Ιμπεριαλιστικές συμμαχίες στην υπηρεσία των μονοπωλίων - Αντίπαλος των λαών


του Γιώργου Μαρίνου

Στο παρόν άρθρο γίνεται αναφορά στην ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και τη Συμφωνία για τις αμερικανικές βάσεις, αποτυπώνονται βασικά στοιχεία της πορείας των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών, κυρίως του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και της AUKUS στον «Ινδοειρηνικό».

Αναπτύσσονται πλευρές των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας και του ανταγωνισμού για την πρωτοκαθεδρία στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, της αντιπαράθεσης των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ με τη Ρωσία, στην Ουκρανία, βασικά στοιχεία άλλων «θερμών εστιών» που είναι σε εξέλιξη σε πολλές περιοχές της υδρογείου.

Αποκαλύπτεται το επικίνδυνο πλαίσιο της εμπλοκής της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και οι συνέπειες κατά του λαού μας και των άλλων λαών, προβάλλονται οι θέσεις και η πάλη του ΚΚΕ για το ξήλωμα των αμερικανοΝΑΤΟϊκών βάσεων, την αποδέσμευση από τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες, συστατικό μέρος της πάλης για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας, για αμοιβαία επωφελείς σχέσεις με τους άλλους λαούς.

 

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΝΑΤΟ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Με το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και σε συνθήκες ανόδου του κύρους της Σοβιετικής Ένωσης η οποία με μεγάλες θυσίες καθόρισε τη νίκη επί του ναζισμού, σημειώνεται ιδιαίτερη κινητικότητα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και προωθούνται διάφορων μορφών συνεργασίες ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη, με πρωταγωνιστικό το ρόλο των ΗΠΑ.

Το Μάρτη του 1946 ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουΐνστον Τσόρτσιλ, παρουσία του Αμερικανού Προέδρου Χ. Τρούμαν, στην ομιλία του στο Φούλτον του Μιζούρι των ΗΠΑ κήρυξε τον «Ψυχρό Πόλεμο» κατά του σοσιαλισμού. Ένα χρόνο μετά, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ για την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική στήριξη των καπιταλιστικών κρατών της Ευρώπης. Το 1948 συγκροτήθηκε η «Δυτική Ένωση» και στις 4.4.1949 ιδρύθηκε στην Ουάσιγκτον η Βορειοατλανική Συμμαχία, το ΝΑΤΟ, με τη συμμετοχή ΗΠΑ, Καναδά, Μ. Βρετανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Βελγίου, Ολλανδίας, Λουξεμβούργου, Νορβηγίας, Δανίας, Ισλανδίας, Πορτογαλίας.1

Η ελληνική αστική τάξη, που δοκιμάστηκε κατά τη διάρκεια του μεγάλου ταξικού αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (1946-1949), προκειμένου να σώσει την εξουσία της χρησιμοποίησε όλα τα μέσα που είχε στη διάθεσή της, τα αστικά κόμματα και το κοινοβούλιο, και συνολικά εξαπέλυσε ολομέτωπη επίθεση διαπράττοντας φρικαλέα εγκλήματα κατά του ΚΚΕ και των συμμάχων του (ΑΚΕ κ.ά.), κατά της εργατικής τάξης και των αγωνιστικών λαϊκών στρωμάτων.2

Στις 17.10.1951, υπογράφτηκε στο Λονδίνο πρωτόκολλο προσχώρησης της Ελλάδας και της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Η συμφωνία για την ένταξη επικυρώθηκε αρχικά από το «Παλάτι», σύμφωνα με το τότε Σύνταγμα, και στη συνέχεια από τη Βουλή στις 18.2.1952, επί κυβέρνησης Νικολάου Πλαστήρα - Σοφοκλή Βενιζέλου. Μαζί με την κυβέρνηση, υπέρ της ένταξης της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ τάχτηκε το Λαϊκό Κόμμα του Κ. Τσαλδάρη, ο Ελληνικός Συναγερμός του Αλ. Παπάγου κ.ά.

Το νομοσχέδιο καταψήφισε στη Βουλή η ΕΔΑ, ενώ ήδη από το 1951 το ΚΚΕ σε συνθήκες παρανομίας κατήγγειλε τη συμφωνία προσχώρησης στο ΝΑΤΟ, με την απόφαση της 2ης Ολομέλειας της ΚΕ3.

Κύριος στόχος του ΝΑΤΟ ήταν η Σοβιετική Ένωση, τα άλλα κράτη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και η υπεράσπιση της αστικής εξουσίας στα κράτη-μέλη του, στην περίπτωση που θα εκδηλωνόταν επαναστατική ανατροπή. Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ, ως η ηγετική δύναμη του διεθνούς ιμπεριαλισμού, επιδίωκαν να τιθασεύσουν τις αντιθέσεις στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.4 Ενδεικτική άλλωστε ήταν η δήλωση του πρώτου προέδρου του Συμβουλίου και ΓΓ του ΝΑΤΟ, του Βρετανού Χέιστινγκς Ίσμεϊ, ότι ο σκοπός της ίδρυσης του ΝΑΤΟ ήταν «να κρατά τους Αμερικανούς μέσα, τους Ρώσους έξω και τους Γερμανούς κάτω».

Η ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ αποτέλεσε ταξική επιλογή της αστικής τάξης και των κομμάτων της, εξασφάλιζε έναν επιθετικό μηχανισμό ενάντια στο σοσιαλιστικό σύστημα, αλλά και ενάντια στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα μέσα στην Ελλάδα.

Η κυβέρνηση του Αλ. Παπάγου, συνεχίζοντας την αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησης Πλαστήρα, επικύρωσε με πράξη του υπουργικού Συμβουλίου στις 12.10.1953 τη συμφωνία «περί στρατιωτικών ευκολιών», που προέβλεπε την εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων στην Ελλάδα και σειρά διευκολύνσεων. Η συμφωνία κυρώθηκε στη Βουλή με τις ψήφους των βουλευτών του Ελληνικού Συναγερμού και του Κόμματος των Φιλελευθέρων (Γ. Παπανδρέου - Σ. Βενιζέλος). Η ΕΔΑ, που δεν είχε εκλέξει βουλευτές, εξέφρασε την αντίθεσή της με σχετικό υπόμνημα.

Από τότε μέχρι σήμερα η αστική τάξη και τα κόμματά της, π.χ. η ΕΡΕ και η Ένωση Κέντρου, η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ5 και ο ΣΥΡΙΖΑ, από τη θέση της κυβέρνησης ή της αντιπολίτευσης, επιχειρούν να παραχαράξουν την ιστορική αλήθεια, να περάσουν την αστική αντίληψη για την ίδρυση του ΝΑΤΟ, την ένταξη της Ελλάδας σε αυτό το προκεχωρημένο ιμπεριαλιστικό φυλάκιο και τις αμερικανοΝΑΤΟϊκές βάσεις.

Ο αστικός προπαγανδιστικός μηχανισμός με κάθε ευκαιρία, με συστηματική παρέμβαση στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, με την παρέμβαση ΝΑΤΟϊκών μηχανισμών και της Πρεσβείας των ΗΠΑ, με κατευθυνόμενες μεταπτυχιακές εργασίες προσπαθεί να χειραγωγήσει το λαό και τη νεολαία.

Ο μηχανισμός αυτός υποστηρίζει ψευδώς ότι το ΝΑΤΟ συγκροτήθηκε για να αντιμετωπίσει το «σοβιετικό επεκτατισμό» και, ενώ είναι αναμφισβήτητο ότι το εργατικό κράτος στη Σοβιετική Ένωση που οικοδομούσε τη νέα σοσιαλιστική κοινωνία δεν είχε επιθετικές βλέψεις, αλλά, αντίθετα, εξέφραζε την αλληλεγγύη του και στήριζε την πάλη των λαών, έδινε μάχη ενάντια στην αποικιοκρατία. Οι ΗΠΑ διέπραξαν το έγκλημα της ρίψης των ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι τον Αύγουστο του 1945, ενώ ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ουσιαστικά είχε τελειώσει, εξαπέλυσαν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Κορέα (1950-1953)6 και έγραψαν αμέτρητες μαύρες σελίδες πολυάριθμων ιμπεριαλιστικών πολέμων, επεμβάσεων και πραξικοπημάτων. Στην πράξη, αποδείχτηκε η σκοπιμότητα του λεγόμενου από «Βορρά κινδύνου» που χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογηθεί η εμπλοκή της Ελλάδας στους ευρωατλαντικούς σχεδιασμούς.

Η ιμπεριαλιστική επιθετικότητα, οι συστηματικές αντεπαναστατικές ενέργειες και η επέκταση του ΝΑΤΟ προκάλεσαν την ίδρυση του «Συμφώνου της Βαρσοβίας» στις 14.5.1955.7

 

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΝΑΤΟ – ΟΙ ΣΥΝΟΔΟΙ ΚΟΡΥΦΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 2014 ΜΕΧΡΙ ΤΟ 20218

Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ σε συνεργασία με τα στρατιωτικά επιτελεία επεξεργάζονται και ανανεώνουν κατά καιρούς τη «Στρατηγική Αντίληψη», τους στόχους και τα μέσα που την υπηρετούν, για να γίνει η ιμπεριαλιστική αυτή συμμαχία πιο αποτελεσματική κατά των λαών, πιο ικανή στους σφοδρούς ανταγωνισμούς, και διευρύνουν τις γραμμές της με νέα κράτη. Μετά την αντεπανάσταση, την ανατροπή του σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ένωση και τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το ΝΑΤΟ διευρύνθηκε παραπέρα και ενέταξε κατά κύματα στις γραμμές του την πλειοψηφία των πρώην σοσιαλιστικών κρατών, χρησιμοποίησε σχήματα προσεταιρισμού δεκάδων κρατών και κατασκεύασε σωρεία προσχημάτων ως βάση για την κλιμάκωση της επιθετικότητας.9

Η Σύνοδος Κορυφής στην Ουαλία πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβρη του 2014. Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τις κινήσεις της Ρωσίας στη Μαύρη και την Αζοφική Θάλασσα και την προσάρτηση της Κριμαίας (2014), που σηματοδότησε νέες προσαρμογές στη ΝΑΤΟϊκή στρατηγική. Μεταξύ άλλων, έδωσε έμφαση στη βελτίωση του Σχεδίου Δράσης για τη συγκρότηση Υψηλής Ετοιμότητας στρατιωτικών δυνάμεων (High Readiness Forces), τον εκσυγχρονισμό και το συντονισμό πυρηνικών και συμβατικών πυραυλικών συστημάτων.

Στη Σύνοδο Κορυφής στη Βαρσοβία τον Ιούλη του 2016, έγινε έλεγχος των αποφάσεων της Συνόδου του Σικάγο το 2012 περί της «Έξυπνης Άμυνας» και των αποφάσεων της Ουαλίας, ενώ εξετάστηκε η στρατηγική για το λεγόμενο «Πρώτο Πυρηνικό Πλήγμα». Δόθηκε βάρος στην ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ και τη συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων κατά μήκος των ανατολικών συνόρων για την περικύκλωση της Ρωσίας, τη στήριξη της φιλοΝΑΤΟϊκής πορείας της Ουκρανίας. Έδωσε συνέχεια στην προώθηση των μέτρων για τον έλεγχο του Ιράκ, την εκπαίδευση των ιρακινών Ενόπλων Δυνάμεων, την προώθηση των ΝΑΤΟϊκών θέσεων στη Συρία με το πρόσχημα της καταπολέμησης του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), τη δημιουργία της επιχείρησης Sea Guardian (Θαλάσσιος Φρουρός) στη Μεσόγειο Θάλασσα, τη στήριξη των επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν. Υπογράφτηκε κοινή δήλωση ΝΑΤΟ-ΕΕ για την παραπέρα ανάπτυξη των ευρωατλαντικών σχέσεων.

Η Σύνοδος Κορυφής των Βρυξελλών τον Ιούλη του 2018 εκτίμησε θετικά την πορεία υλοποίησης των αποφάσεων των προηγούμενων συνόδων κι επανήλθε στα περί «αντιμετώπισης» της τρομοκρατίας. Εξέτασε το σχέδιο βελτίωσης της στρατιωτικής ετοιμότητας για την ταχεία αντίδραση του ΝΑΤΟ και αποφάσισε να προχωρήσει στη συγκρότηση ευέλικτων, καλά εξοπλισμένων και στελεχωμένων στρατιωτικών μονάδων, τα αποκαλούμενα «Tέσσερα Τριαντάρια», με 30 τάγματα Στρατού Ξηράς, 30 σχηματισμούς Πολεμικού Ναυτικού (φρεγάτες κ.ά.), 30 μοίρες Πολεμικής Αεροπορίας με ικανότητα επέμβασης σε πολεμικά μέτωπα, «θερμές εστίες», σε 30 ή λιγότερες μέρες.

Στη Σύνοδο έγινε αξιολόγηση των εξελίξεων στη Βαλτική, τη Μαύρη και τη Μεσόγειο Θάλασσα, προωθήθηκε σχέδιο για την ανάπτυξη νέας τεχνολογίας και τον εφοδιασμό με μη Επανδρωμένα Εναέρια Οχήματα (UAV).

Η Σύνοδος Κορυφής του Λονδίνου το Δεκέμβρη του 2019 –στην οποία δόθηκε πανηγυρικός χαρακτήρας για τα 70 χρόνια της λυκοσυμμαχίας– διεξήχθη σε περιβάλλον έντονων αντιθέσεων για την πορεία του ΝΑΤΟ, κυρίως μεταξύ ΗΠΑ (Τραμπ) και Γαλλίας (Μακρόν). Στη σχετική διακήρυξη έγινε προσπάθεια εξωραϊσμού της ιμπεριαλιστικής συμμαχίας, αναδείχτηκε ως βασικό ζήτημα η δέσμευσή της για τη «συλλογική ασφάλεια» στη βάση του άρθρου 5 του Καταστατικού Χάρτη, το οποίο προβλέπει ότι ένοπλη επίθεση κατά κράτους-μέλους θεωρείται επίθεση εναντίον όλων των κρατών-μελών.10

Εκτιμήθηκε ότι οι δαπάνες για τις ανάγκες του ΝΑΤΟ, που υποχώρησαν κατά τη διάρκεια της καπιταλιστικής κρίσης, μετά το 2008 αυξήθηκαν για πέντε συνεχή χρόνια. Συζητήθηκαν μέτρα για τον έλεγχο του πυραυλικού συστήματος του Ιράν και εγκρίθηκε σχέδιο προώθησης των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη, τη Μαύρη Θάλασσα, τον Καύκασο. Χαιρετίστηκε η στρατιωτική άσκηση Defender Europe 2020, «πρόβα πολέμου» στην αναμέτρηση με τη Ρωσία, με την πιο μαζική κινητοποίηση αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη τα τελευταία 25 χρόνια. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν, την περίοδο αυτή υπήρχαν 64.000 Αμερικανοί στρατιώτες στην Ευρώπη, εκ των οποίων 35.000 στη Γερμανία.

Σχετικά με την Κίνα, αναφέρθηκε ότι «αναγνωρίζουμε ότι η αυξανόμενη επιρροή και οι διεθνείς πολιτικές της Κίνας παρουσιάζουν τόσο ευκαιρίες όσο και προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ», ενώ τέθηκε ο στόχος της ενιαίας πολιτικής απέναντι στην Κίνα και την «εξασφάλιση της ασφάλειας των επικοινωνιών των κρατών-μελών», τα δίκτυα G5.

