Οι διεθνείς ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί, η επίδρασή τους στην περιοχή μας και η στρατηγική των αστικών τάξεων Ελλάδας-Τουρκίας


του Γιώργου Μαρίνου*

Οι διεθνείς εξελίξεις ανησυχούν και προβληματίζουν το λαό μας και τα παιδιά του. Τα τελευταία 30 χρόνια η ευρύτερη περιοχή μας συγκλονίζεται από σειρά ιμπεριαλιστικών πολέμων. Οι πόλεμοι στη Συρία, στη Λιβύη, στην Υεμένη1 συνεχίζονται. Οι θερμές εστίες στην Ουκρανία, στον Περσικό Κόλπο προειδοποιούν. Παραμένουν ανοιχτές οι πληγές της κατοχής στην Κύπρο και την Παλαιστίνη. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι σε πορεία όξυνσης. Στην ημερήσια διάταξη βρίσκεται το προσφυγικό πρόβλημα, το δράμα των ξεριζωμένων.

Η αστική τάξη και το κράτος της, οι κυβερνήσεις και τα κόμματα του κεφαλαίου, ένας ολόκληρος προπαγανδιστικός μηχανισμός, επιδίδονται σε μεθοδική προσπάθεια για να «θολώσουν τα νερά». Στόχος τους είναι η απόκρυψη του πραγματικού ρόλου των αστικών τάξεων και των ιμπεριαλιστικών ενώσεων, η παραπλάνηση του λαού και ο εγκλωβισμός του στο μύθο της «εθνικής συνεννόησης», δηλαδή η υποταγή στην κυρίαρχη πολιτική. Χρησιμοποιούν όλα τα μέσα για την απενοχοποίηση του

καπιταλισμού και με τη συμβολή του οπορτουνισμού επιχειρούν να περάσουν ως λύση την «ιμπεριαλιστική ειρήνη».

Η αποκάλυψη αυτών των σχεδίων και η μετατροπή της ανησυχίας και του προβληματισμού σε οργανωμένη λαϊκή δράση ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και την εξάλειψη των αιτιών που τους προκαλούν είναι καθήκον πρώτης γραμμής για τους κομμουνιστές.

Στην Πολιτική Απόφαση του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΕ2 τον Απρίλη του 2017 σημειώνεται ότι:

«Ο καπιταλισμός διατρέχεται από οξύτατες αντιθέσεις. Εκδηλώνονται ανειρήνευτοι ανταγωνισμοί μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών, των στρατιωτικών-πολιτικών και οικονομικών-πολιτικών συμμαχιών τους, ανταγωνισμοί που έχουν οδηγήσει σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους και ανακατατάξεις.

  • Τα περισσότερα από τα παλιά ισχυρά καπιταλιστικά κράτη –μεταξύ αυτών η πρώτη καπιταλιστική δύναμη, οι ΗΠΑ– συνεχίζουν να χάνουν θέσεις στην παγκόσμια καπιταλιστική αγορά προς όφελος κυρίως της Κίνας.
  • Ελάχιστες καπιταλιστικές οικονομίες πέρασαν σε επίπεδα ανάπτυξης μεγαλύτερα από εκείνα προ της συγχρονισμένης διεθνούς οικονομικής κρίσης (2008-2009).
  • Ισχυροποιούνται τάσεις προστατευτισμού της εγχώριας παραγωγής και οικονομίας.
  • Αντιφατικά εξελίσσεται η συνοχή της Ευρωζώνης. Η όξυνση των αντιθέσεων στην ΕΕ και την Ευρωζώνη ενισχύει τις αποσχιστικές τάσεις, οι οποίες με τη σειρά τους τροφοδοτούν τον αστικό “ευρωσκεπτικισμό”. Πρόκειται για ένα ρεύμα εξίσου αντιδραστικό-αντιλαϊκό, που στηρίζεται από τμήματα του κεφαλαίου, από ακροδεξιές και φασιστικές δυνάμεις και άλλα αστικά κόμματα.
  • Δημιουργούνται νέες και ανασυνθέτονται παλιότερες καπιταλιστικές διεθνείς διακρατικές ενώσεις (π.χ. BRICS, G20 κλπ.), αλλά και περιφερειακές (π.χ. Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης κλπ.) στο πλαίσιο του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος.

Σε αυτές τις συνθήκες, ενισχύονται οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις.

Όλα τα καπιταλιστικά κράτη, με πρώτο τις ΗΠΑ, εκσυγχρονίζουν το στρατιωτικό εξοπλισμό τους, ενώ τα ισχυρότερα επιδιώκουν να έχουν πλεονέκτημα στα πιο σύγχρονα πολεμικά μέσα.

Το 20ό Συνέδριο του ΚΚΕ εκτίμησε ότι θα συνεχιστούν οι τοπικές και περιφερειακές συγκρούσεις ως έκφραση και αποτέλεσμα των οξυμένων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και αντιθέσεων, με πιθανά πεδία των πολεμικών επιχειρήσεων τη Μέση Ανατολή, το Αιγαίο, τα Βαλκάνια, τη Βόρεια Αφρική, τη Μαύρη Θάλασσα, την Ουκρανία, τη Βαλτική, την Αρκτική και τη Θάλασσα της Νότιας και Ανατολικής Κίνας. Ειδικά για την περιοχή μας, είναι πιθανή η όξυνση της κατάστασης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία με την εμπλοκή και άλλων χωρών. Η αμφισβήτηση συνόρων και κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας από την πλευρά της τουρκικής αστικής τάξης εντάσσεται στις σχέσεις ανταγωνισμού της με την ελληνική αστική τάξη στην περιοχή. Η ελληνική αστική τάξη έχει ενεργό συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, επεμβάσεις, ανταγωνισμούς και πολέμους, με γνώμονα την αναβάθμιση της θέσης της στην ευρύτερη περιοχή. Έχει ευθύνη για μια ενδεχόμενη πολεμική εμπλοκή της χώρας.»

Οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις του ΚΚΕ. Οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις οξύνονται περαιτέρω και αγκαλιάζουν όλους τους τομείς, την οικονομία (την ενέργεια, την αποκαλούμενη «πράσινη οικονομία» και την ψηφιακή τεχνολογία), τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Επεκτείνονται οι «θερμές εστίες». Η επιβράδυνση της καπιταλιστικής οικονομίας, μετά από τη βαθιά παγκόσμια κρίση, και η πιθανή εκδήλωση νέας, διαμορφώνουν όρους ενδυνάμωσης της κούρσας των ανταγωνισμών σε συνθήκες που η ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού οδηγεί σε αναδιατάξεις μονοπωλίων, κρατών και ιμπεριαλιστικών συμμαχιών, σε αλλαγές στο συσχετισμό δύναμης. Η Βρετανία αποχώρησε από την ΕΕ (Brexit) και οξύνονται οι αντιθέσεις στο ΝΑΤΟ.

 

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ

Στο τέλος του 2017 ανακοινώθηκε η νέα «Εθνική Στρατηγική για την Ασφάλεια των ΗΠΑ».3

Όπως αναφέρεται στο σχετικό κείμενο, στη «νέα εποχή του στρατηγικού ανταγωνισμού» οι ΗΠΑ θα χρησιμοποιήσουν «όλα τα εργαλεία –διπλωματικά, στρατιωτικά, οικονομικά, πληροφοριών– για να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους» και να διασφαλίσουν ότι «η ισορροπία δυνάμεων παραμένει προς το συμφέρον των ΗΠΑ σε περιοχές-“κλειδιά” του κόσμου: Στον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό, στην Ευρώπη, στη Μ. Ανατολή».4 Αυτό αναλύεται στους 4 κεντρικούς άξονες, που περιλαμβάνουν την «προστασία του εσωτερικού των ΗΠΑ», την «προστασία της αμερικανικής ευημερίας», τη «διατήρηση της ειρήνης μέσω της ισχύος» και την «προώθηση της αμερικανικής γεωπολιτικής επιρροής».

Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και η «Στρατηγική Εθνικής Άμυνας των ΗΠΑ» το 2018.5

Οι ΗΠΑ απλώνονται οικονομικά, πολιτικά, στρατιωτικά σε όλη την Υδρόγειο. Στην Αν. Μεσόγειο, το Αιγαίο και τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον Περσικό Κόλπο, την Ασία και τον Ειρηνικό Ωκεανό.

Ο οικονομικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας είναι σε εξέλιξη. Η αντιπαράθεση για την πρωτοκαθεδρία στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα εκδηλώνεται πολύμορφα. Η επιβολή δασμών δισ. δολαρίων από την κυβέρνηση Τραμπ σε κινεζικά εμπορεύματα προκάλεσε τα αντίμετρα της Κίνας. Η πρώτη φάση της εμπορικής συμφωνίας που υπογράφηκε το Γενάρη του 2020 είναι εύθραυστη, η κούρσα για τον έλεγχο των ψηφιακών δικτύων G5 δυναμώνει, με εμπλοκή πολλών καπιταλιστικών κρατών.

Τα συμφέροντα των ΗΠΑ με την Κίνα διασταυρώνονται σε πολλές περιοχές. Η αμερικανική ανησυχία είναι έντονη. Ο κινεζικός «Νέος Δρόμος του Μεταξιού», η πρωτοβουλία «One Belt and One Road», κερδίζει έδαφος. Πρόκειται για ένα τεράστιο σχέδιο προώθησης των συμφερόντων των κινεζικών μονοπωλίων και της γεωστρατηγικής αναβάθμισης του κινεζικού καπιταλισμού. Από τον Αύγουστο του 2018 περίπου 70 χώρες και οργανισμοί είχαν συνάψει συμβάσεις με την Κίνα και ο αριθμός αυτός πρόκειται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια.6

Τα «αγκάθια» στις διμερείς σχέσεις είναι πολλά. Τα κινεζικά μονοπώλια έχουν διεισδύσει σε όλες τις ηπείρους, συναντιούνται με τα αμερικανικά συμφέροντα στην Αφρική και στη Λατινική Αμερική, με επιδράσεις στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Βραζιλία, τη Βενεζουέλα ή τη Βολιβία, στην παρέμβαση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού για την ανατροπή κυβερνήσεων, για να δρομολογηθούν εξελίξεις που αντιστοιχούν στα συμφέροντα των δικών του μονοπωλίων.

Η Κίνα διατηρεί ισχυρή οικονομική βάση στην Ελλάδα, στην Ανατολική Μεσόγειο, με τον έλεγχο του λιμανιού του Πειραιά από την Cosco, ενώ ενισχύει τις οικονομικές σχέσεις με την Ιταλία.

Οι ΗΠΑ δυναμώνουν τις σχέσεις με την Ινδία και αντιπαρατίθενται με την Κίνα στο Πακιστάν και στον Περσικό Κόλπο. Η μεγάλη «μονομαχία» εξελίσσεται στην περιοχή της Νότιας Θάλασσας της Κίνας, με επικίνδυνες διαστάσεις. Συγκεντρώνεται μεγάλη δύναμη πυρός και από τις δύο πλευρές, και στο σχεδιασμό των ΗΠΑ είναι η προώθηση του 60% των ναυτικών δυνάμεων στον Ειρηνικό Ωκεανό μέχρι το 2025, ενώ είναι ανοιχτά τα μέτωπα της αντιπαράθεσης για την Ταϊβάν, όπου γίνεται λόγος για ανεξάρτητη πορεία, και το Χονγκ Κονγκ, όπου οι δυνάμεις που κινητοποιούνται έχουν την αμερικανική στήριξη.

Οι σχέσεις των ΗΠΑ με τη Ρωσία είναι σε τροχιά όξυνσης σε πολλά μέτωπα, στα οποία ξεχωρίζουν οι ενεργειακοί αγωγοί και οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί, οι σχεδιασμοί του ΝΑΤΟ για την περικύκλωση της Ρωσίας. Η παρουσία των ΗΠΑ ενισχύεται στην Αν. Ευρώπη, στην Πολωνία, στις Χώρες της Βαλτικής. Στηρίζουν το φιλοφασιστικό καθεστώς της Ουκρανίας, με αιχμή τις ανατολικές περιοχές της χώρας και τον πόλεμο στο Ντονμπάς. Η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 από τη Ρωσία, οι αντιδράσεις των ΗΠΑ και οι κυρώσεις που επέβαλαν, καθώς επίσης και η παρουσία ΑμερικανοΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα είναι στοιχεία που προδιαγράφουν χειροτέρευση της κατάστασης.

Οι ΗΠΑ παρεμβαίνουν στον Καύκασο, στη Γεωργία7, επιχειρούν να διεισδύσουν στην Αρμενία όπου η Ρωσία διατηρεί στρατιωτικές δυνάμεις. Η αμερικανορωσική αντιπαράθεση εκδηλώνεται στην Κεντρική Ασία, στην περιοχή της Κασπίας. Το κουβάρι μπλέκεται περαιτέρω από την ισχυρή παρουσία της Κίνας.

Η αμερικανική παρουσία ενισχύεται στα Βαλκάνια, που αποτελούν πεδίο σκληρών ανταγωνισμών μεταξύ ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ με τη Ρωσία και την Κίνα. Ήδη, μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είναι η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ρουμανία, η Κροατία, η Αλβανία, το Μαυροβούνιο, και πρόσφατα η Βόρεια Μακεδονία με τη «Συμφωνία των Πρεσπών» που υπέγραψε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στις 17 Ιούνη 2018 και υλοποιεί σήμερα η κυβέρνηση της ΝΔ.

Στο Κόσοβο έχει εγκατασταθεί η στρατιωτική αμερικανοΝΑΤΟϊκή βάση Bond Steel, η μεγαλύτερη βάση της περιοχής. Οι στρατιωτικές βάσεις στα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ είναι ενταγμένες στο σχεδιασμό της λυκοσυμμαχίας στην αντιπαράθεσή της με τη Ρωσία, η οποία έχει τις δικές της προσβάσεις στην περιοχή, διατηρεί στενές σχέσεις κι επιδρά στη Σερβία, παρεμβαίνει στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη διαμέσου του Σερβικού Τομέα, της «Δημοκρατίας Σέρπσκα». Η αλλαγή συνόρων δεν έχει τερματιστεί. Η ανεξαρτησία του προτεκτοράτου του Κοσόβου, η ενδυνάμωση των δεσμών του με την Αλβανία και η κατάργηση των μεταξύ τους συνόρων, αλλά και οι διαπραγματεύσεις Σερβίας-Κοσόβου για ανταλλαγή εδαφών με τη στήριξη της ΕΕ, ή ακόμα οι «προβληματισμοί» για την ενοποίηση του Σερβικού Τομέα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με τη Σερβία, είναι προειδοποιητικές βολές για οδυνηρές εξελίξεις.

Η «ευρωατλαντική ολοκλήρωση» στα Δυτικά Βαλκάνια με την ένταξη της Αλβανίας και της Β. Μακεδονίας στην ΕΕ περιπλέκει την κατάσταση κι έχει γίνει πεδίο αντιθέσεων όχι μόνο ανάμεσα στην ΕΕ και τη Ρωσία, αλλά και μέσα στην ΕΕ, ανάμεσα στη Γαλλία που αυτήν την ώρα κρατάει αρνητική στάση και τη Γερμανία που υποστηρίζει την άμεση προώθηση των ενταξιακών διαδικασιών.

