβαίες σχέσεις των τάξεων στην καπιταλιστική κοινωνία και οι αμοιβαίες σχέσεις των κομμάτων συνδέονται στενά μεταξύ τους. Το ξαναλέω, πώς θα τα δείξετε όλα αυτά αν δεν είστε μέλη του κοινοβουλίου, αν εγκαταλείψετε την κοινοβουλευτική δράση; Η ιστορία της ρωσικής επανάστασης έδειξε καθαρά πώς οι πλατιές μάζες της εργατικής τάξης, της αγροτιάς, των μικροϋπαλλήλων δε θα ήταν δυνατόν να πειστούν με οποιαδήποτε επιχειρήματα αν δεν πείθονταν με την ίδια τους την πείρα.
Ειπώθηκε εδώ πως χάνουμε πολύ καιρό παίρνοντας μέρος στην κοινοβουλευτική πάλη. Μπορείτε να φανταστείτε κάποιο ίδρυμα όπου θα έπαιρναν μέρος όλες οι τάξεις σε τόση έκταση, όπως στο κοινοβούλιο; Αυτό δεν μπορούμε να το δημιουργήσουμε τεχνητά. Αν όλες οι τάξεις παίρνουν μέρος στην κοινοβουλευτική πάλη, αυτό γίνεται γιατί τα ταξικά συμφέροντα και οι συγκρούσεις εκφράζονται στο κοινοβούλιο. Αν ήταν δυνατό παντού να οργανώσουμε αμέσως, ας πούμε, μια αποφασιστική γενική απεργία για να ρίξουμε μεμιάς τον καπιταλισμό, τότε η επανάσταση θα είχε γίνει κιόλας σε διάφορες χώρες. Πρέπει, όμως, να παίρνουμε υπόψη τα γεγονότα και κοινοβούλιο αποτελεί πεδίο ταξικής πάλης. Ο σ. Μπορντίγκα και όσοι υποστηρίζουν τις απόψεις του πρέπει να πουν στις μάζες την αλήθεια. Η Γερμανία είναι το καλύτερο παράδειγμα που δείχνει ότι μπορεί να υπάρχει η κομμουνιστική παράταξη στο κοινοβούλιο και γι’ αυτό θα έπρεπε να πείτε ανοιχτά στις μάζες: Είμαστε πολύ αδύνατοι για να φτιάξουμε ένα κόμμα με γερή οργάνωση. Αυτή θα ήταν η αλήθεια που θα έπρεπε να πείτε. Αν, όμως, ομολογούσατε στις μάζες την αδυναμία σας αυτή, αυτές δε θα γίνονταν οπαδοί σας αλλά αντίπαλοί σας, οπαδοί του κοινοβουλευτισμού.
Αν πείτε: «Σύντροφοι εργάτες, είμαστε τόσο αδύνατοι, ώστε δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα κόμμα αρκετά πειθαρχημένο που θα μπορούσε να υποχρεώσει τους βουλευτές να πειθαρχούν στο κόμμα», τότε οι εργάτες θα σας εγκαταλείψουν, γιατί θα πουν μέσα τους: «Πώς θα φτιάξουμε τη δικτατορία του προλεταριάτου με αδύναμους ανθρώπους;».
Είσαστε πολύ αφελείς αν νομίζετε πως τη μέρα της νίκης του προλεταριάτου η διανόηση, η μεσαία τάξη, η μικροαστική θα γίνουν κομμουνιστές.
Αν δεν έχετε τις αυταπάτες αυτές, πρέπει από τώρα ήδη να προετοιμάζετε το προλεταριάτο για να εφαρμόσει τη γραμμή του. Σε κανέναν τομέα κρατικής δουλειάς δε θα βρείτε εξαίρεση αυτού του κανόνα. Την άλλη μέρα ύστερα από την επανάσταση θα δείτε παντού οπορτουνιστές δικηγόρους που θα αυτοαποκαλούνται κομμουνιστές, μικροαστούς που δε θα αναγνωρίζουν ούτε την πειθαρχία του Κομμουνιστικού Κόμματος, ούτε την πειθαρχία του προλεταριακού κράτους. Αν δεν προετοιμάσετε τους εργάτες να δημιουργήσουν ένα πραγματικά πειθαρχημένο κόμμα, που θα υποχρεώσει όλα τα μέλη του να υποτάσσονται στην πειθαρχία του, δε θα προετοιμάσετε ποτέ τη δικτατορία του προλεταριάτου. Νομίζω πως γι’ αυτό το λόγο δε θέλετε να παραδεχτείτε πως η αδυναμία ακριβώς πάρα πολλών νέων Κομμουνιστικών Κομμάτων τα κάνει να αρνούνται την κοινοβουλευτική δουλειά. Είμαι πεπεισμένος πως η τεράστια πλειοψηφία των πραγματικά επαναστατών εργατών θα μας ακολουθήσει και θα καταδικάσει τις αντικοινοβουλευτικές θέσεις σας.