Το ΝΑΤΟ, προκειμένου να καλύψει τους πραγματικούς λόγους των στρατιωτικών επεμβάσεων και τα εγκλήματα κατά των λαών, τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και σακατεμένους από τους βομβαρδισμούς, τη δολοφονία αμάχων, χρησιμοποίησε ένα σωρό προσχήματα. Μόνο στους τελευταίους πολέμους σε Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη, Συρία, Ουκρανία, πρόβαλε τα περί αντιμετώπισης της «γενοκτονίας», της «τρομοκρατίας», τον «τερματισμό των όπλων μαζικής καταστροφής», την «προστασία άμαχου πληθυσμού», την «επιβολή εμπάργκο όπλων και ζωνών απαγόρευσης πτήσεων». Όμως, ο δολοφονικός ρόλος του σε πολλές επιχειρήσεις αξιοποίησε αποφάσεις του ΟΗΕ, ο οποίος αποδείχτηκε εργαλείο κάλυψης και νομιμοποίησης των σχεδίων του αμερικανοΝΑΤΟϊκού ιμπεριαλισμού.11

Στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ (ως διακρατική ιμπεριαλιστική συμμαχία), εκδηλώνονται αντιθέσεις ανάλογα με τα συμφέροντα των μονοπωλίων και των κρατών-μελών που τα εκπροσωπούν και τις γεωστρατηγικές τους στοχεύσεις.

Έτσι, το Μάρτη του 2016 σε συνέντευξή του ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε χαρακτηρίσει το ΝΑΤΟ «ξεπερασμένο», ενώ το 2018 έθεσε προβληματισμούς για αποχώρηση των ΗΠΑ από αυτό. Το Νοέμβρη του 2019, λίγο πριν τη σύνοδο κορυφής για τα 70 χρόνια του ΝΑΤΟ, ο Γάλλος Πρόεδρος Ε. Μακρόν το χαρακτήρισε «εγκεφαλικά νεκρό».

 

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΝΑΤΟ 2030

Στο περιβάλλον αυτό, για την εκτόνωση των προβλημάτων και τη χάραξη νέας «Στρατηγικής Αντίληψης», τον Απρίλη του 2020, με ευθύνη του ΓΓ του ΝΑΤΟ Στόλτενμπεργκ συγκροτήθηκε ομάδα μελέτης που διαμόρφωσε έκθεση για τη «Στρατηγική ΝΑΤΟ 2030», η οποία εγκρίθηκε στη Σύνοδο Κορυφής τον Ιούνη του 2021.

Η Στρατηγική αυτή δίνει συνέχεια και ενισχύει τη «Στρατηγική Αντίληψη» 2010-2020, προσαρμόζοντας τη δράση του ΝΑΤΟ στις ανάγκες «ενός πιο απαιτητικού στρατηγικού διεθνούς περιβάλλοντος, που χαρακτηρίζεται από την επιστροφή της συστημικής αντιπαλότητας, την επίμονα επιθετική Ρωσία, την άνοδο της Κίνας (...) ταυτόχρονα με το να αντιμετωπίζει αυξημένες διακρατικές απειλές και κινδύνους», ώστε το ΝΑΤΟ να «παραμείνει δυνατό στρατιωτικά», να γίνει «πιο ενωμένο πολιτικά» και να ακολουθήσει μια «ευρύτερη, παγκόσμια προσέγγιση».

Σε αυτήν την κατεύθυνση προβλέπεται:

  • Να διαθέσει το ΝΑΤΟ «πολύ περισσότερο χρόνο, πολιτικούς πόρους και δράση στις προκλήσεις ασφάλειας που τίθενται από την Κίνα (...) Να αναπτύξει μια πολιτική στρατηγική για την προσέγγιση ενός κόσμου όπου η Κίνα θα έχει όλο και μεγαλύτερη σημασία έως το 2030».
  • Να συνεχίσει «τη διπλή προσέγγιση της αποτροπής και του διαλόγου με τη Ρωσία, να ανταποκριθεί στις ρωσικές απειλές και τις εχθρικές ενέργειες με πολιτική ενότητα, αποφασιστικότητα και συνοχή».
  • Να ενισχυθεί η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ (Μεσόγειος, Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική κ.ά.) και να συνεχιστούν οι εταιρικές σχέσεις και η διεύρυνση των γραμμών του με την πολιτική των «ανοιχτών θυρών», σημειώνοντας ιδιαίτερα την Ουκρανία, τη Γεωργία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το «Μεσογειακό Διάλογο» και την «Πρωτοβουλία Συνεργασίας της Κωνσταντινούπολης12, την αναβάθμιση της στρατηγικής σχέσης με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, προκαλώντας την αντίδραση της Ρωσίας.

Ειδική αναφορά γίνεται στην παγκόσμια δράση του ΝΑΤΟ, στην παρέμβαση στην Αφρική, στη συνεργασία με κράτη της Ασίας, του Ειρηνικού, όπως η Ινδία, Αυστραλία, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Νότια Κορέα, την ενίσχυση της παρουσίας στην Αρκτική, μέχρι και στο Διάστημα.

  • Ενισχύεται το «ενδιαφέρον» για την κλιματική αλλαγή, τον κυβερνοχώρο και την κυβερνοασφάλεια, τις υβριδικές επιθέσεις, την ενεργειακή ασφάλεια, συγκεντρώνεται η προσοχή στη λεγόμενη ανθεκτικότητα, με πρόσθετα μέτρα ελέγχου και διαφύλαξη των ευρωατλαντικών υποδομών από τους ανταγωνιστές.
  • Για την άμβλυνση και την αντιμετώπιση των εσωτερικών προβλημάτων, των αντιθέσεων στις γραμμές του, διαμορφώθηκε πλαίσιο ενίσχυσης της «διατλαντικής συνοχής», αναφέροντας ότι «οι πολιτικές αποκλίσεις στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ είναι επικίνδυνες γιατί επιτρέπουν σε εξωτερικούς παράγοντες, και συγκεκριμένα τη Ρωσία και την Κίνα, να εκμεταλλευτούν τις ενδοσυμμαχικές διαφορές και μεμονωμένους συμμάχους κατά τρόπους που διακινδυνεύουν τα συλλογικά συμφέροντα και η ασφάλεια».
  • Σημαντικό επίσης κεφάλαιο της ΝΑΤΟϊκής στρατηγικής είναι αυτό που αναφέρεται στη διάταξη των στρατιωτικών μέσων, το συντονισμό και την κινητικότητα για την ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας σε πολλά μέτωπα, και το συνδυασμό πυρηνικών και συμβατικών οπλικών συστημάτων, με ταυτόχρονη εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων.
  • Τα παραπάνω συνδυάζονται με πιο αυστηρές δεσμεύσεις για την εξασφάλιση των οικονομικών πόρων, μέσα από τη γενίκευση της καταβολής του 2% του ΑΕΠ για τις ΝΑΤΟϊκές ανάγκες και πρόσθετων πόρων από τα εθνικά σχέδια των κρατών-μέλων με στόχο την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών.
  • Για τη διασφάλιση της ικανότητας άμεσης παρέμβασης των στρατιωτικών δυνάμεων έχει ανοίξει η συζήτηση για το ξεπέρασμα της ομοφωνίας στη λήψη των αποφάσεων και παράλληλα προετοιμάζεται η «Νέα Στρατηγική Αντίληψη» με ορίζοντα το 2040, στην επόμενη σύνοδο κορυφής του 2022, στη Μαδρίτη.

Τον Οκτώβρη του 2021 το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε τη συγκρότηση του «Ταμείου Καινοτομίας» με τη συμμετοχή 17 κρατών, ανάμεσά τους και της Ελλάδα, με στόχο να «βοηθήσει το ΝΑΤΟ να διατηρήσει το τεχνολογικό του πλεονέκτημα επιτρέποντας επενδύσεις αξίας 1 δισ. ευρώ σε τεχνολογίες διπλής χρήσης με πιθανή εφαρμογή στην άμυνα και την ασφάλεια». Το ίδιο διάστημα υιοθετήθηκε η «στρατηγική για την Τεχνητή Νοημοσύνη».

Η πυξίδα για τη στρατηγική αυτή είναι η έκθεση «Επιστημονικές και τεχνολογικές τάσεις: 2020-2040» η οποία δείχνει ότι το πρώτο στοιχείο που θέλει να αξιοποιήσει το ΝΑΤΟ είναι τα Big Data (βάσεις δεδομένων) με στόχο τη συλλογή πληροφοριών, την επικοινωνία, την ανάλυση και τη λήψη αποφάσεων. Στην «Ετήσια έκθεση του ΝΑΤΟ για το 2020»13 αναφέρεται ότι η Τεχνική Νοημοσύνη δίνει ουσιαστικά τη δυνατότητα επιχείρησης με «χειρουργικά χτυπήματα» εντός κατοικημένων περιοχών, αφού τέτοια όπλα «θα μπορούσαν να παρέχουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, να υποστηρίζουν άμεσα τη λήψη αποφάσεων και θα μείωναν τον κίνδυνο για τον πολεμιστή».

Στην έκθεση καταγράφεται ο προσανατολισμός για τη χρήση των αυτόνομων οπλικών συστημάτων, με βασικό πυλώνα τα drones, την κυριαρχία στο χώρο της διαστημικής τεχνολογίας, με τη δημιουργία των λεγόμενων «μικροδορυφόρων» για να «γίνεται διαλογή των πιο σημαντικών πληροφοριών».

Συνολικά, στα ΝΑΤΟϊκά επιτελεία και σε αναλύσεις υπερασπιστών της ενίσχυσης του ΝΑΤΟ, είναι σε εξέλιξη αναζητήσεις για την πιο αποτελεσματική οργάνωση και ανάπτυξη της ιμπεριαλιστικής αυτής συμμαχίας, τη μετεξέλιξή της. Η συζήτηση αυτή μεταξύ άλλων περιλαμβάνει θέσεις για τη μετατροπή του ΝΑΤΟ από διατλαντική σε παγκόσμια δύναμη, όχι μόνο σε ό,τι αφορά την εμβέλεια της δράσης του, αλλά και την ένταξη κρατών απ’ όλες τις ηπείρους. Τη μετατροπή του σε ευρύτερο μηχανισμό «διεθνούς ασφάλειας», υποκαθιστώντας και τυπικά το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Η πάλη για την αποδέσμευση από το ΝΑΤΟ και κάθε ιμπεριαλιστική συμμαχία έχει μεγάλη σημασία και αυτό μπορεί να το εγγυηθεί –προς όφελος των εργατικών-λαϊκών συμφερόντων– η εργατική εξουσία. Η οπορτουνιστική γραμμή που προβάλλει τη «διάλυση του ΝΑΤΟ», αποσπασμένη από την πάλη σε κάθε χώρα για την απεμπλοκή από τα ιμπεριαλιστικά σχέδια, την αποδέσμευση από το ΝΑΤΟ και κάθε ιμπεριαλιστική ένωση, είναι «άδειο πουκάμισο», λειτουργεί παραπλανητικά και βάζει εμπόδια στη λαϊκή πάλη.14

 

ΚΟΙΝΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΗΣ ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως διακρατική ιμπεριαλιστική ένωση, συνέχεια της ΕΟΚ, δημιουργήθηκε με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992. Η Ελλάδα εντάχτηκε στις γραμμές της τον Ιούλη του ίδιου χρόνου με την ψήφο της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του «ΣΥΝ». Το μόνο κόμμα που αντιτάχτηκε στην ΕΕ και καταψήφισε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ στη Βουλή ήταν το ΚΚΕ.

Η Συνθήκη του Μάαστριχτ έβαλε τις βάσεις για τη δημιουργία της «Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας» (ΚΕΠΠΑ) και της «Κοινής Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας» (ΚΠΑΑ), που ενισχύθηκαν παραπέρα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας το 2009, με στόχο τη βελτίωση της θέσης της ΕΕ στο διεθνή καπιταλιστικό ανταγωνισμό και το άνοιγμα νέων δρόμων στη δράση των ευρωπαϊκών μονοπωλίων κατά των λαών.

Τον Ιούνη του 2016, η Ύπατη Εκπρόσωπος για τις Εξωτερικές Υποθέσεις και την Πολιτική Ασφάλεια Φ. Μογκερίνι παρουσίασε το κείμενο της «Παγκόσμιας Στρατηγικής της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας», που θεωρεί όλη την υδρόγειο ως στρατηγικό περιβάλλον της.

Η Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας της ΕΕ εδράζεται σε πολιτικούς-στρατιωτικούς άξονες που εξελίσσονται και περιλαμβάνουν:

  • Την «Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Κοινής Δράσης», που θεσπίστηκε από τη Συνθήκη της Λισαβόνας για τη στήριξη του Ύπατου Εκπροσώπου και την εφαρμογή της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ.
  • Τη «Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία» (Pesco) όπου συμμετέχουν 25 από τα 27 κράτη-μέλη (εκτός της Δανίας και της Μάλτας). Η Pesco έχει ήδη εκπονήσει 34 διαφορετικούς σχηματισμούς ανάμεσα σε ομάδες κρατών-μελών της και προετοιμάζει ένα «τρίτο κύμα 13 έργων», για να διευρύνει το πεδίο της στρατιωτικής δράσης, αναβαθμίζοντας τη λεγόμενη «στρατιωτική κινητικότητα», ώστε οι δυνάμεις της ΕΕ «να επεμβαίνουν σε κρίσεις στο εξωτερικό έχοντας τη δυνατότητα να μετακινούν ελεύθερα και γρήγορα, μέσω του εδάφους των κρατών-μελών αλλά και εκτός ΕΕ, στρατεύματα, πολιτικό προσωπικό διαχείρισης κρίσεων, υλικά και εξοπλισμό».
  • Την «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Επέμβασης», πρόταση της Γαλλίας από το 2017, για τη δημιουργία «κοινής στρατηγικής κουλτούρας» και τη συνεργασία των «προθύμων» να αναλάβουν στρατιωτική δράση σε διάφορα μέτωπα, ξεπερνώντας το εμπόδιο της ομοφωνίας.
  • Το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας» (EDF), στο πλαίσιο του οποίου δρομολογούνται χρηματοδοτήσεις 5,5 δισ. ευρώ ετησίως «για την προώθηση των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ».
  • Το «Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Βιομηχανικής Ανάπτυξης στον τομέα της Άμυνας» (EDIDP), το οποίο έχει ως στόχο να στηρίξει «την ανταγωνιστικότητα και την ικανότητα καινοτομίας της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ».
  • Στην ίδια κατεύθυνση, προωθείται «γραμμή» στον κοινοτικό προϋπολογισμό ύψους 13 δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό της αμυντικής βιομηχανίας.
  • Σημαντικό επίσης εργαλείο είναι η «Συντονισμένη ετήσια Αξιολόγηση στον τομέα της Άμυνας» (CARD), με στόχο την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών. Πρόκειται για ένα μηχανισμό τύπου «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου», αυτήν τη φορά όχι για τον έλεγχο της προώθησης των αντεργατικών μέτρων και προϋπολογισμών, αλλά για τον έλεγχο της συμμετοχής στα στρατιωτικά ιμπεριαλιστικά σχέδια, την ευθυγράμμιση σε εξοπλιστικά προγράμματα και στην επιλογή αγορών όπλων.
  • Η εντεινόμενη στρατιωτικοποίηση της ΕΕ συνδέεται επίσης με τη συγκρότηση του ψευδεπίγραφου «Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη» (ΕΜΕ), ενός νέου ταμείου εκτός και πέραν του ενωσιακού προϋπολογισμού (πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027), το οποίο θα διαθέτει επιπλέον χρηματοδοτήσεις ύψους 10,5 δισ. ευρώ. Από το μηχανισμό αυτό θα χρηματοδοτούνται οι δράσεις της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ).
  • Ειδική θέση στην υλοποίηση της ιμπεριαλιστικής στρατηγικής κατέχει η «πολιτική γειτονίας» με δύο σκέλη: α) Την «Ανατολική Εταιρική Σχέση» με την Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Μολδαβία, Ουκρανία (η Λευκορωσία ανέστειλε τη συμμετοχή της τον Ιούνη του 2021 λόγω της όξυνσης των αντιθέσεων με την ΕΕ). β) Τη «Νότια Διάσταση», που περιλαμβάνει την Αίγυπτο, Αλγερία, Ιορδανία, Ισραήλ, Λίβανο, Λιβύη, Μαρόκο, Συρία, Τυνησία και την Παλαιστίνη.