Σχετικά νέο πεδίο ανταγωνισμών των ΗΠΑ - Ρωσίας - Κίνας είναι η Αρκτική, με στόχο τον έλεγχο νέων θαλάσσιων δρόμων και ενεργειακών κοιτασμάτων ή σπάνιων μετάλλων κ.ά. Ήδη το ρωσικό μονοπώλιο Gazprom προωθεί σχέδιο ερευνών και η Ρωσία θέτει ζήτημα κυριαρχικών δικαιωμάτων, ενώ οι ΗΠΑ διατηρούν βάσεις ραντάρ και σχετικές στρατιωτικές υποδομές. Η Κίνα έχει εντάξει την περιοχή στο σχεδιασμό της πρωτοβουλίας «Belt and Road», συνεργάζεται με ρωσικά μονοπώλια κι έχει χορηγήσει δάνεια στη Γροιλανδία, που είναι εν δυνάμει «μήλον της Έριδος».

Οι σχέσεις Ρωσίας-Κίνας (συμμάχων στους BRICS και στη «Συνεργασία της Σαγκάης») είναι σε ανοδική πορεία και προωθούνται με ενεργειακές συμφωνίες μεγάλου μεγέθους, όπως ο αγωγός «Power of Siberia» για την τροφοδοσία της κινεζικής οικονομίας με ρωσικό αέριο, την κατασκευή υδροηλεκτρικών μονάδων, τη δημιουργία κοινού ταμείου έρευνας και τεχνολογίας. Η Κίνα αποτελεί αγορά ρωσικών όπλων και η ρωσοκινεζική συνεργασία καταγράφεται σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις κ.ά. Πρόκειται για συνεργασία καπιταλιστικών κρατών και μονοπωλιακών συμφερόντων που εμπεριέχουν μέσα τους το στοιχείο του ανταγωνισμού, σε συνθήκες, π.χ., που οι εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ με την Κίνα το 2018 ήταν της τάξης των 737 δισ. δολαρίων, ενώ οι σχέσεις Ρωσίας-Κίνας είναι στα 108 δισ. δολάρια.

 

ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΝΑΤΟ8

Η στρατηγική του ΝΑΤΟ χαρακτηρίζεται από τη σχεδιασμένη επέκταση σε όλη την Υδρόγειο, τη διεύρυνση με νέα μέλη και τη σύναψη εταιρικών σχέσεων με δεκάδες κράτη, τη συγκρότηση ετοιμοπόλεμων στρατιωτικών μονάδων. Παρά τις αναφορές που θέτουν ως πρώτο στόχο την αντιμετώπιση του «Ισλαμικού Κράτους - ISIS» και άλλων παρόμοιων εγκληματικών ομάδων, στις συνόδους κορυφής, στη Βαρσοβία το 2016, στις Βρυξέλες το 2017 και 2018 και στο Λονδίνο το 2019, καθώς και στα συμβούλια των υπουργών Άμυνας, προωθείται σχέδιο που στοχεύει στη Ρωσία και το Ιράν, ενώ στο κάδρο έχει μπει και η Κίνα. Σ’ αυτό αποσκοπεί η συγκρότηση μονάδων πεζικού, αεροπορίας και ναυτικού, που πλήρως εξοπλισμένες θα μπορούν να επέμβουν σε 30 μέρες, σε κάθε μέτωπο που θα επιλέξει το ΝΑΤΟϊκό επιτελείο (τέσσερα 30άρια).

Παραμένουν ΝΑΤΟϊκά στρατεύματα στο Αφγανιστάν και στο Κόσοβο. Συνεχίζονται οι ναυτικές επιχειρήσεις «Sea Guardian» στη Μεσόγειο, η αρμάδα «SNMG2» βρίσκεται στο Αιγαίο, υποστηρίζεται η επιχείρηση «νέα SOPHIA» της ΕΕ στη Λιβύη.

Η σύνθεση της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης του ΝΑΤΟ έφτασε τους 40.000 στρατιώτες. Συγκροτήθηκαν 8 στρατηγεία στην Ανατολική Ευρώπη. Στις Βαλτικές Χώρες και την Πολωνία προωθήθηκαν 4 πολυεθνικοί Σχηματισμοί Μάχης. Ενισχύθηκε η παρουσία στη Μαύρη Θάλασσα, με μια πολυεθνική ταξιαρχία που αναπτύσσεται με έδρα τη Ρουμανία. Ο γγ του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτενμπεργκ, στην ομιλία του στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου στις 22.1.20, ανέφερε ότι «τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η παρουσία ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων στην Ευρώπη» και πρόβαλε τη στρατιωτική άσκηση «Defender 20» «ως τη μεγαλύτερη άσκηση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη μετά από το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου».

Στη Διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2019 στο Λονδίνο αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Μέσω της δέσμευσής μας για επενδύσεις στον τομέα της άμυνας, αυξάνουμε τις αμυντικές επενδύσεις μας σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές στο 2% του ΑΕΠ και 20%9, επενδύοντας σε νέες δυνατότητες και συμβάλλοντας σε περισσότερες δυνάμεις σε αποστολές κι επιχειρήσεις. Οι αμυντικές δαπάνες εκτός των ΗΠΑ αυξήθηκαν για πέντε συναπτά έτη πάνω από 130 δισ. δολάρια. Οι επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας συνιστούν απειλή για την ευρωατλαντική ασφάλεια ...

Αντιμετωπίζουμε το εύρος και την κλίμακα των νέων τεχνολογιών για να διατηρήσουμε το τεχνολογικό μας πλεονέκτημα ... Το ΝΑΤΟ και οι Σύμμαχοί του δεσμεύονται να διασφαλίσουν την ασφάλεια των επικοινωνιών μας, συμπεριλαμβανομένης της 5G, αναγνωρίζοντας την ανάγκη να βασίζονται σε ασφαλή και ανθεκτικά συστήματα. Έχουμε κηρύξει το Διάστημα ως επιχειρησιακό τομέα. Αυξάνουμε τα εργαλεία μας για να ανταποκριθούμε στις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο κι ενισχύουμε την ικανότητά μας να προετοιμάζουμε, να αποτρέψουμε και να υπερασπιστούμε τις υβριδικές τακτικές ... αναγνωρίζουμε ότι η αυξανόμενη επιρροή και οι διεθνείς πολιτικές της Κίνας παρουσιάζουν τόσο ευκαιρίες όσο και προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε μαζί ως Συμμαχία.»

 

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΗΣ ΕΕ

Η ΕΕ εφαρμόζει τους άξονες της «παγκόσμιας στρατηγικής» που ανακοινώθηκε τον Ιούλη του 2016. Αντιμετωπίζει την Υδρόγειο ως «στρατηγικό περιβάλλον της» κι εκτιμά πως «είναι σε εξέλιξη αλλαγές συμμαχιών, αποσταθεροποιητικές δραστηριότητες υβριδικού κυρίως χαρακτήρα και ένοπλες συγκρούσεις στα ανατολικά και νότια σύνορά της». Συμμετέχει στον ιμπεριαλιστικό σχεδιασμό με 16 αποστολές σε τρεις ηπείρους, εκ των οποίων οι 6 είναι στρατιωτικές. Η παρουσία της, μεταξύ άλλων, καταγράφεται σε Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Ιράκ, Ουκρανία, Λιβύη, Σομαλία, Μάλι, Κόσοβο, Νίγηρα, Γεωργία, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Προκειμένου να ανταποκριθεί στις διεθνείς στοχεύσεις για πιο αποτελεσματική διείσδυση των ευρωπαϊκών μονοπωλίων σε τρίτες χώρες, συγκροτήθηκε η λεγόμενη «Μόνιμη Διαρθρωμένη Στρατιωτική Συνεργασία», η PESCO10. Παράλληλα προωθείται η γαλλικής έμπνευσης «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Επεμβάσεων»11, για να ξεπερνιούνται οι καθυστερήσεις που προκαλεί η διαδικασία των ομόφωνων αποφάσεων ώστε να εκτελούνται ιμπεριαλιστικές αποστολές άμεσα.