Για το ξεπέρασμα των καθυστερήσεων στη λήψη και υλοποίηση των αποφάσεων λόγω των αντιθέσεων που εκφράζονται ανάμεσα στα κράτη-μέλη, τίθεται προς εξέταση η συγκρότηση «Συμβουλίου Ασφάλειας της ΕΕ».

Η ΕΕ από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έπαιξε καθοριστικό ρόλο για τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, συμμετείχε στους πολέμους στην περιοχή από κοινού με ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις και πήρε μέρος στη συνέχεια στους πολέμους στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Συρία και τη Λιβύη. Στο πλαίσιο της ΚΠΑΑ, 5.000 μέλη του στρατιωτικού και μη στρατιωτικού προσωπικού συμμετέχουν σε 6 στρατιωτικές και 11 «μη στρατιωτικές αποστολές» και επιχειρήσεις –που είναι μεταξύ τους σε άμεση σύνδεση– σε τρεις ηπείρους15 με το πρόσχημα της «αστάθειας στα σύνορά» της, ενώ εμπλέκεται πιο έντονα σε επιχειρήσεις στην Μπουρκίνα Φάσο, γενικότερα στην περιοχή του Σαχέλ, στην Αφρική για την εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών, όπου επιχειρούν ήδη γαλλικές και άλλες ευρωπαϊκές στρατιωτικές δυνάμεις σε συνθήκες σκληρού ανταγωνισμού με την Κίνα, τη Ρωσία, την Τουρκία.

Παρ’ όλ’ αυτά, στις γραμμές της ΕΕ εκφράστηκε έντονη κριτική για καθυστερήσεις και αδυναμίες στην υλοποίηση των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών. Η κριτική αυτή αφορά, π.χ., το γεγονός ότι, ενώ από το 1999 οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν να διαμορφώσουν μέσα σε 4 χρόνια μια στρατιωτική δύναμη 50.000-60.000 ανδρών που θα μπορούσε να αναπτυχθεί μέσα σε 60 μέρες, αυτό δεν υλοποιήθηκε.

 

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΥΞΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΕΕ

Μέσα στο 2020 και το 2021 και ιδίως μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, τον Αύγουστο του 2021, σε περιβάλλον διαπάλης για τον καθορισμό των σχέσεων ανάμεσα στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, εντάθηκε η συζήτηση στις γραμμές της και επανήλθαν πιο επιτακτικά οι θέσεις περί «Στρατηγικής Αυτονομίας» (με επιμονή της Γαλλίας) και εφαρμογή της «Παγκόσμιας Στρατηγικής».

Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Ζ. Μπορέλ ο οποίος, σε άρθρο του στις 14.12.2020, αναφέρει μεταξύ άλλων:

«Γιατί είναι η στρατηγική αυτονομία πιο σημαντική από ποτέ;

Επειδή ο κόσμος έχει αλλάξει. Είναι δύσκολο να ισχυρίζεσαι ότι είσαι μια “πολιτική ένωση” ικανή να ενεργεί ως “παγκόσμιος παίκτης” και ως “γεωπολιτική Επιτροπή” χωρίς να είσαι “αυτόνομος”. Ποιοι είναι λοιπόν οι παράγοντες που καθιστούν την έννοια αυτή πιο σημαντική από ποτέ;

Ο πρώτος είναι ότι η βαρύτητα της Ευρώπης στον κόσμο συρρικνώνεται. Πριν τριάντα χρόνια, μας αντιστοιχούσε το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πλούτου. Προβλέπεται ότι σε 20 χρόνια το ευρωπαϊκό ΑΕΠ δε θα υπερβαίνει το 11% του παγκόσμιου –πολύ πίσω από την Κίνα, η οποία θα έχει διπλάσιο ποσοστό, κάτω από το 14% των Ηνωμένων Πολιτειών, και στο ίδιο επίπεδο με την Ινδία.

Οι επόμενες δύο δεκαετίες θα είναι κρίσιμες, διότι η Κίνα θα τις εκμεταλλευτεί για να γίνει η πρώτη παγκόσμια δύναμη (...).

Ο δεύτερος παράγοντας έχει να κάνει με το μετασχηματισμό της οικονομικής αλληλεξάρτησης, στην οποία εμείς, ως Ευρωπαίοι, έχουμε επενδύσει πολύ, ιδίως μέσω της υπεράσπισης της πολυμερούς προσέγγισης. Σήμερα βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που η οικονομική αλληλεξάρτηση καθίσταται πολιτικά πολύ συγκρουσιακή. Και αυτό που παραδοσιακά αποκαλούσαμε ήπια ισχύ μετατρέπεται σε μέσο σκληρής ισχύος (...) .

Ένας άλλος σημαντικός λόγος είναι η μετατόπιση του παγκόσμιου ενδιαφέροντος προς την Ασία, ιδίως στην πολιτική των ΗΠΑ. (...) Στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στη Λιβύη και στη Συρία, παρατηρούμε τον αποκλεισμό της Ευρώπης από τη διευθέτηση των εν λόγω συγκρούσεων προς όφελος της Ρωσίας και της Τουρκίας.

(...) Επιπλέον, η Ευρώπη έχει να αντιμετωπίσει σήμερα ορισμένες συγκρούσεις ή εντάσεις στην περιφέρειά της, στο Σαχέλ, στη Λιβύη και στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτές τις τρεις περιπτώσεις, η Ευρώπη πρέπει να αναπτύξει ακόμα μεγαλύτερη δράση και μάλιστα μόνη της, διότι τα προβλήματα αυτά δεν αφορούν πρωτίστως τις Ηνωμένες Πολιτείες.»

Προϊόν αυτών των διεργασιών αποτελεί η αποκαλούμενη «στρατηγική πυξίδα» για τη «στρατηγική αυτονομία», ένα «ολοκληρωμένο» σχέδιο ενίσχυσης του πολιτικοστρατιωτικού μηχανισμού της ΕΕ και συγκρότησης ευρωστρατού μέχρι το 2025.

Μέρος του σχεδιασμού για την αναβάθμιση του ρόλου της ΕΕ στους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς είναι ο στόχος που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) το Δεκέμβρη του 2021 για τη δημιουργία της «Παγκόσμιας Πύλης» (Global Gateway).

Πρόκειται για «μεγαλεπήβολο» στόχο για επενδύσεις αξίας 300 δισ. ευρώ μέχρι το 2027 σε έργα υποδομών σε όλο τον κόσμο, ειδικά σε Αφρική, Ασία και Λατινική Αμερική, παρακολουθώντας το «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» (One road, one zone)16 που προωθεί η Κίνα από το 2013. Στο επίκεντρο τίθεται η «ανάπτυξη βιώσιμων και υψηλής ποιότητας ψηφιακών υποδομών, υποδομών για το κλίμα, την ενέργεια και τις μεταφορές», με στόχο την «αντιμετώπιση των πλέον πιεστικών παγκόσμιων προκλήσεων», όπως η «ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας», η «ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αλυσίδων εφοδιασμών», σύμφωνα με τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών μονοπωλίων.17

 

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΝΑΤΟ-ΕΕ18

Μέσα από τις διεργασίες αναβάθμισης του ρόλου του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, προωθείται η μεταξύ τους συνεργασία και αναζητείται ο πιο αποτελεσματικός τρόπος κοινών δράσεων και ο επιμερισμός υποχρεώσεων. Σχετικά με αυτήν τη διαδικασία έχει σημασία το σχετικό ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου, που θέτει βασικούς άξονες για τη «διατλαντική συνεργασία» την επόμενη περίοδο, στον τομέα της ασφάλειας.

Το ψήφισμα αναφέρεται σε τομείς συνεργασίας της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, την ευρωατλαντική αποστολή EULEX της ΕΕ και KFOR του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο, στις επιχειρήσεις EUFOR Althea στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Ocean Shield του ΝΑΤΟ και της ναυτικής δύναμης Atalanta της ΕΕ, στο όνομα της καταπολέμησης της πειρατείας και της διασφάλισης της ασφαλούς διέλευσης στον Κόλπο του Άντεν. Το συντονισμό στη Μεσόγειο μέσω των επιχειρήσεων EuNavfor Med Irini της ΕΕ και Sea Guardian του ΝΑΤΟ, την αποστολή της ΕΕ (EUAM) στο Ιράκ και την αποστολή «Ιράκ» του ΝΑΤΟ.

Αναφέρει επίσης ότι «… η ΕΕ και το ΝΑΤΟ θα πρέπει να παράσχουν μεγαλύτερη στήριξη στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων για την αντιμετώπιση κακόβουλων ξένων παρεμβάσεων από χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία, καθώς και από ριζοσπαστικές ομάδες και μη κρατικούς παράγοντες». Δίνει έμφαση στο γεγονός «… ότι έχουν γίνει σύμμαχοι του ΝΑΤΟ τρεις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ: Η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία και το Μαυροβούνιο».

Εκφράζει τη στήριξη «…στην πολιτική “ανοιχτών θυρών” του ΝΑΤΟ, και την ένταξη υποψήφιων χωρών, όπως η Ουκρανία, η Γεωργία και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη».

Σημειώνει την «… “ενισχυμένη προκεχωρημένη παρουσία” του ΝΑΤΟ στο ανατολικό μέτωπο της συμμαχίας, με τέσσερις πολυεθνικές μονάδες μάχης στην Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά και τη Γερμανία αντίστοιχα».

Για τον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό με τη Ρωσία και την Κίνα, «…εκφράζει τη βαθύτατη ανησυχία για τις συνεχείς ρεβιζιονιστικές, μιλιταριστικές και επιθετικές πολιτικές που εφαρμόζει η Ρωσία υπό τον Πρόεδρο Πούτιν, υπογραμμίζει την ανάγκη να έχουν τόσο το ΝΑΤΟ όσο και η ΕΕ μια συνεπή στρατηγική και να αντιδρούν μαζί, με νόμιμο και ταχύ τρόπο, στις επιθετικές και προκλητικές ενέργειες της Ρωσίας, είτε είναι παραδοσιακές είτε υβριδικές. (...) Η αυξανόμενη επιρροή, ο δυναμισμός και η στρατιωτική, τεχνολογική και πολιτική ανάδυση της Κίνας πρέπει να αντιμετωπιστούν με συντονισμένη διατλαντική στρατηγική».

Σχετικά με τον «Ινδοειρηνικό», μιλάει για τις αυξανόμενες εντάσεις «… οι οποίες συνιστούν απειλή για την περιφερειακή και παγκόσμια σταθερότητα, και ζητεί να ενταθεί η συνεργασία με ομοϊδεάτες εταίρους στην περιοχή (...) και ενισχυμένες εταιρικές σχέσεις ασφάλειας με χώρες όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Ινδία, η Νότια Κορέα και η Νέα Ζηλανδία, η Ταϊβάν».

Το ψήφισμα αναφέρει ότι «…ήδη μετά από την κοινή δήλωση του 2016 μεταξύ ΕΕ-ΝΑΤΟ που υπογράφτηκε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία, προωθούνται 74 κοινές προτάσεις δράσης σε τομείς όπως η αντιμετώπιση υβριδικών απειλών, η επιχειρησιακή συνεργασία, μεταξύ άλλων στη θάλασσα και σε θέματα μετανάστευσης, η κυβερνοασφάλεια και η κυβερνοάμυνα, οι αμυντικές ικανότητες, η αμυντική βιομηχανία και έρευνα, οι ασκήσεις και η στήριξη των προσπαθειών ανάπτυξης ικανοτήτων των εταίρων στην Ανατολή και το Νότο».

Αναφέρεται επίσης «…στη συνεργασία για την ανθεκτικότητα στην προστασία υποδομών ζωτικής σημασίας, την κλιματική αλλαγή, την ψηφιοποίηση, την Αρκτική, το Διάστημα».

Στα νέα ζητήματα που αφορούν τη συνεργασία των δύο ιμπεριαλιστικών συμμαχιών, το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου περιλαμβάνει:

  • Τη μεγαλύτερη πρόσδεση στο ΝΑΤΟ κρατών-μελών της ΕΕ που δεν έχουν ενταχτεί, και κατονομάζεται η Κύπρος ως υποψήφια για τη σύναψη συμφωνίας ασφάλειας με το ΝΑΤΟ.
  • Τη συμμετοχή των ΗΠΑ, του Καναδά και της Νορβηγίας στα προγράμματα της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (Pesco) της ΕΕ για την ενίσχυση της στρατιωτικής κινητικότητας.
  • Την επίκληση του άρθρου 5 του καταστατικού του ΝΑΤΟ όχι μόνο σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης, αλλά και για την αντιμετώπιση υβριδικών επιθέσεων και κυβερνοεπιθέσεων.

Βασικά ζητήματα που έχουν αναδειχτεί στα έγγραφα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είναι αυτά που αφορούν την προστασία της «δημοκρατίας», της «ελευθερίας» και των «ανθρώπινων δικαιωμάτων» ως αιχμές δικαιολόγησης νέων ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και πολέμων. Στο πλαίσιο αυτό, ο ευρωατλαντικός ιμπεριαλισμός αυτοανακηρύσσεται σε κριτή των πάντων και αυτόκλητος δικαστής. Υποστηρίζει πως είναι ο εκφραστής των δημοκρατικών αρχών και κατατάσσει αντίπαλες και ανταγωνιστικές δυνάμεις, όπως η Κίνα και η Ρωσία, στα «αυταρχικά-αντιδημοκρατικά καθεστώτα», θέτοντας ψεύτικα διλήμματα περί «κακού» και «καλού» ιμπεριαλισμού, για τον εγκλωβισμό των λαών.

 

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ «ΙΝΔΟΕΙΡΗΝΙΚΟ»

Το οικονομικό και γεωστρατηγικό ενδιαφέρον των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Βρετανίας στην Ασία έχει εκφραστεί δεκαετίες πριν, την εποχή, π.χ., της γαλλικής αποικιοκρατίας στο Βιετνάμ, της βρετανικής στην Ινδία, του ιμπεριαλιστικού πολέμου των ΗΠΑ στην Κορέα και στο Βιετνάμ, που έληξε με την ήττα του αμερικανικού στρατού το 1975. Το 1951 ιδρύθηκε η Συμφωνία Anzus ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία με το αιτιολογικό της καταπολέμησης του κομμουνισμού, στην οποία προσχώρησαν στη συνέχεια η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία.

Τη δεκαετία επίσης του 1950 συγκροτήθηκε το σχήμα Five Eyes, συνεργασία για ανταλλαγή στρατηγικών πληροφοριών, ανάμεσα σε ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδά, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία.

Η περιοχή της Ασίας, του Ινδοειρηνικού, είναι κρίσιμη για την καπιταλιστική οικονομία. 6 κράτη είναι μέλη του G-2019, ζούνε 4,3 δισ. κάτοικοι (το 60% του πληθυσμού της Γης), 4 κράτη διαθέτουν πυρηνικά όπλα20. Παράγεται το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ και εκτιμάται πως τα επόμενα χρόνια θα απορροφά το 70% της ζήτησης ενέργειας. Διαθέτει μεγάλα αποθέματα υδρογονανθράκων, άλλων σημαντικών πλουτοπαραγωγικών πηγών και πλήθος αλιευμάτων.

Το αμερικανικό «Pivot to Asia» («Στροφή στην Ασία») άρχισε με την ομιλία του Προέδρου Ομπάμα στο κοινοβούλιο της Αυστραλίας στις 17.11.2011, που ανέφερε ότι «οι ΗΠΑ είναι μια δύναμη στον Ειρηνικό και είμαστε εκεί για να μείνουμε». Τον Ιούνη του 2012 σε δηλώσεις του κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο Βιετνάμ και στην Ινδία, ο τότε υπουργός Αμυνας Λ. Πανέτα γνωστοποίησε την ενίσχυση του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού, με τη διατήρηση 6 αεροπλανοφόρων και τη μετακίνηση των περισσότερων πολεμικών πλοίων, το 60% της δύναμης στη συγκεκριμένη περιφέρεια μέχρι το 2020.21

Οι ΗΠΑ διατηρούν 6.000 αξιωματικούς και στρατιώτες στο νησί Γκουάμ, σε αεροπορική και ναυτική βάση, σε εγκαταστάσεις βαρέων βομβαρδιστικών, μαχητικών και υποβρυχίων. Το Φλεβάρη του 2021 ξεκίνησαν οι εργασίες δημιουργίας αεροπορικής βάσης στο νησί Τινιάν στον Ειρηνικό. Διατηρούν βάσεις και στρατιωτική δύναμη 8.000 στην Ιαπωνία και 28.500 στρατιώτες στη Νότια Κορέα.

Το Σεπτέμβρη του 2020 το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, προκειμένου να τεκμηριώσει την ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας, δημοσίευσε έκθεση προς το Κογκρέσο για την εξέλιξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Κίνας22, στην οποία επισημαίνεται ότι η Κίνα έχει το μεγαλύτερο Πολεμικό Ναυτικό με 350 σκάφη έναντι 293 των ΗΠΑ, προτεραιότητα στους επίγειους βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους Κρούζ, στα συστήματα αεράμυνας (ρωσικό S-300, S-400 και εγχώρια συστήματα) κ.ά.

Η Γαλλία διαθέτει κτήσεις και στρατιωτικές βάσεις στη Γαλλική Γουιάνα (2.100 άτομα) - Ρεινιόν και Μαγιότ (1.650), Νέα Καληδονία (1.400) - Γαλλικές Δυτικές Ινδίες (1.000) - Γαλλική Πολυνησία (900) - Γαλλικές Νότιες και Ανταρκτικές περιοχές (250).23

Η έκθεση του γαλλικού ΥΠΕΞ24 εκτιμά ότι η συνεχής άνοδος της Κίνας έχει διαφοροποιήσει τις ισορροπίες και βλέπει ότι η περιοχή έχει μεγάλες ευκαιρίες για επενδύσεις γαλλικών εταιριών, με ιδιαίτερη έμφαση στις νέες τεχνολογίες. Το εμπόριο με τις χώρες του «Ινδοειρηνικού» αντιπροσωπεύει το 1/3 του συνολικού εμπορίου της Γαλλίας με χώρες εκτός της ΕΕ. Είναι ενδεικτικό ότι τα τελευταία δέκα χρόνια έχει αυξηθεί ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών κατά 49%. Πέρα από τη στρατιωτική παρουσία, η Γαλλία έχει διπλωματική και προξενική εκπροσώπηση σε 39 κράτη.

Η Βρετανία διατηρεί σταθερή παρουσία στην περιοχή και περί τους 7.000 στρατιώτες, σε μόνιμη βάση.

Σύμφωνα με σχετική έκθεση25, το 17,5% του διεθνούς εμπορίου της Βρετανίας σχετίζεται με τον «Ινδοειρηνικό» και εκτιμάται ότι τα επόμενα χρόνια «ο Ινδοειρηνικός θα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος μαζί με το Διάστημα». Η Βρετανία θέτει ως στόχο να γίνει η ευρωπαϊκή χώρα με τη στενότερη συνεργασία με τις χώρες της περιοχής, κάτι που θα περάσει μέσα από τη συνεργασία και με την ASEAN. Από το 2018, έχει περιφερειακές Επιτροπές Εμπορίου στη Σιγκαπούρη, τη Βομβάη και τη Σαγκάη. Κατά τη διάρκεια του 2020 έκανε νέες εμπορικές συμφωνίες με την Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη και το Βιετνάμ.

Η Νότιος Θάλασσα της Κίνας είναι σημαντική ναυτιλιακή αρτηρία, από την οποία διέρχεται το 1/3 των θαλάσσιων μεταφορών. Η Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ΑΣΕΝ)26 συνδέεται με την Κίνα με Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου από το 2002, διατηρεί ισχυρές σχέσεις με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και «στρατηγική εταιρική σχέση» με την ΕΕ.

Στην περιοχή σημειώνονται έντονες αντιπαραθέσεις για νησιά και βραχονησίδες, την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Ένα από τα βασικότερα προβλήματα είναι η αποκαλούμενη «Γραμμή των 9 σημείων» («Nine dash line») που έχει χαράξει η Κίνα, η οποία διεκδικεί περιοχές που θεωρούνται τμήματα των θαλάσσιων ζωνών των Φιλιππίνων, Βιετνάμ, Ινδονησίας, Μαλαισίας, Μπρούνεϊ.

Χαρακτηριστική είναι η ομιλία του Προέδρου του Βιετνάμ, Νγκούεν Φου Τσονγκ, (στην 75η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ) ο οποίος κάλεσε τις χώρες της περιοχής να αποφύγουν μονομερείς ενέργειες στην Ανατολική Θάλασσα (ή αλλιώς Θάλασσα της Νότιας Κίνας), υπογραμμίζοντας το «Δίκαιο της Θάλασσας».27 Λίγες μέρες νωρίτερα, η εκπρόσωπος του βιετναμέζικου ΥΠΕΞ Λε Τχι Τχου Χανγκ είχε σημειώσει πως το Βιετνάμ θα υπερασπιστεί τα νησιά στα αρχιπελάγη Χοάγκσα και Τσιόνγκσα, την κυριαρχία των οποίων η Κίνα αμφισβητεί.28

Οι Φιλιππίνες το Γενάρη του 2013 προσέφυγαν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το οποίο δικαίωσε την προσφυγή τους, αλλά η απόφαση δε γίνεται αποδεκτή από την Κίνα και οι αντιπαραθέσεις συνεχίζονται.

Ιδιαίτερης σημασίας πρόβλημα στην περιοχή είναι η ένταση Κίνας-Ταϊβάν, με την εμπλοκή των ΗΠΑ και ισχυρών κρατών-μελών της ΕΕ. Αναλυτές, που κινούνται στην αμερικανικη γραμμή, εκτιμούν ότι «η πολιτική της Στρατηγικής Ασάφειας που ακολουθούν οι ΗΠΑ συνιστά ταλάντευση και δεν ξεκαθαρίζει τη στάση τους». Σε άρθρο του Foreign Affairs29 σημειώνεται ότι «ο Μπάιντεν συχνά φάνηκε να διατυπώνει μια εκδοχή “Στρατηγικής Σαφήνειας”, υποδηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ θα βοηθούσαν στην άμυνα της Ταιβάν σε περίπτωση κινεζικής επίθεσης, [αλλά] οι ΗΠΑ πρέπει επίσης να παράσχουν ορισμένες διαβεβαιώσεις στην Κίνα, τονίζοντας ότι η Ουάσιγκτον συνεχίζει να τηρεί την πολιτική της “μίας Κίνας” και δεν υποστηρίζει την ανεξαρτησία της Ταϊβάν30».

Το στενό της Ταϊβάν θα συνεχίσει να αποτελεί θέατρο στρατιωτικών ασκήσεων, εστία έντασης που ενδεχομένως θα εκπληρώσει σημαντικό ρόλο στην ιμπεριαλιστική αντιπαράθεση στην περιοχή.

Πηγή παρεμβάσεων των αστικών τάξεων των ΗΠΑ και της Κίνας θα εξακολουθήσει επίσης να είναι η Κορεατική Χερσόνησος, ο πυρηνικός εξοπλισμός και οι δοκιμές πυρηνικών όπλων της Β. Κορέας και το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ν. Κορέας, η συμμετοχή της στις συμμαχίες που συγκροτούν οι ΗΠΑ στην περιοχή.

Σημαντικές εστίες εντάσεων είναι οι συνοριακές διαφορές Κίνας-Ινδίας που διατηρούνται μετά τον πόλεμο του 1962 και εκδηλώνονται κατά καιρούς με ένοπλες συγκρούσεις31, ενώ συνεχίζεται η αντιπαράθεση Ινδίας-Πακιστάν για την περιοχή του Κασμίρ. Η κατάσταση περιπλέκεται με τη διείσδυση της Κίνας στο Πακιστάν και την ενίσχυση των σχέσεων των ΗΠΑ με την Ινδία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνάπτει οικονομικές συμφωνίες «ελεύθερων συναλλαγών» με την Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Βιετνάμ, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, και επίκειται η συμφωνία με την Ινδία. Στη στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή του «Ινδοειρηνικού» αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής:

«Ζούμε δύσκολες εποχές και βυθιζόμαστε σε κρίσεις και επείγοντα περιστατικά, αλλά κατά καιρούς είναι καλό να σηκώνουμε τα μάτια μας και να βλέπουμε τις μεγάλες τάσεις. Και η Ιστορία θα [γραφτεί] στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.

Ο Ινδο-Ειρηνικός είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος του κόσμου για εμάς. Είναι το μέλλον όπου κινείται το κέντρο βάρους του κόσμου, τόσο από γεωοικονομική όσο και από γεωπολιτική άποψη (...) είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος προορισμός για τις εξαγωγές της ΕΕ, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά μας. Και μεταξύ των χωρών του Ινδο-Ειρηνικού, υπάρχουν 4 από τους 10 κορυφαίους εταίρους στο εμπόριο.

(…) Είναι επίσης ο τόπος όπου εντείνεται ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Και βλέπουμε τις συνέπειες σε όλο τον κόσμο, αλλά πιο έντονα σε αυτήν την περιοχή (...). Σε αυτήν την περιοχή, υπάρχουν συγκρούσεις για χερσαία και θαλάσσια σύνορα.

(...) Μπορούμε να πούμε ότι μία από τις δύο φλέβες της οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης περνά από αυτήν την περιοχή. Μέσω της θάλασσας της Νοτίου Ασίας, το 40% του εμπορίου μας μεταφέρεται με πλοίο. Έχουμε μεγάλο ενδιαφέρον να διατηρήσουμε αυτήν την περιοχή πλοήγησης ελεύθερη (...) το 70% της αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας θα προέρχεται από αυτήν την περιοχή (...) και αυτό σημαίνει πράσινη μετάβαση, ψηφιακή διακυβέρνηση, συμπράξεις και συνδεσιμό-
τητα.

(...) Ένα ειδικό μέρος [της στρατηγικής Ινδο-Ειρηνικού] είναι αφιερωμένο στην ασφάλεια και την άμυνα (...) Είμαστε ο μεγαλύτερος παγκόσμιος επενδυτής στην περιοχή. Επενδύουμε διπλάσια απ’ ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το απόθεμα των επενδύσεών μας πηγαίνει στα 12 τρισ. ευρώ, σε σύγκριση με κάτι παραπάνω από 6 τρισ. ευρώ για τις Ηνωμένες Πολιτείες, 2 τρισ. ευρώ για την Κίνα και 1,5 τρισ. ευρώ για την Ιαπωνία. Επιθυμούμε να συνεργαστούμε από την Ανατολική Αφρική έως τον Ειρηνικό, και αυτό περιλαμβάνει την Κίνα…»32

Στη «Συνολική Συμφωνία ΕΕ-Κίνας», του 2020, αναφέρεται ότι η Κίνα είναι ο δεύτερος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ μετά τις ΗΠΑ, ενώ η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Κίνας.33

 

Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΗΠΑ-ΚΙΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΚΑΘΕΔΡΙΑ

Η Κίνα εκπληρώνει καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία. Η οικονομία της στηρίζεται σε ισχυρά μονοπώλια με διεθνή δράση, εξάγει κεφάλαια, τρισ. δολάρια σε δεκάδες κράτη, σε όλες τις ηπείρους, και επεκτείνεται διαρκώς με το «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» («One road - One Zone») που διασχίζει περισσότερες από 70 χώρες. Απειλεί την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα και τις ξεπέρασε στον αριθμό των δισεκατομμυριούχων.34

Σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ για το 2020, το ονομαστικό ΑΕΠ των ΗΠΑ είναι 22,6 τρισ. δολ. έναντι 16,6 τρισ. της Κίνας, ενώ με κριτήριο το πραγματικό ΑΕΠ η Κίνα προηγείται με 26,6 τρισ. δολ. και ακολουθούν οι ΗΠΑ με 22,6 τρισ.

Η Κίνα είναι ενσωματωμένη στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, της Παγκόσμιας Τράπεζας. Το ότι κυβερνά ένα κόμμα που έχει τον τίτλο «κομμουνιστικό» δεν αλλάζει το γεγονός πως σε αυτήν κυριαρχούν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Ξεκινώντας από το 2012 και μέχρι σήμερα, σταθερά πάνω από το 60% του ΑΕΠ της Κίνας παράγεται από τον ιδιωτικό τομέα35, ενώ ο κρατικός τομέας, ως συλλογικός καπιταλιστής, εκφράζει και προωθεί τα συμφέροντα των μονοπωλίων, συμμετέχει στην εξαγωγή κεφαλαίου. Υπέρ των Κινέζων καπιταλιστών έχει διαμορφωθεί μια ανάλογη νομοθετική βάση που τους επιτρέπει τη σκληρή εκμετάλλευση εκατοντάδων εκατομμυρίων εργατών για την αύξηση του πλούτου τους.36

Ιδιαίτερη σημασία έχει ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας για τις πρώτες ύλες, ειδικά γι’ αυτές που σχετίζονται με την «πράσινη μετάβαση». Η Κίνα κυριαρχεί στη βιομηχανία εξόρυξης σπάνιων γαιών (μέταλλα, όπως λευκόχρυσος, τιτάνιο, ταντάλιο, ίνδιο, νεοδύμιο, δυσπρόσιο, δημήτριο κ.ά.). Οι ΗΠΑ διατηρούν πλεονέκτημα στους ημιαγωγούς και στα ηλεκτρικά οχήματα, αλλά η Κίνα αναπτύσσεται ταχύτατα στην παραγωγή μπαταριών λιθίου, την «καρδιά» των ηλεκτρικών οχημάτων.

Τα κινεζικά μονοπώλια προηγούνται στις πωλήσεις τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, επεκτείνονται στα δίκτυα 5G με αιχμή το μονοπώλιο της Huawei, στο πλαίσιο σκληρού καπιταλιστικού ανταγωνισμού.37

Ως απάντηση στο «Νέο Δρόμο του Μεταξιού», η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε στη συνεδρίαση του G7 τον Ιούνη του 2021 το σχέδιο «Build Back Better World (B3W)», («Χτίζουμε ξανά καλύτερα τον κόσμο»), ένα παγκόσμιο πρόγραμμα επενδύσεων, πολύμορφων υποδομών στην Αφρική «για την αντιμετώπιση της επιρροής της Κίνας», για λογαριασμό των αμερικανικών μονοπωλίων, «μοντέλο» επέκτασής τους σε άλλες ηπείρους.

Οι ΗΠΑ διατηρούν το προβάδισμα στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Οι στρατιωτικές δαπάνες ανήλθαν το 2020 στα 778 δισ. δολάρια έναντι 250 δισ. δολάρια της Κίνας38, η οποία αυξάνει τις στρατιωτικές δαπάνες για 26 χρόνια, εκσυγχρονίζει τις στρατιωτικές της δυνάμεις και το 2017 εγκατέστησε στρατιωτική βάση στο Τζιμπουτί.