Τα τελευταία χρόνια παίρνονται μέτρα για την ενίσχυση του στόχου της λεγόμενης «Στρατηγικής Αυτονομίας» στο πλαίσιο της ενδυνάμωσης της συμμαχίας και των κοινών επεμβάσεων με το ΝΑΤΟ, που παραμένει ο βασικός πυλώνας της ευρωπαϊκής ασφάλειας.

Με το κριτήριο της αυτόνομης στρατιωτικής επάρκειας ενισχύεται ο σχεδιασμός της ανάπτυξης προγραμμάτων έρευνας και εξοπλισμών από την ευρωενωσιακή αγορά, σε μια προσπάθεια να υποχωρήσει η εξάρτηση από την αμερικανική αγορά εξοπλισμών. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η χρηματοδότηση του λεγόμενου «Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας» (EDF), μέσω του οποίου προβλέπεται χρηματοδότηση 5,5 δισ. ευρώ ετησίως «για την προώθηση των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ». Από το 2018, είναι σε εξέλιξη το «Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Βιομηχανικής Ανάπτυξης στον τομέα της Άμυνας» (EDIDP), το οποίο έχει ως στόχο να στηρίξει «την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ». Στην ίδια κατεύθυνση, καταγράφονται στον προϋπολογισμό κονδύλια ύψους 13 δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ και καλούνται τα κράτη-μέλη να δίνουν το 2% του ΑΕΠ τους για τους εξοπλισμούς της ΕΕ, πέραν των υποχρεώσεων στο ΝΑΤΟ. Η PESCO σχεδιάζεται να αναβαθμίσει τη λεγόμενη «στρατιωτική κινητικότητα» για τα κράτη-μέλη, «ώστε να επεμβαίνουν σε κρίσεις στο εξωτερικό έχοντας τη δυνατότητα να μετακινούνται ελεύθερα και γρήγορα στρατεύματα, πολιτικό προσωπικό, υλικό κι εξοπλισμός». Δίνεται βάρος στην έναρξη της «Συντονισμένης Ετήσιας Αξιολόγησης στον τομέα της άμυνας (CARD)» με στόχο την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ κρατών-μελών. Πρόκειται για μηχανισμό τύπου «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου»12 για τον έλεγχο των στρατιωτικών σχεδίων, με στόχο να εφαρμοστούν από τα κράτη-μέλη ενιαία κριτήρια για την πολιτική ασφάλειας και άμυνας, να αντιμετωπίζονται κατά το δυνατόν οι μεταξύ τους αντιθέσεις.

Επιταχύνεται και βαθαίνει η στρατιωτικοποίηση της ΕΕ, και αυτό καταγράφεται και στη συγκρότηση του «Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη (ΕΜΕ)», ενός νέου ταμείου πέραν του προϋπολογισμού (πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027), το οποίο θα διαθέτει επιπλέον χρηματοδοτήσεις ύψους 10,5 δισ. ευρώ. Από το μηχανισμό αυτό θα χρηματοδοτούνται οι δράσεις της «Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας» (ΚΕΠΠΑ).

Προωθούνται επίσης οι σχεδιασμοί για την ενίσχυση του «Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας», ενός ισχυρού εργαλείου για την παρέμβαση της ΕΕ σε τρίτες χώρες.

Η ΕΕ στοχεύει στην ενίσχυση της θέσης της στον τομέα του Διαστήματος. «Σε άμεση ετοιμότητα» δηλώνει επίσης η ΕΕ για να λάβει μέτρα σε περιπτώσεις παραβίασης των κανόνων της ναυσιπλοΐας σε περιοχές στρατηγικής σημασίας των συμφερόντων της, όπως στη Νότια Σινική Θάλασσα, τα Στενά του Ορμούζ, τον Κόλπο του Άντεν.

 

ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Η όξυνση των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ανταγωνισμών καταγράφηκε στην έκθεση και στη συζήτηση της 56ης «Διάσκεψης του Μονάχου» που πραγματοποιήθηκε στις 15-16 Φλεβάρη 2020.

Στη Διάσκεψη εκφράστηκε η ανησυχία για τις αντιθέσεις στο ευρωατλαντικό μπλοκ και τονίστηκε ότι «η Δύση έχει πράγματι σοβαρό πρόβλημα». «Γινόμαστε μάρτυρες της φθοράς της Δύσης ως μιας σχετικά συνεκτικής γεωπολιτικής διαμόρφωσης» και σήμερα «η Δύση αμφισβητείται από μέσα κι από έξω», δίνοντας αυτήν την τάση με την έκφραση «Westlessness» (έλλειμμα «δυτικότητας»). Η σχετική έκθεση έθεσε το ερώτημα αν τα αντικρουόμενα συμφέροντα της Δύσης θα της επιτρέψουν τελικά να απαντήσει με «κοινή στρατηγική» στη «νέα εποχή ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων».

Τη δική τους θέση είχαν οι αντιθέσεις μεταξύ Γαλλίας-Γερμανίας, «το δίδυμο που θα αποτελούσε την αιχμή της ενδυνάμωσης της ΕΕ». Αντιθέσεις για τη διεύρυνση της ΕΕ προς τα Δυτικά Βαλκάνια, την τοποθέτηση Μακρόν ότι «το ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό» και την αντίδραση της Γερμανίας.

Σημειώθηκε πως «πρόσφατα, Κίνα, Ιράν και Ρωσία πραγματοποίησαν τις πρώτες κοινές ναυτικές ασκήσεις στον Ινδικό Ωκεανό και στον Κόλπο του Ομάν, που ερμηνεύονται ως μήνυμα προς τις ΗΠΑ». «Στη Λιβύη, η Τουρκία και η Ρωσία δρουν πιο αποφασιστικά.»

Στη Διάσκεψη του Μονάχου προσεγγίστηκαν με προβληματισμό η «αλλοπρόσαλλη» πολιτική της προεδρίας Τραμπ και οι αντιθέσεις στην εσωτερική αμερικανική πολιτική σκηνή, ενώ αναφέρθηκε πως βασικός στόχος των ΗΠΑ είναι οι «προσπάθειες να αντιμετωπίσουν τη μεγαλύτερη πρόκληση για το εθνικό τους συμφέρον – την Κίνα». Εξετάστηκαν με σκεπτικισμό τα αποτελέσματα των ιμπεριαλιστικών πολέμων των τελευταίων χρόνων (Αφγανιστάν, Ιράκ, Συρία, Λιβύη) κατά τη διάρκεια των οποίων δαπανήθηκαν 4,9 τρισ. δολάρια. Εκφράστηκε ανησυχία για την κατάσταση στον Ινδικό-Ειρηνικό Ωκεανό, σημειώθηκε ότι η «τεράστια ποικιλία πυραύλων ακριβείας της Κίνας και άλλα συστήματα υποβαθμίζουν τη στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ» και αναφέρθηκε πως κινδυνεύει η «σχεδόν απαράμιλλη παγκόσμια υπεροχή στη στρατιωτική τεχνολογία» του ΝΑΤΟ, καθώς «άλλες χώρες προσπαθούν να καλύψουν ή να ξεπεράσουν τη Δύση σε σημαντικές τεχνολογίες, όπως διαστημικές δυνατότητες, τεχνητή νοημοσύνη, υπερηχητικοί πύραυλοι».

«Η Κίνα αναπτύσσεται συνεχώς στρατιωτικά, προβάλλοντας εξουσία στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού (...) αναβαθμίζει φυλάκια στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, κατασκευάζει τρίτο αεροπλανοφόρο, έχει αναπτύξει θαλάσσια βάση πυρηνικών αποτρεπτικών και βαλλιστικών πυραύλων που θα μπορούσαν να στοχεύσουν τη βάση των ΗΠΑ στο Γκουάμ (Δυτικός Ειρηνικός Ωκεανός).»