Στις συνθήκες αυτές οξύνεται ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, που εκδηλώνεται με ιδιαίτερη σφοδρότητα στην περιοχή του «Ινδοειρηνικού», αλλά και σε άλλες περιοχές. Στη βάση των παραπάνω, γίνεται φανερό ότι οι ισχυρισμοί ορισμένων ΚΚ περί «ψυχρού πολέμου» που παρουσιάζουν την καπιταλιστική Κίνα ως τη νέα Σοβιετική Ένωση είναι εκτός πραγματικότητας, προκαλούν συγχύσεις και επιδρούν αρνητικά στην προετοιμασία των λαών για τις συνέπειες της αντιπαράθεσης μεταξύ δύο ισχυρών δυνάμεων του καπιταλιστικού κόσμου.

 

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ QUAD ΚΑΙ ΤΗΣ AUKUS

Στο πλαίσιο των αμερικανικών επιδιώξεων στον «Ινδοειρηνικό» και του ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας δημιουργήθηκε ο ονομαζόμενος «Τετραμερής Διάλογος για ζητήματα ασφαλείας» («Quad - Quadrilateral Security Dialogue») μεταξύ ΗΠΑ, Ιαπωνίας, Αυστραλίας και Ινδίας, που συγκροτήθηκε το 2007 και εξετάζεται η μετατροπή του σε Quad plus με τη συμμετοχή της Βρετανίας. Η Quad βεβαίως δεν περιορίζεται στο «διάλογο». Στην πράξη, αποτελεί πυρήνα μιας νέας συνεργασίας με πολιτικά-στρατιωτικά χαρακτηριστικά, και αυτό διαπιστώθηκε από τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την επωνυμία «Malabar» που προβλήθηκαν ως «ασιατική εκδοχή του ΝΑΤΟ».

Οι ΗΠΑ, ένα μήνα μετά την απαγκίστρωση των στρατιωτικών δυνάμεών τους από το Αφγανιστάν39, από κοινού με την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσαν στις 15.9.2021 τη «Νέα ενισχυμένη τριμερή συνεργασία σε ζητήματα ασφαλείας» με το ακρωνύμιο Aukus, από τα αρχικά των κρατών που την συναποτελούν.

Πρόκειται για μια «εφ’ όλης της ύλης» οικονομική, πολιτική και στρατιωτική συμφωνία –με σαφή προσανατολισμό τη δημιουργία πλεονεκτημάτων στην κούρσα του ανταγωνισμού με την Κίνα– που προσδιορίζει νέους τομείς συνεργασίας στους εξοπλισμούς, την τεχνητή νοημοσύνη και γενικότερα τις νέες τεχνολογίες, την εφοδιαστική αλυσίδα κ.ά.

Κεντρικό ζήτημα είναι η πώληση στην Αυστραλία 8 πυρηνοκίνητων υποβρυχίων40 αμερικανικής τεχνολογίας, ως επιλογή που εξασφαλίζει δυνατότητες μακράς περιόδου πλεύσης χωρίς ανεφοδιασμό, κίνηση σε μεγάλα βάθη και προστασία από ανίχνευση, υποδομή για σύγχρονα πυραυλικά συστήματα, ακόμα και πυρηνικές κεφαλές. Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη γενικότερη επέκταση της αμερικανικής παρουσίας στην Αυστραλία με στρατιωτικές δυνάμεις και δημιουργία στρατιωτικών δομών για ελλιμενισμό αεροπλανοφόρων, πυρηνικών υποβρυχίων και στρατηγικών βομβαρδιστικών.

Η συμφωνία αυτή προκάλεσε την αντίδραση της Γαλλίας και του επιτελείου της ΕΕ, τόσο γιατί δεν ενημερώθηκαν, όπως δήλωσαν, για την εξέλιξη αυτή, όσο και γιατί η Aukus συνδυάστηκε με ακύρωση του συμβολαίου που είχε συναφθεί το 2017 για την πώληση στην Αυστραλία 12 γαλλικών υποβρυχίων, τύπου Baracuda, αξίας περισσότερων από 50 δισ. ευρώ.

Χαρακτηριστικό στοιχείο της γαλλικής αντίδρασης και των ευρωατλαντικών αντιθέσεων αποτελούν οι δηλώσεις του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών, που μίλησε για «πισώπλατο μαχαίρωμα, ψέματα, διπροσωπία, σοβαρή διάρρηξη της εμπιστοσύνης και περιφρόνηση της χώρας του».

Αστικές αναλύσεις απολυτοποιούν τη στροφή των ΗΠΑ στον «Ινδοειρηνικό» και μιλούν για αποχώρησή τους από άλλες περιοχές. Στην πράξη όμως, οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ αναδιατάσσουν τις δυνάμεις τους ανάλογα με τα στρατηγικά τους συμφέροντα και με αυτό το κριτήριο καθορίζουν τις προτεραιότητές τους και αυξομειώνουν δυνάμεις στις διάφορες περιοχές. Αυτό τεκμηριώνεται από την επέκταση και ισχυροποίηση των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα, γενικότερα στα Βαλκάνια όπου διατηρούν βάσεις σε όλα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά και στο Κόσσοβο, τη μεγάλη βάση Bond Steel. Τεκμηριώνεται επίσης από την παρουσία των στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην «Ευρύτερη Μέση Ανατολή» που υπάγεται στη λεγόμενη «USCENCOM» - διοίκηση στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ η οποία καλύπτει την περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στις άλλες διοικήσεις της Ευρώπης, της Αμερικής, του «Ινδοειρηνικού» και διαθέτει στρατιωτικές δυνάμεις, βάσεις και υποδομές σε Κουβέιτ, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτο, Ισραήλ, Κατάρ, Μπαχρέιν, ΗΑΕ, Ομάν, Ιορδανία, Ιράκ και Συρία.

 

ΑΛΛΕΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ

Στην αλυσίδα των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών συμμετέχουν, π.χ., ο «Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης» που συγκροτείται από την Κίνα, Ρωσία, Πακιστάν, Ινδία, Ουζμπεκιστάν, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν και Ιράν41 και ο «Οργανισμός Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας» όπου συμμετέχουν οι Ρωσία, Λευκορωσία, Αρμενία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν και στις αρχές του Γενάρη 2022 προχώρησε σε επέμβαση στο Καζακστάν χρησιμοποιώντας επίλεκτες ρωσικές δυνάμεις για την προστασία της αστικής εξουσίας, σε συνθήκες μαζικών εργατικών-λαϊκών αγώνων, λαϊκής εξέγερσης.

Χαρακτηριστικό επίσης παράδειγμα είναι η συγκρότηση του BRICS, με τη συμμετοχή Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Νότιας Αφρικής. Η αβάσιμη θέση περί δύναμης «ασφάλειας και ειρήνης» που μπορεί να υπηρετήσει τα συμφέροντα των λαών, με το αιτιολογικό ότι αντιπαρατίθεται στις ΗΠΑ, αδιαφορεί για το γεγονός ότι το BRICS αποτελείται από καπιταλιστικά κράτη και η βάση του είναι η προώθηση των συμφερόντων των μονοπωλίων, στο πλαίσιο του γενικότερου ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού. Η αρχική ευφορία έδωσε τη θέση της στην κλιμάκωση των αντιθέσεων, π.χ., ανάμεσα στην Κίνα και την Ινδία, την επίδραση της συνεργασίας οικονομικών ομίλων κρατών-μελών της συμμαχίας αυτής με αμερικανικά μονοπώλια. Άλλωστε, καθοριστικό στοιχείο των καπιταλιστικών κρατών και των συμμαχιών τους είναι τόσο ο ανταγωνισμός όσο και η συνεργασία, προς όφελος των μεγάλων οικονομικών ομίλων. Οι ΗΠΑ διατηρούν υψηλού επιπέδου οικονομικές, εμπορικές σχέσεις με την Κίνα και τα άλλα κράτη του BRICS. Αμερικανικά μονοπώλια επενδύουν στην κινεζική αγορά και κινεζικά μονοπώλια επενδύουν στις ΗΠΑ. Η Κίνα έχει στην κατοχή της ομόλογα και χρεόγραφα του αμερικανικού Δημοσίου ύψους πάνω από 1 τρισ. δολάρια.

 

ΠΛΗΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ «ΘΕΡΜΕΣ ΕΣΤΙΕΣ»

Η συγκέντρωση της προσοχής στον «Ινδοειρηνικό» και η μελέτη των εξελίξεων σε αυτήν την περιοχή δεν επιτρέπει υποτίμηση των εξελίξεων σε άλλες περιοχές όπου εκδηλώνεται αναμέτρηση ισχυρών καπιταλιστικών κρατών-συμμαχιών.

Ξεχωρίζει η αντιπαράθεση ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ με τη Ρωσία στο πεδίο της Ουκρανίας.42 Η επέμβαση των ΗΠΑ και της ΕΕ το 2012 στην Ουκρανία, η στήριξη των φιλοφασιστικών δυνάμεων για το τράβηγμα της χώρας στο ευρωατλαντικό στρατόπεδο πυροδότησε σημαντικές εξελίξεις κατά των λαών της περιοχής.

Μετά την ενσωμάτωση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, ενισχύθηκε η παρέμβαση του αμερικανοΝΑΤΟϊκού ιμπεριαλισμού με τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών δυνάμεων στις Βαλτικές Χώρες, την Πολωνία και την Τσεχία. «Πρόβα πολέμου» αποτελεί το σχέδιο περικύκλωσης της Ρωσίας με τη χρησιμοποίηση, π.χ., των στρατιωτικών ασκήσεων Defender Europe και Atlantik Resolve, με τις οποίες προωθούνται ισχυρές ευρωατλαντικές δυνάμεις μέσω του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης.

Οι οικονομικές αιτίες της αντιπαράθεσης και οι γεωπολιτικοί σχεδιασμοί των αστικών τάξεων και των καπιταλιστικών κρατών της περιοχής αφορούν μεταξύ άλλων:

Τη στρατηγική θέση της περιοχής του Ντονμπάς, της Κριμαίας, της Αζοφικής, όσο και της Μαύρης Θάλασσας, τη διαπάλη για τους φυσικούς και ενεργειακούς πόρους.

Η κατάσταση είναι έκρυθμη και ενέχει τον κίνδυνο γενικευμένης πολεμικής αναμέτρησης. Η ρωσική πλευρά κατέθεσε στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δύο πλαίσια συμφωνίας και ζητάει έγγραφες εγγυήσεις ζητώντας να σταματήσει η επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς, να μην ενταχτεί στις γραμμές του η Ουκρανία και η Γεωργία, να μην εγκατασταθούν πύραυλοι μέσου βεληνεκούς στην Ευρώπη κ.ά. Οι διαδοχικές συνομιλίες ανάμεσα στη Ρωσία, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ43 δεν οδήγησαν σε αποκλιμάκωση της κατάστασης, η οποία παραμένει ρευστή. Η αναζήτηση συμβιβασμού συνεχίζεται και οι κινήσεις που γίνονται δεν περιορίζονται στη συγκεκριμένη περιοχή, υπολογίζουν τη «μεγάλη εικόνα», το ευρύτερο πεδίο των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, την παρέμβαση της Κίνας.

Στη Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και τον Περσικό Κόλπο οι εξελίξεις είναι επικίνδυνες. Στη Λιβύη διεξάγεται σκληρός ανταγωνισμός για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών, με τη συμμετοχή της Γαλλίας, της Ιταλίας, των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Αιγύπτου, των ΗΑΕ κ.ά. Παραμένουν τα προβλήματα που προκάλεσε η ΝΑΤΟϊκή επέμβαση του 2011 και ο εμφύλιος πόλεμος. Ο συμβιβασμός που συμφωνήθηκε ανάμεσα στις ηγετικές ομάδες που ελέγχουν την Ανατολική και Δυτική Λιβύη είναι εύθραυστος, επιχειρείται η διεξαγωγή εκλογών, έχει τεθεί το ζήτημα της απομάκρυνσης ξένων μισθοφορικών δυνάμεων. Όπως και σε άλλες περιπτώσεις, ισχύει ότι οι ιμπεριαλιστικές διευθετήσεις, η «ιμπεριαλιστική ειρήνη» έχουν μέσα τους το σπέρμα της αναζωπύρωσης των συγκρούσεων.

Στη Συρία, παρά την επικράτηση των κρατικών-κυβερνητικών δυνάμεων με την επέμβαση και τη στήριξη της Ρωσίας, παραμένουν εστίες Τζιχαντιστών. Διατηρούνται αμερικανικές δυνάμεις, ρωσικές βάσεις και στρατεύματα, τουρκικός κατοχικός στρατός και συνεχίζεται η αντιπαράθεση για το μοίρασμα της λείας.

Στον Περσικό Κόλπο είναι σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν44 με τη μεσολάβηση της Ρωσίας, της Κίνας, της Βρετανίας, Γερμανίας και Γαλλίας, με στόχο να αποκατασταθεί η άμεση επικοινωνία ΗΠΑ-Ιράν. Δυναμώνει η διείσδυση της Κίνας και αυτό καταγράφεται τόσο στην υπογραφή οικονομικής-στρατιωτικής συμφωνίας με το Ιράν, ύψους 25 δισ. δολαρίων όσο και μέσω της διαδικασίας βελτίωσης των οικονομικών σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, το Ομάν κ.ά. Η αντιπαράθεση Σαουδικής Αραβίας και ΗΑΕ με το Ιράν στον Περσικό Κόλπο συνδέεται και με τον πόλεμο που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Υεμένη από το 2015, με τη στρατιωτική επέμβαση της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, με τη στήριξη των ΗΠΑ.

Στα Βαλκάνια προωθείται το σχέδιο «ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης» των Δυτικών Βαλκανίων και εν μέσω αντιθέσεων εξετάζεται η ένταξη της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ. Δυναμώνει ο ανταγωνισμός ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσίας, Κίνας, λαμβάνουν χώρα παρεμβάσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ για «ανταλλαγή εδαφών» και νέα αλλαγή των συνόρων ανάμεσα στη Σερβία και το προτεκτοράτο του Κοσσόβου, αλλά και κινήσεις αυτονόμησης των Σέρβων της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, που διατηρούν καλές σχέσεις με τη Ρωσία. Αναζωπυρώνονται συζητήσεις περί «μεγάλης Αλβανίας» και «μεγάλης Σερβίας» στα αστικά επιτελεία.

 

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΩΝ45

Στις αρχές του 2021, 9 κράτη –οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Κίνα, η Ινδία, το Πακιστάν, το Ισραήλ και η Βόρεια Κορέα– κατείχαν περίπου 13.080 πυρηνικά όπλα, εκ των οποίων τα 3.825 έχουν αναπτυχθεί και τα 2.000 από αυτά διατηρούνται σε κατάσταση υψηλού επιχειρησιακού συναγερμού.

Συνολικά, ο αριθμός των πυρηνικών κεφαλών στον κόσμο συνεχίζει να μειώνεται. Εν τούτοις, αυτό οφείλεται κυρίως στην αποσυναρμολόγηση των αποσυρμένων πολεμικών κεφαλών από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, που διαθέτουν το 90% του συνόλου των πυρηνικών όπλων και έχουν εκτεταμένα, ακριβά προγράμματα σε εξέλιξη προς αντικατάσταση κι εκσυγχρονισμό των πυρηνικών τους κεφαλών και των εγκαταστάσεων παραγωγής των πυρηνικών όπλων τους.