Η Ρωσία, επίσης, συγκέντρωσε την προσοχή της έκθεσης και των συζητήσεων κυρίως μέσα από το πρίσμα της ανησυχίας για την παρουσία της στη Μέση Ανατολή, την πώληση πυραύλων S-400 στην Τουρκία, ή ακόμα τη συνεργασία με την Κίνα, με χαρακτηριστική την τοποθέτηση του Γάλλου Προέδρου Μακρόν, ο οποίος κάλεσε την ΕΕ «να ξανασκεφτεί τις βασικές αρχές» των σχέσεων με τη Ρωσία, προειδοποιώντας ότι «η απομάκρυνση της Ρωσίας από την Ευρώπη είναι σημαντικό στρατηγικό λάθος» που θα ρίξει τη Ρωσία στην αγκαλιά της Κίνας.

Τη Διάσκεψη απασχόλησαν οι «περιφερειακές εντάσεις» σε Βόρεια Κορέα, Ινδία, Πακιστάν και Ιράν, που «έχουν δυναμική πυρηνικής κλιμάκωσης και μπορεί να σηματοδοτήσουν “την αυγή μιας επικίνδυνης νέας πυρηνικής εποχής”». Επίσης, στην έκθεση αναφέρονται δέκα βασικές συγκρούσεις που θα απασχολήσουν το 2020: Αφγανιστάν, Υεμένη, Αιθιοπία, Μπουρκίνα Φάσο13, Λιβύη, ΗΠΑ - Ισραήλ - Ιράν στον Περσικό Κόλπο, ΗΠΑ - Βόρεια Κορέα, Κασμίρ, Βενεζουέλα, Ουκρανία.

 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΩΝ

Στην ανάλυση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ειρηνευτικών Ερευνών της Στοκχόλμης (Sipri), του έτους 201914, καταγράφονται οι βασικές διεθνείς τάσεις στον τομέα των εξοπλισμών.

Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες το 2018 υπολογίζονται σε 1,8 τρισ. δολάρια, σχεδόν το 2,1% του Παγκόσμιου ΑΕΠ, με αύξηση για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά εξαιτίας κυρίως των στρατιωτικών δαπανών και επιχειρήσεων των ΗΠΑ και της Κίνας. Οι διεθνείς πωλήσεις όπλων αυξήθηκαν κατά 7,8% την περίοδο 2014-2018. Ασία και Μέση Ανατολή ήταν οι βασικοί εισαγωγείς παγκοσμίως.

Οι ΗΠΑ, Κίνα, Γαλλία, Ρωσία και Ηνωμένο Βασίλειο μαζί με το Πακιστάν και τη Β. Κορέα κατέχουν 13.865 πυρηνικά όπλα.

Οι στρατιωτικές δαπάνες στις ΗΠΑ για την περίοδο 2017-2018 υπολογίζεται ότι έφτασαν τα 649 δισ. δολάρια και μαζί με Κίνα, Σαουδική Αραβία, Ινδία και Γαλλία πραγματοποιούν το 60% των στρατιωτικών δαπανών παγκοσμίως. Οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ είναι κατά 2,6 φορές μεγαλύτερες από της Κίνας. Οι ΗΠΑ είναι πρώτες στις εξαγωγές όπλων κατέχοντας το 36%, με δεύτερη τη Ρωσία, ενώ ακολουθούν Γαλλία, Γερμανία, καθώς και η Κίνα. Οι ΗΠΑ διαθέτουν 6.185 πυρηνικά όπλα με 1.750 οπλισμένες πυρηνικές κεφαλές.

Στην Ευρώπη την περίοδο 2017-2018 αυξήθηκαν οι στρατιωτικές δαπάνες, αλλά παραμένουν στο 1,6% του ΑΕΠ, πίσω από το 2% που θέτει το ΝΑΤΟ. Το 2018 η Γαλλία κατατάσσεται στις 5 χώρες με μεγαλύτερες δαπάνες για εξοπλισμούς, περίπου στα 63,8 δισ. δολάρια, και διαθέτει 280 οπλισμένες πυρηνικές κεφαλές, ενώ η Βρετανία 120.

Οι στρατιωτικές δαπάνες στη Ρωσία ήταν το 2016 στο υψηλότερό τους σημείο μετά από την καπιταλιστική παλινόρθωση, περίπου 75 δισ. δολάρια, και το 2018 υπολογίζονται στα 64,4 δισ. δολάρια. Η Ρωσία διαθέτει 6. 500 πυρηνικές κεφαλές με 1.600 οπλισμένες. 10 ρωσικές εταιρίες παραγωγής όπλων κατατάσσονται στις 100 πρώτες διεθνώς.

Οι στρατιωτικές δαπάνες της Κίνας ανέρχονται την περίοδο 2017-2018 σε 250 δισ. και μέσα στην τελευταία δεκαετία αυξήθηκαν κατά 83%. Διαθέτει 290 πυρηνικές κεφαλές. Εάν οι τέσσερις βασικές εταιρίες παραγωγής όπλων της Κίνας εντάσσονταν στη διεθνή στατιστική και στις μεγαλύτερες 100 στον κόσμο (Top-100), θα κατατάσσονταν στη βασική 20άδα.

Το Ισραήλ έχει ανεπτυγμένη στρατιωτική βιομηχανία, κατέχει 80-90 πυρηνικά όπλα, εκ των οποίων τα 30 για ρίψη από αεροσκάφος και τα υπόλοιπα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από βαλλιστικούς πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς τύπου Jericko 2, ισραηλινής κατασκευής.

Τα πυρηνικά όπλα είναι κεφάλαιο ιδιαίτερης σημασίας. Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την αποχώρησή τους τον Οκτώβρη του 2018 από τη Συνθήκη Πυρηνικών Δυνάμεων Μέσου Βεληνεκούς (Intermediate - Range Nuclear Forces Treaty/INF), που είχε υπογραφεί με τη Σοβιετική Ένωση το Δεκέμβρη του 1987. Τα χρόνια αυτά αποσύρθηκε μεγάλος αριθμός πυραύλων εμβέλειας 500-5.500 χλμ.

Οι ΗΠΑ καταλογίζουν ευθύνες στη Ρωσία, αναφέροντας πως από το 2016 και μετά ανέπτυξε περίπου 100 κεφαλές πυραύλων με το όνομα 9m729 (SSC-8), ενώ η ρωσική πλευρά ερμηνεύει την αμερικανική στάση ως αποτέλεσμα εκσυγχρονισμού του πυρηνικού οπλοστασίου και την εγκατάσταση της «Αντιπυραυλικής Ασπίδας» στην Πολωνία και τη Ρουμανία, χρησιμοποιώντας εκτοξευτές MK-41 που μπορούν να αξιοποιηθούν για την εκτόξευση επιθετικών πυραύλων, ως μέρος του πυραυλικού συστήματος Aegis.

Ο ανταγωνισμός κλιμακώνεται. Οι ρωσικές Αρχές μιλούν για κατασκευή «υπερόπλων» hypersonic.

Ποια θα είναι τα επόμενα βήματα;

ΟΙ ΗΠΑ αποσκοπούν να θέσουν και την Κίνα σε συμφωνία ελέγχου και περιορισμού των πυρηνικών, θεωρώντας την ως επικίνδυνο ανταγωνιστή, ενώ το βασικό ζήτημα που εξετάζεται στους πυρηνικούς εξοπλισμούς είναι η ικανότητα του «πρώτου πλήγματος».

Η Συμφωνία «Νew Start» για τα πυρηνικά στρατηγικά όπλα (New Strategic Arms Reduction Treaty), που υπογράφηκε το 1991, ανανεώθηκε το 2010 και λήγει το 2021. Οι εξελίξεις είναι μπροστά.