Πρόσφατα, λίγο πριν τη 10η Σύνοδο όπου προγραμματιζόταν η επανεξέταση της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT) που τέθηκε σε εφαρμογή το 1970, οι ΗΠΑ - Κίνα - Ρωσία - Βρετανία και Γαλλία46 σε δήλωσή τους μίλησαν για «πρόοδο στον αφοπλισμό με τελικό στόχο έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα», σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι «όσο υπάρχουν τα πυρηνικά όπλα, θα πρέπει να εξυπηρετούν αμυντικούς σκοπούς, της αποτροπής και της πρόληψης του πολέμου»!

Η πραγματικότητα είναι ότι ο οικονομικός ανταγωνισμός για τον έλεγχο των αγορών και για γεωστρατηγικό προβάδισμα συνοδεύεται από το κυνήγι των εξοπλισμών, χωρίς «ηθικούς» φραγμούς, ως συστατικό στοιχείο του ιμπεριαλιστικού συστήματος και κανόνας του ανταγωνισμού. Άλλωστε, στο ίδιο συμπέρασμα συνηγορεί και το «ράλι» των ΗΠΑ-Κίνας, ΕΕ και Ρωσίας για την πρωτοκαθεδρία στα λεγόμενα «φονικά όπλα» με τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης. Οι λαοί δεν μπορούν να δώσουν βάση στις επαναλαμβανόμενες κατά καιρούς δηλώσεις και πρωτοβουλίες των καπιταλιστικών κρατών. Στη θέση παλαιότερων τύπων πυρηνικών όπλων τίθενται σύγχρονα και πιο αποτελεσματικά, που υπηρετούν το δόγμα του «πρώτου πυρηνικού πλήγματος» και την ικανότητα άμεσης ανταπάντησης. Διαρκώς δοκιμάζονται και μπαίνουν σε ετοιμότητα νέα όπλα μαζικής καταστροφής, υπερηχητικοί πύραυλοι, για να ξεπεραστούν εμπόδια που θέτουν τα νέα αντιπυραυλικά συστήματα.

 

ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Οι διεθνείς εξελίξεις τονίζουν με δραματικό τρόπο τις βαριές συνέπειες της αντεπανάστασης, της ανατροπής του σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ένωση και τα άλλα κράτη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, που ήταν το αποκούμπι των λαών, οι οποίοι καλούνται να μελετούν τη συσσωρευμένη πείρα και να βγάλουν συμπεράσματα.

Το «κουβάρι» των αντιθέσεων και των ανταγωνισμών που διαπερνά τα καπιταλιστικά κράτη και τις συμμαχίες τους, οι αναδιατάξεις που προκαλεί η ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού, η δημιουργία «αξόνων» και «αντιαξόνων» αναδεικνύουν τη μεγάλη σημασία και την επικαιρότητα της λενινιστικής θεωρίας του ιμπεριαλισμού.47 Γιατί πραγματικά, «αν δεν κατανοηθούν οι οικονομικές ρίζες αυτού του φαινομένου, αν δεν εκτιμηθεί η πολιτική και κοινωνική του σημασία, δεν μπορεί να γίνει ούτε βήμα στον τομέα της λύσης των πρακτικών καθηκόντων του κομμουνιστικού κινήματος και της επερχόμενης κοινωνικής επανάστασης»48.

Μέσα από τις δεκαετίες που πέρασαν από τη συγγραφή του έργου του Λένιν Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, επιβεβαιώνονται τα συμπεράσματά του, ο καθοριστικός ρόλος της συγκέντρωσης της παραγωγής και του κεφαλαίου, η δημιουργία των μονοπωλίων και η αναπαραγωγή τους σε πιο ισχυρή βάση, ο αποφασιστικός ρόλος τους στην οικονομική ζωή. Η συγχώνευση του τραπεζικού κεφαλαίου με το βιομηχανικό και η δημιουργία και ισχυροποίηση του «χρηματιστικού κεφαλαίου» και της χρηματιστικής ολιγαρχίας που δημιουργείται πάνω σ’ αυτό. Ότι εξαιρετικά σπουδαία σημασία αποκτά στις μέρες μας η εξαγωγή κεφαλαίου, σε διάκριση από την εξαγωγή εμπορευμάτων, η συγκρότηση διεθνών μονοπωλιακών ενώσεων καπιταλιστών οι οποίες μοιράζουν και ξαναμοιράζουν τον κόσμο.49 Επιβεβαιώνεται διαρκώς πιο έντονα ότι η πολιτική ουσία του ιμπεριαλισμού είναι η στροφή προς την αντίδραση σε όλη τη γραμμή, στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική, χαρακτηριστικό στοιχείο ενός οικονομικού-κοινωνικού συστήματος που έχει σαπίσει, έχει ξεπεράσει τα ιστορικά του όρια.

Οι ιμπεριαλιστικές συμμαχίες που εξετάζουμε είναι διακρατικές, συγκροτούνται με τη συμφωνία των αστικών κρατών (ισχυρότερων ή λιγότερο ισχυρών), κρατών που βρίσκονται στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας και αυτών που κατέχουν χαμηλότερη θέση, που συνολικά εκφράζουν τα συμφέροντα των μονοπωλίων, διασφαλίζουν την κυριαρχία τους και παίρνουν μέρος στον ανταγωνισμό που σημαδεύει τη λειτουργία του ιμπεριαλιστικού συστήματος, ανάλογα με την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική τους δύναμη.

Η ανάλυση που περιορίζει τον ιμπεριαλισμό, π.χ., στην επιθετική εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ ή ισχυρών κρατών της ΕΕ και εξαιρεί τα άλλα καπιταλιστικά κράτη, διαγράφει το βασικό λενινιστικό κριτήριο, την κυριαρχία των μονοπωλίων, την οικονομική βάση του ιμπεριαλισμού. Η ανάλυση αυτή «γαντζώνεται» στις ανισότιμες σχέσεις που διαμορφώνει η ανισόμετρη ανάπτυξη του συστήματος, δικαιολογεί την αστική τάξη στα κράτη που δε βρίσκονται στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, το ρόλο των αστικών κρατών που εκφράζουν τα συμφέροντά της.

Τα μονοπώλια δεν απεμπολούν τα δικαιώματά τους, κινούνται αυτοτελώς ή διαπλέκονται, συνασπίζονται και διεκδικούν με κάθε τρόπο να αποκτήσουν πλεονεκτήματα, νέο χώρο στη δράση τους, να βελτιώσουν τη θέση τους, και αυτό εκφράζεται στο ρόλο των αστικών κρατών τα οποία με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εντάσσονται ή διασυνδέονται με ιμπεριαλιστικές συμμαχίες για να διεκδικήσουν μέρος της λείας του ελέγχου των αγορών και των πλουτοπαραγωγικών πηγών, στην Ευρώπη, την Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική, την Ωκεανία.

Οπορτουνιστικά κόμματα ή ομάδες που καταπατούν τις λενινιστικές αρχές καταλήγουν πολιτικά σε πολύ επικίνδυνους δρόμους, γίνονται ουρά της αστικής τάξης, προσδοκούν ουτοπικά το ξεπέρασμα των ανισότιμων σχέσεων και εξαρτήσεων μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα που τις προκαλούν. Καταφεύγουν σε συνεργασίες με αστικά κόμματα, συμμετέχουν ή στηρίζουν αστικές κυβερνήσεις που υιοθετούν τη γραμμή της αναβάθμισης του ρόλου της αστικής τάξης και του κράτους της.

Η οπορτουνιστική επίδραση εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους, όπως με τη στήριξη του ιμπεριαλιστικού κέντρου της ΕΕ, που παρουσιάζεται ως δυνάμει «αντίβαρο» στις ΗΠΑ αν «απογαλακτιστεί» από αυτές και «εκδημοκρατιστεί», όπως ισχυρίζονται. Τα τελευταία ιδιαίτερα χρόνια έχει έξαρση η προσπάθεια ΚΚ να εξωραΐσουν την καπιταλιστική Κίνα, που έφτασε στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας και ανταγωνίζεται με τις ΗΠΑ για την πρωτοκαθεδρία, αλλά και την καπιταλιστική Ρωσία, που κατέχει υψηλή θέση και πρωταγωνιστεί και αυτή στον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό, στηριγμένη σε ισχυρά, διεθνούς εμβέλειας μονοπώλια και στη στρατιωτική της δύναμη.

Οι θέσεις αυτές αποτελούν τη βάση του λεγόμενου «πολυπολικού κόσμου», που εδράζεται στη λογική περί «κακών» και «καλών» μονοπωλίων και καπιταλιστικών κρατών, με κριτήριο τη στάση τους απέναντι στις ΗΠΑ, ξεπερνώντας την ουσία του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, οδηγώντας ΚΚ να τάσσονται στο πλευρό του ενός ή του άλλου ιμπεριαλιστικού κέντρου.

Η γραμμή αυτή είναι αδιέξοδη, προκαλεί μεγάλη ζημιά στο κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα και είναι ανάγκη να δυναμώσει ακόμα περισσότερο η διαπάλη με τις θέσεις αυτές, να καταπολεμηθούν προσδοκίες και να συνειδητοποιηθεί η καθοριστική σημασία των μονοπωλίων, του κυττάρου της οικονομικής βάσης του ιμπεριαλισμού, η σχέση οικονομίας-πολιτικής.

 

Η ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟΥΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥΣ

Η ελληνική αστική τάξη ακολουθεί επιθετική στρατηγική, έχει θέσει επιθετικούς στόχους και αυτούς υπηρετούν η κυβέρνηση της ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΙΝΑΛ και τα άλλα κόμματα που προωθούν τα συμφέροντά της, κινούνται στις ράγες της βαθύτερης ενσωμάτωσης της χώρας στη στρατηγική του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, ενισχύουν τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Το βασικό κριτήριο της πολιτικής τους είναι η «γεωστρατηγική αναβάθμιση» προς το συμφέρον των μεγάλων οικονομικών ομίλων, και αυτό καταγράφεται τόσο στην οικονομική, γενικότερα την εσωτερική πολιτική όσο και στις διεθνείς και περιφερειακές σχέσεις.

Η Ελλάδα τα 70 χρόνια μέσα στο ΝΑΤΟ, τα 42 στην ΕΟΚ και τα 30 στην ΕΕ προσαρμόζεται στις απαιτήσεις αυτών των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών, συμμετέχει δραστήρια σε ευρωατλαντικές αποστολές στο εξωτερικό, στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και επεμβάσεις. Ο λαός καταβάλλει βαρύ τίμημα, πληρώνει ετησίως πάνω από 4 δισ. ευρώ, τα τελευταία 10 χρόνια έχει καταβάλει περισσότερα από 50 δισ. ευρώ για τις ΝΑΤΟϊκές ανάγκες, για εξοπλισμούς που δεν υπηρετούν την άμυνα της χώρας.

Κρίσιμο ζήτημα αποτελεί η εγκατάσταση των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα, που αναπτύσσονται διαχρονικά με ευθύνη όλων των αστικών κυβερνήσεων και κομμάτων, εκσυγχρονίζονται, διαθέτουν υποδομή για πυρηνικά όπλα, απειλούν άλλους λαούς, στοχοποιούν τη χώρα.

Το 1990, επί κυβέρνησης της ΝΔ, ανανεώθηκε η Ελληνοαμερικανική Συμφωνία και διαμορφώθηκε το έδαφος για αναβάθμιση των αμερικανικών βάσεων με κέντρο τη Σούδα. Η νέα Συμφωνία το 2019 προετοιμάστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, στο πλαίσιο του «Στρατηγικού Διαλόγου» με τις ΗΠΑ, και την υπέγραψε η κυβέρνηση της ΝΔ. Με τη συμφωνία αυτή αναβαθμίστηκε η βάση της Σούδας με νέες υποδομές και ικανότητες στάθμευσης πολεμικών αεροσκαφών και πλοίων, αεροπλανοφόρων και πυρηνικών υποβρυχίων, τηλεπικοινωνιακών-κατασκοπευτικών μέσων και εγκαταστάσεων ανεφοδιασμού, ως κέντρο εφόρμησης του αμερικανοΝΑΤΟϊκού ιμπεριαλισμού κατά άλλων κρατών και λαών. Δημιουργήθηκαν νέες βάσεις την Αλεξανδρούπολη, στο Στεφανοβίκειο, στη Λάρισα. Οι σχεδιασμοί των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στο περιβάλλον της όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και η αναβάθμιση του ρόλου της ελληνικής αστικής τάξης, ως «πρωτοπαλίκαρου», για την προώθηση αυτών των σχεδίων στην περιοχή, οδήγησαν την κυβέρνηση της ΝΔ στην υπογραφή της νέας Συμφωνίας τον Οκτώβρη του 2021. Με τη Συμφωνία αυτή επεκτείνονται κι ενισχύονται οι αμερικανικές βάσεις, δίνεται η δυνατότητα σε αμερικανικα στρατεύματα να αξιοποιούν όλες τις ελληνικές στρατιωτικές μονάδες, ο ελληνικός στρατός λειτουργεί ως ΝΑΤΟϊκός, όλες οι βάσεις συντονισμένα χρησιμοποιούνται στην υλοποίηση του ΝΑΤΟϊκού σχεδίου στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία.

Ο ΣΥΡΙΖΑ επίσης προετοίμασε και η ΝΔ υπέγραψε το Σεπτέμβρη του 2021 την Ελληνογαλλική Συμφωνία «Στρατηγικής Συνεργασίας». Η Συμφωνία αυτή είναι επιθετική και ενταγμένη στο σχεδιασμό του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, υπηρετεί τις στρατηγικές τους επιδιώξεις και όχι την άμυνα της χώρας, όπως υποστηρίζει η αστική προπαγάνδα.

Η κυβέρνηση της ΝΔ ανέλαβε την υποχρέωση να δημιουργηθούν γαλλικές στρατιωτικές βάσεις στην Ελλάδα και ελληνικές ένοπλες δυνάμεις να συμμετέχουν στον πόλεμο που διεξάγει η Γαλλία στο Μάλι, στο Σαχέλ της Αφρικής, για να συνεχίσει την καταλήστευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών αυτής της περιοχής, στον αγώνα δρόμου με την Κίνα, τη Ρωσία, την Τουρκία κ.ά.

Ο κυβερνητικός ισχυρισμός ότι οι διμερείς αμυντικές συμφωνίες (π.χ. με τις ΗΠΑ και Γαλλία) εξασφαλίζουν την «αμυντική στρατιωτική συνδρομή» που αδυνατούν να παρέχουν οι πολυμερείς συμμαχίες τύπου ΝΑΤΟ-ΕΕ είναι επικίνδυνος και παραπλανητικός, ενώ μαρτυρά τη χρεοκοπία των για δεκαετίες διαβεβαιώσεων των αστικών κομμάτων ότι το ΝΑΤΟ και η ΕΕ αποτελούν δήθεν «ασπίδα θωράκισης της χώρας». Όλες οι ιμπεριαλιστικές συμφωνίες, διμερείς ή πολυμερείς, έχουν οδηγήσει σε περιπέτειες και βάζουν σε μεγάλους κινδύνους το λαό.

Οι συμφωνίες με το Ισραήλ που δολοφονεί τον Παλαιστινιακό λαό, τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που προβάλλονται έντονα την τελευταία περίοδο, βάζουν τη χώρα μέσα σε εμπόλεμες περιοχές, σε περιοχές που εκδηλώνονται έντονοι ανταγωνισμοί. Ήδη η κυβέρνηση έχει αποστείλει στρατιωτικές δυνάμεις και πύραυλους «Πάτριοτ» στη Σαουδική Αραβία, κατά του Ιράν, ελληνικά πολεμικά πλοία περιπολούν μέχρι και τον Περσικό Κόλπο, αεροσκάφη «φυλάσσουν» τον εναέριο χώρο της Αλβανίας, του Μαυροβουνίου και της Βόρειας Μακεδονίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟϊκού σχεδιασμού. Η «Συμφωνία των Πρεσπών» που υπέγραψε ο ΣΥΡΙΖΑ και υλοποιεί η ΝΔ υπηρετεί την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, τη δημιουργία στρατιωτικών βάσεων, ως μέρος της ευρωατλαντικής παρέμβασης στα Δυτικά Βαλκάνια.

Οι πανηγυρισμοί της κυβέρνησης και των αστικών κομμάτων για τις συμφωνίες που είναι την υπηρεσία της αστικής τάξης δίνουν τη θέση τους σε «περισυλλογή». Αυτό ακριβώς έγινε με την πολυδιαφημισμένη Συμφωνία Αμυντικής Συνδρομής Ελλάδας - Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) το Νοέμβρη του 2020. Τα ΗΑΕ προχώρησαν στη συνέχεια σε βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία και το Νοέμβρη του 2021 συνυπογράφηκαν συμβόλαια ύψους 10 δισ. δολαρίων για τη στήριξη της τουρκικής οικονομίας. Δεν είναι μόνο αυτό. Το τουρκικό κράτος παρεμβαίνει, παίρνει πρωτοβουλίες για την αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, μπαίνει «σφήνα» στις πολυδιαφημισμένες σχέσεις Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ και Αιγύπτου.

Χαρακτηριστική επίσης εξέλιξη είναι αυτή που αφορά την τύχη του ενεργειακού αγωγού East Med για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη με αφετηρία το Ισραήλ, διαμέσου της Κύπρου, Ελλάδας, Ιταλίας. Οι ΗΠΑ πρόσφατα δήλωσαν ότι αποσύρουν τη στήριξή τους από τον αγωγό East Med. Ανέφεραν ότι δεν είναι οικονομικά βιώσιμος, ότι υπάρχουν τεχνικές δυσκολίες κ.ά. Ταυτόχρονα «ενοχοποιούν» τον East Med ως αιτία έντασης των σχέσεων της Τουρκίας με την Ελλάδα και την Κύπρο. Το βασικό ζήτημα είναι ότι οι Αμερικανοί αναπροσαρμόζουν τα σχέδιά τους, συγκεντρώνουν την προσοχή τους στην ισχυροποίηση της θέσης τους στο ενεργειακό «τοπίο», με αιχμή την προώθηση του δικού τους υγροποιημένου αερίου, και προσανατολίζονται πιο αποφασιστικά στη βελτίωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.

Το βασικό προπαγανδιστικό δόγμα των αστικών κομμάτων και του αστικού κράτους, ότι μέσα από την ισχυροποίηση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ διαμορφώνονται όροι υπεράσπισης της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας έναντι των διεκδικήσεων της τουρκικής αστικής τάξης, έχει καταρριφθεί μέσα από πλήθος γεγονότων. Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι ΝΑΤΟϊκοί σύμμαχοι. Τα δύο αστικά κράτη και οι κυβερνήσεις τους, παρά τις τριβές, υλοποιούν από κοινού τις αποφάσεις του ΝΑΤΟ κατά των λαών, συνεργάζονται και ανταγωνίζονται για την αναβάθμιση της θέσης των οικονομικών τους ομίλων, για να πάρουν μεγαλύτερο κομμάτι από τη λεία των ιμπεριαλιστικών πολέμων.

Σε αυτόν τον ανταγωνισμό, η αστική τάξη της Τουρκίας αξιοποιεί την οικονομική και στρατιωτική της δύναμη και «προβάλλει ισχύ» στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, στην ευρύτερη περιοχή. Αμφισβητεί τα σύνορα, την κυριαρχία ελληνικών νησιών συνολικά, διαμορφώνονται όροι νέων εντάσεων. Παράλληλα, «παζαρεύει» με τις ΗΠΑ, την ΕΕ, τη Ρωσία. Διατηρεί περιοχές της Συρίας υπό κατοχή, στρατιωτικές δυνάμεις στο Ιράκ, βάσεις στη Σομαλία και το Κατάρ, παρεμβαίνει στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν, έχει στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη, εκπληρώνει σημαντικό ρόλο στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς στη Βόρεια Αφρική, αλλά και στην περιοχή του Σαχέλ.

Ο ευρωατλαντικός ιμπεριαλισμός κινείται με κριτήριο τα δικά του συμφέροντα και τις γεωστρατηγικές του επιδιώξεις. Αντιμετωπίζει την Τουρκία ως «στρατηγικό εταίρο», διατηρεί υψηλού επιπέδου οικονομικές σχέσεις, την χρειάζεται για τα ΝΑΤΟϊκά σχέδια, επιδιώκει να την αποσπάσει από την επιρροή της Ρωσίας, να αποδυναμωθούν οι ρωσοτουρκικές σχέσεις, ιδιαίτερα στις συνθήκες που διαμορφώνει η σύγκρουση στην Ουκρανία.

Ισχυρά κράτη-μέλη της ΕΕ, η Γερμανία, η Ισπανία, η Ιταλία, έχουν συνάψει συμφωνίες εξοπλισμού των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. Βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση και ενίσχυση της «Τελωνειακής Ένωσης» ΕΕ-Τουρκίας, από κοινού προωθείται η απαράδεκτη συμφωνία για το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα και μέσω αυτής παίζονται εγκληματικά παιχνίδια σε βάρος των ξεριζωμένων από τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.

ΗΠΑ και ΕΕ παρεμβαίνουν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις για να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις για κεντρικό συμβιβασμό, για τη συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο προς όφελος των ενεργειακών ομίλων.

Ο εφησυχασμός που καλλιέργησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις και συνεχίζει η σημερινή είναι εκ του πονηρού. Επί της ουσίας στο τραπέζι των «διερευνητικών συνομιλιών» κάθε φορά τίθενται οι τουρκικές διεκδικήσεις, η συζήτηση δεν περιορίζεται στο θέμα της Υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Πίσω από τις πλάτες του λαού έχουν συζητηθεί κρίσιμα ζητήματα που αφορούν όχι μόνο κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά και κυριαρχία. Αυτό έχει αποδειχτεί, και για το λόγο αυτό φυλάνε τα πρακτικά των συνομιλιών ως επτασφράγιστο μυστικό. Αποκαλυπτική είναι η μαρτυρία του Χρήστου Ροζάκη, στελέχους επί κυβερνήσεων Κώστα Σημίτη και συμβούλου άλλων κυβερνήσεων, ο οποίος σε άρθρο του στην εφημερίδα Τα Νέα50 «καταθέτει» πως «στα τέλη του 2003 είχαμε φτάσει στο ικανοποιητικό σημείο να αρχίσουμε να συζητάμε τη σύνταξη του Κοινού Ανακοινωθέντος. Είχαμε βρει μια συμβιβαστική λύση για την Αιγιαλίτιδα Ζώνη, που συνίσταται σε 12 ν.μ. για τα ηπειρωτικά εδάφη και με διαφοροποιημένο εύρος για τα νησιά», καταπατώντας δικαιώματα των νησιών που πηγάζουν από τη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Συνεπώς, ο λαός δεν πρέπει να δείξει εμπιστοσύνη στις αστικές κυβερνήσεις και στο σχεδιασμό τους, συμπεριλαμβανομένης της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης που έχει υιοθετήσει η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ εξωραΐζοντας αυτόν το μηχανισμό στον οποίο επιδρούν γεωπολιτικές ισορροπίες και ανταγωνισμοί και δεν μπορεί να εγγυηθεί «δίκαιη» λύση στην εξέταση προβλημάτων που αφορούν κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα, όπως έχει αποδειχτεί από πολλές αποφάσεις για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών.

Οι αστικές κυβερνήσεις και τα κόμματα που διαχρονικά, π.χ., υποστηρίζουν, το ρόλο του ΝΑΤΟ στην περιοχή αποκρύπτουν ότι αυτό δεν αναγνωρίζει εθνικά σύνορα στο Αιγαίο, αλλά το αντιμετωπίζει ως ενιαίο χώρο επιχειρησιακής δράσης. Αβάσιμοι είναι επίσης οι ισχυρισμοί ότι οι συμφωνίες ΗΠΑ-Ελλάδας για τις αμερικανικές βάσεις λειτουργούν αποτρεπτικά και εμποδίζουν τουρκικούς σχεδιασμούς.

Η Συμφωνία του 1990 όχι μόνο δεν απέτρεψε την κρίση των Ιμίων το 1996, αλλά η διαμεσολάβηση των ΗΠΑ ενθάρρυνε τις διεκδικήσεις του τουρκικού κράτους, την επέκταση του δόγματος των «γκρίζων ζωνών», της αλλαγής των συνόρων, ενώ ήδη το 1995 η Τουρκική Εθνοσυνέλευση αποφάσισε το Casus Belli (αιτία πολέμου) σε περίπτωση που το ελληνικό κράτος επεκτείνει την Αιγιαλίτιδα Ζώνη των νησιών στα 12 ν. μίλια, δυνατότητα που προβλέπεται στη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, του 1982.

Μετά την υπογραφή της Ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας του 2019 και τη δήλωση του τότε υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Πομπέο που χρησιμοποιήθηκε για να παρουσιαστούν οι ΗΠΑ ως εγγυητής της ασφάλειας της χώρας, ακολούθησε μπαράζ αμφισβητήσεων, παραβιάσεων στην περιοχή του Καστελόριζου, οξύνθηκαν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και διαμορφώθηκαν όροι ακόμα και για πολεμικό επεισόδιο. Παγιώθηκε η προβολή της αποκαλούμενης «Γαλάζιας Πατρίδας». Μετά από την υπογραφή της τωρινής συμφωνίας τον Οκτώβρη του 2021 και τη δήλωση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μπλίνκεν περί «προάσπισης της κυριαρχίας, εδαφικής ακεραιότητας κατά απειλητικών δράσεων και ένοπλων επιθέσεων», η τουρκική κυβέρνηση ισχυροποίησε την απαίτηση για την αποστρατιωτικοποίηση ελληνικών νησιών και αμφισβήτησε την κυριαρχία τους.

Το οδυνηρό αποτέλεσμα της εμπλοκής στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς ισχύει και για την Κύπρο, που είναι κράτος-μέλος της ΕΕ, στο έδαφός της είναι εγκατεστημένες βρετανικές-ΝΑΤΟϊκές βάσεις και διατηρεί ισχυρές σχέσεις με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Έχει επιβεβαιωθεί ο βρόμικος ρόλος που έπαιξε ο ευρωατλαντικός ιμπεριαλισμός στο πραξικόπημα για την ανατροπή του Μακαρίου, στην τουρκική εισβολή και κατοχή, στη διατήρηση της κατοχής περισσότερο από 47 χρόνια, στη στήριξη του διχοτομικού Σχεδίου Ανάν. Στις συνθήκες της ενίσχυσης των σχέσεων της Κύπρου με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, στην πορεία της ΝΑΤΟποίησης του νησιού, επιδεινώθηκε η κατάσταση.

Η τουρκική και τουρκοκυπριακή πλευρά προχώρησαν στο άνοιγμα των Βαρωσίων, της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, και τέθηκε προκλητικά η θέση για τη δημιουργία δύο κρατών, στο πλαίσιο του στόχου της διχοτόμησης της Κύπρου.

Συμπερασματικά, η ένταξη και βαθύτερη ενσωμάτωση της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, οι στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ, οι αμερικανικες βάσεις και οι εξοπλισμοί που εντάσσονται στους ΝΑΤΟϊκούς σχεδιασμούς, όχι μόνο δεν είναι παράγοντας διασφάλισης της ασφάλειας και της ειρήνης στην περιοχή, όπως ψευδώς και σκόπιμα υποστηρίζουν οι αστικές δυνάμεις, αλλά, στην πράξη, οδηγούν στην όξυνση των ανταγωνισμών και στην επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ενώ διαμορφώνεται το έδαφος για οδυνηρό συμβιβασμό. Διαχρονικά έχει αποδειχτεί ότι η επικίνδυνη πολιτική της εμπλοκής της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και επεμβάσεις αποτελεί παράγοντα της στρατηγικής σύμπλευσης της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ, χαρακτηρίζει την πολιτική του αστικού κράτους και τον ταξικό του χαρακτήρα.

Η αγορά 24 μαχητικών Rafale και 3 φρεγατών Belharra από τη γαλλική αγορά χρησιμοποιείται ως αιχμή οργανωμένης προπαγανδιστικής εκστρατείας για τη χειραγώγηση του λαού, που πνιγμένος μέσα σε χίλια μύρια προβλήματα καλείται να πληρώσει για άλλη μία φορά περισσότερα από 7 δισ. ευρώ για εξοπλισμούς που επιλέγονται με τα κριτήρια του ΝΑΤΟ και είναι ενταγμένοι στους σχεδιασμούς του.

Οι ίδιοι πανηγυρισμοί οργανώθηκαν πολλές φορές: με την «αγορά του αιώνα» τη δεκαετία του 1980, την προμήθεια των μαχητικών F16 το 2005 και άλλων οπλικών συστημάτων. Οι απολογητές που μιλούν για «υπερόπλα» και για αλλαγή του «ισοζυγίου ισχύος» με την Τουρκία υποστηρίζουν την πολιτική που προετοιμάζει ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Ταυτόχρονα, κρύβουν την αλήθεια, κρύβουν ότι και το τουρκικό κράτος παίρνει τα μέτρα του. Διαθέτει ισχυρή στρατιωτική μηχανή που υπερτερεί και αναβαθμίζεται αξιοποιώντας εγχώριες δυνατότητες παραγωγής αεροσκαφών, πολεμικών πλοίων, υποβρυχίων, διακρίνεται στην κατασκευή μη επανδρωμένων αεροσκαφών (Drones) κι ετοιμάζει τηλεκατευθυνόμενα θαλάσσια οχήματα, εξετάζει την αγορά νέων μαχητικών και φιλοξενεί Rafale του Κατάρ, για κάθε περίπτωση. Στην πορεία του χρόνου έχει αποδειχτεί ότι το κυνήγι των εξοπλισμών που πληρώνει πανάκριβα ο λαός δεν έχει τέλος, η πολιτική της εμπλοκής στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς λειτουργεί σε βάρος και της άμυνας της χώρας.

 

Η ΠΑΛΗ ΤΟΥ ΚΚΕ, ΔΥΝΑΜΗ ΕΛΠΙΔΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΑΟ

Το ΚΚΕ πολεμά την πολιτική της εμπλοκής, η στάση του εναρμονίζεται με τα λαϊκά συμφέροντα και επικροτείται από σημαντικά τμήματα του λαού και της νεολαίας.

Οι θέσεις του επιβεβαιώνονται. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος του ΚΚΕ στον αγώνα δείχνει το δρόμο και διαμορφώνει τις προϋποθέσεις να δυναμώσει η εργατική-λαϊκή πάλη ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεµο και τις αιτίες του, να αναδειχτεί το βασικό πρόβλημα, η καπιταλιστική εκμετάλλευση και οι ενδοκαπιταλιστικοί ανταγωνισμοί, να δυναμώσει η πάλη για να µη χύσουν ο λαός και τα παιδιά του το αίµα τους για τα συµφέροντα της αστικής τάξης, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, των ΗΠΑ.

Στην πράξη, έχει αποδειχτεί πόσο σημαντική είναι η θέση του ΚΚΕ για καμιά εμπιστοσύνη στις αστικές κυβερνήσεις που εναλλάσσονται, να καταδικάσει η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, η νεολαία, οι γυναίκες λαϊκής προέλευσης, µαζικά, την επικίνδυνη πολιτική που εμπλέκει το λαό σε ιµπεριαλιστικούς σχεδιασµούς, επεµβάσεις και πολέµους, να διεκδικήσουν την απεμπλοκή της χώρας, να κλείσουν οι αμερικανικές βάσεις, να επιστρέψουν ελληνικά στρατιωτικά τμήματα από ιμπεριαλιστικές αποστολές στο εξωτερικό, να δυναμώσει η αλληλεγγύη και η κοινή δράση με τους άλλους λαούς.

Οι λαοί µπορούν να ζήσουν ειρηνικά αν βγάλουν από τη µέση τα συµφέροντα που τους οδηγούν σε ιµπεριαλιστικούς πολέµους ή σε απαράδεκτους συµβιβασµούς σε βάρος των δικαιωµάτων τους, που οδηγούν «από άλλο δρόµο» στο ίδιο οδυνηρό αποτέλεσµα.

Το ΚΚΕ βρίσκεται σε ανοιχτή ιδεολογική-πολιτική πάλη τόσο µε τις θέσεις του αστικού εθνικισµού που προβάλλονται από ακροδεξιές, φασιστικές και αντιδραστικές φωνές όσο και µε τις θέσεις του αστικού κοσµοπολιτισµού, ιδιαίτερα µε την προσπάθεια ρεφορµιστικών-οπορτουνιστικών δυνάµεων να καµουφλάρουν ως διεθνιστική στάση την ταύτισή τους µε την πολιτική της συνεκµετάλλευσης και του δήθεν «αµοιβαίου οφέλους» που προωθούν ισχυρά τµήµατα των αστικών τάξεων της Ελλάδας και της Τουρκίας, των ΗΠΑ και της ΕΕ, το ΝΑΤΟ.

Ο ελληνικός λαός, όπως και οι άλλοι λαοί, είναι αυτοί που µπορούν να υπερασπιστούν την εδαφική ακεραιότητα των χωρών τους από τη σκοπιά των λαϊκών συµφερόντων, να εκφράσουν τη διεθνιστική τους αλληλεγγύη και κοινή πάλη ενάντια στους ιµπεριαλιστικούς πολέµους, για την κοινωνική ανατροπή, την ειρήνη και την ευηµερία.

Η εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώµατα έχουν συµφέρον να συμπορευτούν με το ΚΚΕ και να δυναµώσουν την πάλη για τις δικές τους σύγχρονες ανάγκες, στη δουλειά, την υγεία, τη μόρφωση, για κάθε δικαίωμα, ενάντια στα µονοπώλια και την εξουσία τους, να χτίσουν τη δική τους συµµαχία μέσα σε αυτήν την πάλη, ανοίγοντας το δρόµο για το σοσιαλισµό-κοµµουνισµό, για την οικοδόµηση αµοιβαία επωφελών σχέσεων µεταξύ των λαών, µε αποδέσµευση από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, από κάθε ιµπεριαλιστική συµµαχία.

 


ΣημειώσειςΣημειώσεις

* Ο Γιώργος Μαρίνος είναι μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

1. Γιώργος Μαρίνος, «ΝΑΤΟ: Το οπλισμένο χέρι του ευρω-αμερικανικού ιμπεριαλισμού κατά των λαών», ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 6/2014.

2. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Γ1 τόμος (1949-1967), εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

3. Η Απόφαση της 2ης Ολομέλειας της ΚΕ (1951) ανέφερε: «Αντί για την ειρήνευση, την ανοικοδόμηση και την καλοπέραση που ο μοναρχοφασισμός του έταξε, ο λαός πνίγεται στη δυστυχία και την εξαθλίωση. Τα παιδιά του σφάζονται στην Κορέα. Η οικονομική κατάσταση είναι κυριολεκτικά καταστροφική. Το δέσιμο της Ελλάδας στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο και το σχέδιο Αστραπή κάνουν χειροπιαστή την άμεση απειλή για γενίκευση της σφαγής (…) Χρειάζεται να παλεύουμε ακούραστα ενάντια στο Ατλαντικό Σύμφωνο (…) Και να τονίζουμε τις τραγικές συνέπειες που θα έχει για την Ελλάδα το μπάσιμό της στο Σύμφωνο με την εγκατάσταση στρατευμάτων κατοχής και αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα.»

4. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Γ1 τόμος (1949-1967), εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

5. Το ΠΑΣΟΚ έπαιξε πολλά παιχνίδια με το ΝΑΤΟ και τις αμερικανικές βάσεις για την εξαπάτηση του λαού. Μεθοδικά απομακρύνθηκε από θέσεις κριτικής σε αυτήν την ιμπεριαλιστική συμμαχία και ενσωμάτωσε βαθύτερα τη χώρα στο ΝΑΤΟ, ενώ, χρησιμοποιώντας το παραπλανητικό σύνθημα «οι βάσεις φεύγουν», τις διατήρησε και τις ανέπτυξε παραπέρα. Οι διαβεβαιώσεις του Α. Παπανδρέου στις ΗΠΑ πως θα διατηρήσει την Ελλάδα στο δυτικό συνασπισμό και πως δεν έχει πρόθεση απομάκρυνσης των ξένων στρατιωτικών βάσεων από το ελληνικό έδαφος περιλαμβάνονται σε απόρρητο τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας που αποχαρακτηρίστηκε στα τέλη του 2016 .

6. Η Ελλάδα συμμετείχε στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Κορέα, έστειλε στρατιωτικές μονάδες και είχε νεκρούς.

7. Στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας συμμετείχαν η Σοβιετική Ένωση, η Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία και η Αλβανία, που αποχώρησε το 1968.

8. Για τις Συνόδους Κορυφής του ΝΑΤΟ την περίοδο 1999-2014 βλ. Γιώργος Μαρίνος, «ΝΑΤΟ: Το οπλισμένο χέρι του ευρω-αμερικανικού ιμπεριαλισμού κατά των λαών», ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 6/2014.

9. Σήμερα το ΝΑΤΟ έχει στη δύναμή του 30 κράτη-μέλη: Αλβανία, Βέλγιο, Β. Μακεδονία, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Εσθονία, ΗΠΑ, Ην. Βασίλειο, Ισλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Καναδά, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μαυροβούνιο, Νορβηγία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τουρκία, Τσεχία. Από τα 30 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, τα 21 είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, εκτός ΝΑΤΟ είναι: Αυστρία, Ιρλανδία, Κύπρος, Μάλτα, Σουηδία, Φινλανδία. Το ΝΑΤΟ διατηρεί σχέσεις με δεκάδες κράτη μέσα από μηχανισμούς συνεργασίας, όπως ο «Συνεταιρισμός για την Ειρήνη» κ.ά.

10. Στα 70 χρόνια, το ΝΑΤΟ επικαλέστηκε το άρθρο 5 μία φορά, μετά τις επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη, στις 11.9.2001.

11. Π.χ. η επίθεση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη έγινε με βάση τις αποφάσεις 1970 και 1973 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (επιχείρηση ΝΑΤΟ Unified Protector) και από 31 Μάρτη έως 31 Οκτώβρη 2011 πραγματοποιήθηκαν 26.000 αεροπορικές έξοδοι και 9.700 αεροπορικές επιδρομές ακριβείας, ενώ σκοτώθηκαν χιλιάδες κάτοικοι της χώρας.

12. Ο «Μεσογειακός Διάλογος» του ΝΑΤΟ ξεκίνησε το 1994 και συμμετέχουν: Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιορδανία, Αλγερία, Τυνησία, Μαρόκο, Μαυριτανία. Η «Πρωτοβουλία Συνεργασίας της Κωνσταντινούπολης» ξεκίνησε το 2004 και συμμετέχουν: Μπαχρέιν, Κατάρ, Κουβέιτ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

13. https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_182237.htm

14. Γιώργος Μαρίνος, «ΝΑΤΟ: Το οπλισμένο χέρι του ευρω-αμερικανικού ιμπεριαλισμού κατά των λαών», ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 6/2014.

15. Αποστολές της ΕΕ στο εξωτερικό: 6 αμιγώς στρατιωτικές αποστολές: EUFOR Althea (Bosnia Herzegovina), EUNAVFOR MED Irini (σε αντικατάσταση της Επιχείρησης «Σοφία»), EUTM MALI, EUTM RCA (Κεντροαφρικανική Δημοκρατία), EUNAVFOR Atalanta (στις ακτές της Σομαλίας), EUTM Somalia. 11 «μη στρατιωτικές αποστολές» (αστυνόμευσης, εκπαίδευσης στρατιωτικού/αστυνομικού προσωπικού κλπ.): EULEX Kosovo, EUBAM Libya, EUCAP SAHEL Mali, EUCAP SAHEL Niger, EUAM RCA, EUAM Ukraine, EUMM Georgia, EUBAM Rafah, EUBAM Iraq, EUPOL COPPS Palestinian Territories, EUCAP Somalia.

16. Διειπηρωτικός «δρόμος» που συνδέει την Κίνα με την Ασία, τη Ρωσία, την Ευρώπη από ξηράς, και θαλάσσιος «δρόμος» που συνδέει παράκτιες περιοχές της Κίνας με την Ασία, το Νότιο Ειρηνικό, τη Μέση Ανατολή, τον Περσικό Κόλπο, την Ευρώπη.

17. «ΕΕ - Παγκόσμια Πύλη, Σχέδιο για “θύελλα” επενδύσεων σε όλο τον κόσμο απέναντι στην Κίνα», Ριζοσπάστης, 24.12-26.12.2021.

18. Ψήφισμα Ευρωκοινοβουλίου, 7.7.2021.

19. Αυστραλία, Ιαπωνία, Ινδονησία, Ινδία, Κίνα, Νότια Κορέα.

20. Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Β. Κορέα.

21. www.amna.gr, 17.11.2021.

22. Έκθεση του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ για τις «Εξελίξεις στο Στρατιωτικό Τομέα και την Ασφάλεια Σχετικές με τη ΛΔ Κίνας».

23. https://franceintheus.org

24. Έκθεση του γαλλικού ΥΠΕΞ με τίτλο: «The Undo-Pacific Region Priority for France 2021».

25. Βρετανική έκθεση με τίτλο: «Intergrated Review of Security Defence Development and Foreign Policy 2021».

26. Το ΑΣΕΑΝ: Φιλιππίνες, Καμπότζη, Μιανμάρ, Λάος, Μαλαισία, Ινδονησία, Ταϊλάνδη, Σιγκαπούρη, Βιετνάμ, Μπρούνεϊ.

27. Πρακτορείο ειδήσεων ΤΑΣΣ, https://tass.ru/, 25.9.2021.

28. «Αντίδραση του Βιετνάμ στην εφαρμογή από την Κίνα του διορθωμένου νόμου για την ασφάλεια της θαλάσσιας ναυσιπλοΐας», Ράδιο «Φωνή του Βιετνάμ», https://vovworld.vn/, 2.9.2021.

29. «Οι αυξανόμενοι κίνδυνοι της ασάφειας των ΗΠΑ στην Ταϊβάν», Foreign Affairs, ελληνική έκδοση, 16.12.2021.

30. Σήμερα η Ταϊβάν υπολογίζεται ως διοικητική περιφέρεια της Κίνας.

31. Τον Ιούνη του 2020 Κίνα και Ινδία έφτασαν σε σύγκρουση με δεκάδες νεκρούς και από τις δύο πλευρές. Η σύγκρουση έγινε στην κοιλάδα του Γκάλουαν στο Λαντάκ, κατά μήκος της λεγόμενης Γραμμής Πραγματικού Ελέγχου, που αποτελεί για δεκαετίες ζήτημα συνοριακών διαφορών.

32. Ομιλία Ζ. Μπορέλ, 17.8.2021 - παρουσίαση της Στρατηγικής της ΕΕ για τον «Ινδοειρηνικό».

33. Το 2017, η ΕΕ διέθετε 13% επί των εισαγωγών εμπορευμάτων στην Κίνα (217 δισ. ευρώ) και 16% επί των εισαγωγών εμπορευμάτων από την Κίνα (332 δισ. ευρώ). Το ίδιος έτος η Κίνα είχε μερίδιο 11% στις εξαγωγές εμπορευμάτων εκτός ΕΕ (198 δισ. ευρώ) και στις εισαγωγές εμπορευμάτων εκτός της ΕΕ ήταν ο μεγαλύτερος εταίρος με μερίδιο 20% (375 δισ. ευρώ).

34. Σύμφωνα με το ερευνητικό ινστιτούτο Hurun της Σαγκάης, στις αρχές του 2021 η Κίνα ήταν η 1η χώρα στον κόσμο και ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων έφτασε τους 1.058.

35. Εφημερίδα Ζενμίν Ζιμπάο (Λαϊκή Ημερησία), http://russian.people.com.cn, 6.3.2019.

36. Τμήμα Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ, «Η επίδραση της “AUKUS” στις διεθνείς εξελίξεις και η στάση των κομμουνιστών», https:interkkgr

37. Στοιχεία από The Washington Post, δημοσιευμένα στο www.in.gr, 22.9.2021.

38. Sipri, Διεθνές Ινστιτούτο Ειρήνης με έδρα τη Στοκχόλμη - έκθεση 2021.

39. Eλισαίος Βαγενάς, «Αφγανιστάν - Στο “διάβα” των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και της Ιστορίας», ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 6/2021.

40. Με την αγορά πυρηνοκίνητων υποβρυχίων η Αυστραλία καθίσταται η έβδομη χώρα στον κόσμο που θα διαθέτει τέτοιο οπλικό σύστημα, μετά από τις ΗΠΑ (71), Ρωσία (33), Κίνα (14), Βρετανία (11), Γαλλία (10), Ινδία (2).

41. Στις 25 Γενάρη ο Πρόεδρος της Κίνας, σε τηλεδιάσκεψη με τους επικεφαλής των κρατών του Καζακστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιζίας και Τατζικιστάν, όπου η Κίνα διεισδύει δυναμικά, εξέφρασε την «πλήρη υποστήριξη» στη «στιβαρή ηγεσία του Προέδρου του Καζακστάν Κασίμ Τοκάεφ», που μακέλεψε την εργατική τάξη στις μεγάλες κινητοποιήσεις του Γενάρη.

42. Η αυτονόμηση των ανατολικών περιοχών της Ουκρανίας και οι συγκρούσεις στην περιοχή του Ντονμπάς οδήγησαν στις λεγόμενες «Συμφωνίες του Μινσκ», με την παρέμβαση της «Νορμανδικής Τετράδας» (Γερμανία, Γαλλία, Ρωσία, Ουκρανία). Προέβλεπαν την απομάκρυνση βαρέων όπλων από τη ζώνη πυρός, τη διεξαγωγή εκλογών, την απόδοση ειδικού καθεστώτος στην περιοχή του Ντονμπάς, την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.

43. Οι συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας πραγματοποιήθηκαν στις 10 Γενάρη και Ρωσίας - ΝΑΤΟ στις 12 Γενάρη 2022.

44. Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν υπογράφτηκε το 2015. Οι ΗΠΑ αποχώρησαν το 2018 επί προεδρίας Τραμπ και συνεχίστηκαν οι συνομιλίες το 2021 επί προεδρίας Μπάιντεν.

45. Ανασκόπηση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης σχετικά με τις 9 πυρηνικές δυνάμεις.

46. Η Ινδία, το Πακιστάν και το Ισραήλ δεν έχουν υπογράψει τη NPT, ενώ η Β. Κορέα την έχει καταγγείλει.

47. Μάκης Παπαδόπουλος, «Η επικαιρότητα της λενινιστικής θεωρίας του ιμπεριαλισμού», ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 4/2016, και Βασίλης Όψιμος, «Η θεωρία του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό και οι διαστρεβλώσεις της», ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 2/2017.

48. Β. Ι. Λένιν, «Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού», Άπαντα, τόμ. 27, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

49. Ό.π..

50. Άρθρο του Χρήστου Ροζάκη στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ του Σαββατοκύριακου, 22-23.1.2022.