 

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ, ΤΟΝ ΠΕΡΣΙΚΟ ΚΟΛΠΟ, ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί μεταξύ των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, της Ρωσίας και της Κίνας, με τη συμμετοχή δεκάδων άλλων κρατών, αντανακλώνται σε μια μεγάλης έκτασης περιοχή όπου κλιμακώνεται η αντιπαράθεση για τις ενεργειακές πηγές και αγωγούς, τους θαλάσσιους δρόμους μεταφοράς εμπορευμάτων. Στις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 2000 οι ΗΠΑ αξιοποίησαν τις λαϊκές αντιδράσεις της αποκαλούμενης «Αραβικής Άνοιξης», για να προωθήσουν το σχέδιο για τη «Νέα Μέση Ανατολή», για αναδιατάξεις που εναρμονίζονται με τα συμφέροντα των αμερικανικών μονοπωλίων.

Ο καταστροφικός πόλεμος στη Συρία διαρκεί 9 χρόνια. Οι αιτίες του, που αποκρύπτουν σκοπίμως οι αστικές δυνάμεις, βρίσκονται στη σφοδρή αντιπαράθεση για τους ενεργειακούς αγωγούς.15 Οι ΗΠΑ, η Τουρκία, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία κ.ά. χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα για την ανατροπή του Άσαντ, δημιούργησαν, χρηματοδότησαν κι εκπαίδευσαν τους τζιχαντιστές για να επιβάλουν τα σχέδιά τους. Ο συσχετισμός δύναμης άλλαξε με τη στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας το 2015, που υπερασπίζεται τα δικά της συμφέροντα και διατηρεί δύο στρατιωτικές βάσεις στο Ταρτούς και το Χμεϊμίμ, ισχυρές αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις και συμμετέχει στις πολεμικές επιχειρήσεις. Τη συριακή κυβέρνηση εκτός της Ρωσίας στηρίζει η σιιτική λιβανέζικη οργάνωση Χεζμπολάχ και το Ιράν.

Η κατάσταση στη χώρα είναι δραματική, ο πόλεμος έχει μπει σε φάση μοιράσματος και διαμελισμού, με εμπλοκή όλων των ισχυρών ιμπεριαλιστικών κρατών και της Τουρκίας, η οποία με τέσσερις στρατιωτικές εισβολές16 ελέγχει το 10% της χώρας. Η τουρκική επέμβαση στη Συρία έχει γενικότερες στοχεύσεις. Αποσκοπεί στην παρεμπόδιση δημιουργίας κουρδικού κράτους στα τουρκοσυριακά σύνορα και παράλληλα θέτει το γενικότερο στόχο της αλλαγής των συνόρων στην περιοχή.

Η στάση των ΗΠΑ και της Ρωσίας και τα πρόσφατα γεγονότα στο Ιντλίμπ στη Βορειοδυτική Συρία προσφέρονται για σημαντικά συμπεράσματα για το ρόλο των ιμπεριαλιστικών λυκοσυμμαχιών. Η 3η τουρκική εισβολή έγινε με τη στήριξη των ΗΠΑ και την ανοχή της Ρωσίας. Οι Αμερικανοί εγκατέλειψαν τους Κούρδους στο έλεος των τουρκικών στρατευμάτων παρά τις στενές πολύμορφες σχέσεις που είχαν οικοδομήσει με την κουρδική ηγεσία, «παίζοντας» στο μεγαλύτερο ταμπλό των αντιθέσεων στην περιοχή. Παράλληλα με τη ρωσοτουρκική συμφωνία που υπογράφηκε στο Σότσι το Σεπτέμβρη του 2018, δόθηκαν στα τουρκικά στρατεύματα 12 φυλάκια και επήλθε συμβιβασμός για τη διαφύλαξη δυνάμεων των τζιχαντιστών που συνεργάζονται με την κυβέρνηση Ερντογάν. Βεβαίως, οι ρωσοτουρκικές σχέσεις εδράζονται σε σημαντικές οικονομικοστρατιωτικές συμφωνίες για την ενέργεια, τον αγωγό TurkStream17. Η Τουρκία εισάγει το 60-70% του φυσικού αερίου από τη ρωσική αγορά. Ρωσικές κατασκευαστικές εταιρίες έχουν αναλάβει τον πυρηνικό σταθμό στο Ακουγιού. Η Τουρκία αγόρασε από τη Ρωσία το πυραυλικό σύστημα S-400, αλλά τα συμφέροντα που διακυβεύονται στη Συρία υπερτερούν και αποτελούν τη βάση της τουρκορωσικής σύγκρουσης στο Ιντλίμπ, το Φλεβάρη-Μάρτη του 2020, με δεκάδες Τούρκους στρατιώτες νεκρούς. Τα γεγονότα αυτά αποκτούν νέα διάσταση με το κάλεσμα της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ να εμπλακούν στο πλευρό των τουρκικών δυνάμεων. Ασφαλώς, ανάμεσα στις τελικές αποφάσεις που οδηγούν σε ρήξη μεσολαβούν προσπάθειες για συμβιβασμό, αλλά ποτέ προς όφελος των λαών. Ο αμερικανοΝΑΤΟϊκός ιμπεριαλισμός μετράει τις εξελίξεις και έχει τη δική της σημασία η σταθερή προσπάθεια να αξιοποιεί τα γεγονότα για να προκληθεί βαθύτερο ρήγμα στις ρωσοτουρκικές σχέσεις, με γενικότερες επιδράσεις.

 

ΠΕΡΣΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ

Ο Περσικός Κόλπος έχει ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, υπάρχουν πολύ σημαντικές πλουτοπαραγωγικές πηγές και διακινείται τεράστιος όγκος πετρελαίου.

Η περιοχή αποτέλεσε θέατρο πολέμων μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ την περίοδο 1980-1988, έλαβε χώρα η επέμβαση του Ιράκ στο Κουβέιτ 
το 1991 και ακολούθησε ο πόλεμος των ΗΠΑ κατά του Ιράκ –η «Καταιγίδα της Ερήμου», αρχές της δεκαετίας του 1990, και ο πόλεμος κατά του Ιράκ το 2003 του οποίου οι συνέπειες σημαδεύουν την κατάσταση στη χώρα μέχρι σήμερα.

Μέσα από μια πολύχρονη διαπραγματευτική διαδικασία υπογράφηκε το 2015 η συμφωνία για τον έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Κίνας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Από τη συμφωνία αυτή αποχώρησαν οι ΗΠΑ το 2018 με το αιτιολογικό ότι παραβιάζεται από το Ιράν, προβάλλοντας τη θέση για νέα συμφωνία που θα επεκτείνεται στον έλεγχο του συνόλου των πυραυλικών συστημάτων της χώρας, θα βάζει κι άλλους περιοριστικούς όρους στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Τον Ιούνη του 2019 οι ΗΠΑ ενίσχυσαν τις δυνάμεις τους στη Μέση Ανατολή με 1.000 στρατιώτες με το αιτιολογικό της απειλής του Ιράν, αξιοποιώντας επιθέσεις σε δύο δεξαμενόπλοια στον Κόλπο του Ομάν.

Οι αμερικανικές δυνάμεις ενοχοποίησαν το Ιράν για την εκτόξευση βλημάτων όλμων και ρουκετών σε αμερικανικές βάσεις στο Ιράκ, που είναι στο στόχαστρο των δυνάμεων της ιρακινής σιιτικής οργάνωσης «Δυνάμεις της Λαϊκής Κινητοποίησης» που διαθέτει δεκάδες χιλιάδες στρατευμένους στην υπόθεση της απομάκρυνσης των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ.

Στις 14 Σεπτέμβρη 2019 πραγματοποιήθηκε επίθεση πυραύλων από μη επανδρωμένα αεροσκάφη (Drones) σε μεγάλες πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του ενεργειακού κολοσσού της Aramco στη Σαουδική Αραβία και την ευθύνη ανέλαβαν οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης. Οι ΗΠΑ ενοχοποίησαν το Ιράν κι έστειλαν νέες στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή μετά από αίτημα της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Στα τέλη του 2019 οργανώθηκαν στο Ιράκ μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων και διαμαρτυρίες στην πρεσβεία των ΗΠΑ, όπως και άλλες ενάντια στην ιρανική επιρροή, δείχνοντας την επίδραση της αντιπαράθεσης στο έδαφος του Ιράκ.

Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον που διαμόρφωσε τους όρους της όξυνσης των αμερικανοϊρανικών σχέσεων, οργανώθηκε η αμερικανική επίθεση στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Ιράκ κι εκτελέστηκε ο Ιρανός στρατηγός Σουλεϊμανί, που ήταν φιλοξενούμενος της ιρακινής κυβέρνησης.

Οι ΗΠΑ με πολεμικό διάγγελμα του Τραμπ ζήτησαν την παραπέρα εμπλοκή του ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή, ενώ το Ιράν εξαπέλυσε στις 8 Γενάρη 2020 ελεγχόμενη, χωρίς θύματα, επίθεση με πυραύλους σε δύο αμερικανικές βάσεις στο Βόρειο και Κεντρικό Ιράκ. Το ιρακινό κοινοβούλιο αποφάσισε να απαιτήσει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη χώρα, αλλά οι ΗΠΑ επιμένουν στην παραμονή τους στο Ιράκ. Οι εξελίξεις διαμορφώνουν όρους για μεγαλύτερη όξυνση στην περιοχή, ακόμα και για γενικευμένη πολεμική σύγκρουση. Το Γενάρη αυτού του χρόνου, μετά από τη δολοφονία του στρατηγού Σουλεϊμανί, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μ. Πομπέο, σε ομιλία του στο Ινστιτούτο Χούβερ του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, ανέπτυξε το πολύ επικίνδυνο δόγμα της «πραγματικής αποτροπής», του προληπτικού πολέμου, και, όπως ανέφερε, το δόγμα αυτό «δεν περιορίζεται στο Ιράν, αλλά σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να αποτρέπουμε τους αντιπάλους…».

Το Ισραήλ είναι κατοχική δύναμη στα παλαιστινιακά εδάφη, στα υψίπεδα του Γκολάν στη Συρία, επεμβαίνει συστηματικά στο Λίβανο, στηρίζει τα αμερικανικά σχέδια στον Περσικό Κόλπο και στην ευρύτερη περιοχή.

Το Παλαιστινιακό πρόβλημα έχει περάσει από φωτιά και σίδερο και τα ειρηνευτικά κάθε φορά σχέδια προσθέτουν νέα εμπόδια σε λύση που θα ικανοποιεί τα αιτήματα του παλαιστινιακού λαού. Ποιοτικό στοιχείο σε ακόμα πιο αντιδραστική κατεύθυνση αποτελεί το πρόσφατο αμερικανικό σχέδιο Τραμπ («Συμφωνία του Αιώνα»), που παρουσιάστηκε στην Ουάσιγκτον στο τέλος του Γενάρη του 2020, παρουσία του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου.

Με το σχέδιο αυτό ανοίγουν νέες πληγές, θωρακίζεται η ισραηλινή κατοχή, παραχωρείται η Ιερουσαλήμ στο Ισραήλ, προωθείται η προσάρτηση της Κοιλάδας του Ιορδάνη που είναι η καρδιά της Δυτικής Όχθης, τεμαχίζονται κι άλλο τα Παλαιστινιακά εδάφη, διατηρούνται οι εποικισμοί και οι χιλιάδες έποικοι, κλείνει ο δρόμος για την επιστροφή των προσφύγων.

 

ΣΤΗ ΛΙΒΥΗ

Στη Λιβύη εξαπολύθηκε ΝΑΤΟϊκή επίθεση το 2011, δολοφονήθηκε στη συνέχεια ο Πρόεδρος Καντάφι και η χώρα μπήκε σε πορεία διάλυσης. Κι εδώ η αιτιολογία του πολέμου στηρίχτηκε σε προσχήματα για να δικαιολογηθεί ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, παρά το γεγονός ότι είχαν εκπέσει τα σενάρια πως η Λιβύη παράγει όπλα μαζικής καταστροφής, ενώ ήδη ο Καντάφι είχε προσχωρήσει στο «δυτικό στρατόπεδο».

Τα βασικά ζητήματα που θέτουν το γενικό πρόβλημα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών αποκρύπτονται. Από το 2003 η λιβυκή κυβέρνηση άρχισε να κλείνει συμφωνίες με ενεργειακούς κολοσσούς όπως η βρετανική BP, η γαλλική «Total», η ιταλική ENI, η ισπανική «Repsol», οι αμερικανικές «ΕxxonMobil», «Chevron», «Occidental Petroleum», «Hess», «Conoco Phillips», η γερμανική RW DIA E, και όλα ήταν «μέλι-γάλα». Όμως, από τη στιγμή που στον ανταγωνισμό εισήλθαν πιο επιθετικά η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία και έγινε στροφή για την επαναδιαπραγμάτευση συμβολαίων και την προώθηση άλλων συμφωνιών, άλλαξαν οι σχεδιασμοί των ΗΠΑ και ισχυρών κρατών της ΕΕ, προεξάρχουσας της Γαλλίας, και ο Καντάφι έγινε και πάλι το «μαύρο πρόβατο» .

Σ’ αυτό συντέλεσε η επίσκεψη του Προέδρου της Ρωσίας Πούτιν στη Λιβύη τον Ιούνη του 2008 και η ανακοίνωση πως διαγράφονται λιβυκά χρέη ύψους 6,4 δισ. δολαρίων με αντάλλαγμα επικερδείς συμβάσεις για ρωσικές εταιρείς. Ακολούθησε η επίσκεψη του Καντάφι στη Μόσχα το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου και οι δηλώσεις του ότι Ρωσία και Λιβύη έχουν κοινές θέσεις στην πολιτική πετρελαίου και φυσικού αερίου και ότι θεωρεί πολύ σημαντική τη συνεργασία των δύο κρατών, υπογράφοντας συμφωνίες στον τομέα της βιομηχανίας αξίας δύο δισ. δολαρίων, βάζοντας τα θεμέλια για τη συνεργασία με τη ρωσική Gazprom για τη δημιουργία νέου αγωγού μεταφοράς λιβυκού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Επιπλέον, η επίσκεψη του Καντάφι στη Μόσχα κατέληξε σε μια στρατιωτική συμφωνία για την αγορά 12 μαχητικών τύπου MiG-29, 12 τύπου Sukhoi 30, μαζί με τεθωρακισμένα τύπου T-90, αξίας 1,5 δισ. δολαρίων, η οποία ήταν μία από τις μεγαλύτερες συμφωνίες της Λιβύης στον τομέα των εξοπλισμών.

Παράλληλα, ενισχύθηκαν οι κινεζικές κινήσεις. Οι οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών αναπτύχθηκαν και ο όγκος των συναλλαγών έφτασε περίπου τα 33,5 δισ. δολάρια το 2009.

Οι κινεζικές εταιρίες στη Λιβύη είχαν αναλάβει 50 έργα συνολικού ύψους 18,8 δισ. δολαρίων και τα σχέδια αυτά δεν προχώρησαν μετά από την κρίση του Φλεβάρη του 2011 και το τέλος του καθεστώτος Καντάφι.

Μέσα από τον εμφύλιο πόλεμο και μια διαλυτική πορεία, προήλθε το 2015 η κυβέρνηση Σάρατζ που αναγνωρίστηκε από τον ΟΗΕ και την ΕΕ, ως αποτέλεσμα συμβιβασμών των «μεγάλων δυνάμεων» με στόχο να διεκδικήσουν κάτω από νέους όρους μερίδιο της λείας. Σήμερα στη χώρα έχουν διαμορφωθεί δύο κέντρα εξουσίας. Η κυβέρνηση «Εθνικής Συμφωνίας» του Σάρατζ που ελέγχει τη Δυτική Λιβύη και την πρωτεύουσα Τρίπολη και οι δυνάμεις του στρατηγού Χάφταρ με τη συνδρομή του κοινοβουλίου, με βάση τις ανατολικές περιοχές, που ελέγχουν μεγάλο μέρος της χώρας και πολιορκούν την Τρίπολη.

Ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός μαίνεται. Σταθεροί σύμμαχοι της κυβέρνησης Σάρατζ είναι η Τουρκία και το Κατάρ. Οι ΗΠΑ και η Ιταλία πατούν σε δύο βάρκες. Ενώ στο πλευρό του Χάφταρ έχουν ταχτεί η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Γαλλία και η Ρωσία. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος συνεχίζεται. Η πολυδιαφημισμένη «Διάσκεψη του Βερολίνου» στις 20 Γενάρη 2020, με πρωτοβουλία της Γερμανίας, τη στήριξη της ΕΕ, των ΗΠΑ και της Ρωσίας δεν έφερε αποτελέσματα. Αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά πως οι ιμπεριαλιστές ανάβουν τη φωτιά του πολέμου και προσφεύγουν σε κινήσεις σκοπιμότητας, για να επιβάλλουν την ιμπεριαλιστική ειρήνη με όρους που αντιστοιχούν και πάλι στα δικά τους συμφέροντα, μακελεύοντας και ληστεύοντας και στις δύο περιπτώσεις τους λαούς.

 

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ18

Η γεωγραφική θέση του Αιγαίου και της Αν. Μεσογείου, που αποτελεί σταυροδρόμι τριών ηπείρων (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), είναι μεγάλης στρατηγικής σημασίας και συγκεντρώνει την προσοχή ισχυρών ιμπεριαλιστικών κρατών, κρατών και αστικών τάξεων της περιοχής και μεταξύ αυτών της Τουρκίας και της Ελλάδας.

Τα τελευταία χρόνια ο ρόλος της Ανατολικής Μεσογείου έχει αναβαθμιστεί λόγω της ανακάλυψης ενεργειακών κοιτασμάτων. Πολύ περισσότερο που τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Ισραήλ, στην Αίγυπτο, στην Κύπρο αλλά και οι έρευνες στον ελλαδικό χώρο, στην Κρήτη, σε συνδυασμό με τους ενεργειακούς αγωγούς, επιδρούν στους σχεδιασμούς που αφορούν τη διαφοροποίηση της αγοράς της ΕΕ στην προσπάθεια απεξάρτησης από το φυσικό αέριο της Ρωσίας.

Σ’ αυτό το τοπίο είναι ιδιαίτερα σημαντική η αντικειμενική αποτύπωση της στρατηγικής της τουρκικής αστικής τάξης και της προοπτικής της, γιατί αυτό δεν αφορά μόνο τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά έχει ευρύτερο πολιτικό-πρακτικό ενδιαφέρον, αφορά ένα εκτεταμένο γεωγραφικό τόξο, με μεγάλη κινητικότητα, που περιλαμβάνει εν εξελίξει πολέμους και θερμές εστίες που έχουν επικίνδυνη δυναμική.

Η Τουρκία είναι καπιταλιστικό κράτος με 80 εκατομμύρια κατοίκους και Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν περίπου 750 δισ. δολ. Διαθέτει ισχυρά μονοπώλια, είναι μέλος του club των μεγαλύτερων είκοσι οικονομιών (G20), έχει εκτεταμένες ισχυρές οικονομικές σχέσεις με ισχυρά καπιταλιστικά κράτη, με δεκάδες κράτη, εξάγει εμπορεύματα και κεφάλαια. Είναι μέλος του ΝΑΤΟ, η δεύτερη δύναμη σε αριθμό στρατευμένων, και φιλοξενεί από χρόνια ΝΑΤΟϊκές στρατιωτικές βάσεις που έχουν εκπληρώσει στο παρελθόν σημαντικό ρόλο κατά της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ σήμερα είναι ενταγμένες στο σύγχρονο επιθετικό ΝΑΤΟϊκό σχεδιασμό.

Παρά την αναστολή της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ, οι αμοιβαίες σχέσεις είναι προωθημένες. Η Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας19 για το Προσφυγικό οδηγεί στον εγκλωβισμό προσφύγων στα νησιά του Αιγαίου. Το προσφυγικό πρόβλημα χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση Ερντογάν ως μοχλός γεωστρατηγικών επιδιώξεων και παζαριών.20

Με αυτήν τη δύναμη η αστική τάξη της Τουρκίας διεκδικεί ακόμα υψηλότερη θέση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Υλοποιεί στρατηγική με την οποία διεκδικεί επέκταση του χώρου δράσης των τουρκικών μονοπωλίων, ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας. Εκτός της κατοχής στη Βόρεια Κύπρο και σε εδάφη της Συρίας, διαθέτει υποδομή και στρατιωτικές δυνάμεις στη Λιβύη, βάσεις στο Ιράκ, το Κατάρ, τη Σομαλία, την Αλβανία. Διατηρεί την εμπόλεμη κατάσταση με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK).

Η Τουρκία διατηρεί την κατοχή του 37% του εδάφους της Κύπρου (Βόρεια Κύπρος) για 46 χρόνια και επιβάλλει «ντε φάκτο» διχοτόμηση του νησιού αξιοποιώντας τη λεγόμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», το ψευδοκράτος, που ανακηρύχτηκε το 1983. Οι κατεχόμενες περιοχές συνδέονται οικονομικά με την Τουρκία με αγωγούς νερού, με δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ έχει τεθεί το ζήτημα της δημιουργίας ενεργειακού αγωγού. Το κατεχόμενο τμήμα χρησιμοποιείται ως μοχλός πίεσης για διχοτομική λύση στο Κυπριακό, αλλά και για διεκδικήσεις που παραβιάζουν την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και την Υφαλοκρηπίδα, κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα στις μέρες μας είναι η αυθαίρετη χρησιμοποίηση των ερευνητικών πλοίων «Barbaros» και «Oruc Reis» και οι γεωτρήσεις των πλωτών γεωτρύπανων «Fathih» και «Yavuz» στα θαλάσσια οικόπεδα της Κυπριακής ΑΟΖ, τα οποία έχουν δοθεί σε μεγάλους ενεργειακούς ομίλους, όπως οι αμερικανικές Exxon Mobil και Noble, η γαλλική Total, η ιταλική Eni, η ισραηλινή Delek, η βρετανική Shell, η κορεατική KOGAS, η Qatar Petroleum.

Η πρακτική των τετελεσμένων που ακολουθείται είναι μελετημένη. Στηρίζεται στη στρατιωτική απειλή και οι σχεδιασμένες κάθε φορά κινήσεις για έρευνα και γεωτρήσεις ανοίγουν το δρόμο σε νέες παραβιάσεις της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982. Οι γεωτρήσεις σήμερα και ιδιαίτερα στο οικόπεδο 8 δεν αφορούν μόνο την κατοχύρωση της παρουσίας των γεωτρύπανων, αλλά υπηρετούν την αναζήτηση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, καθιστώντας πιο σύνθετη κι επικίνδυνη την κατάσταση.

Οι εξελίξεις αυτές ενισχύουν την ήδη εκφρασμένη επιδίωξη των Αμερικανών και των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών για τη συνεκμετάλλευση της περιοχής με τη συμμετοχή της Τουρκίας.

Στο κέντρο των τουρκικών κινήσεων βρίσκεται ο στόχος της γεωστρατηγικής αναβάθμισης και της επέκτασης του «ζωτικού χώρου», της αλλαγής των συνόρων και του ελέγχου μεγάλου τμήματος του Αιγαίου, ως μέρος ενός γενικότερου σχεδίου που κωδικοποιημένα περιέχει τα εξής στοιχεία:

Αναθεώρηση της Συνθήκης της Λοζάνης, που έχει καθορίσει από το 1923 τα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας, τη συνοριακή γραμμή στην ευρύτερη περιοχή. Αμφισβήτηση της Συμφωνίας των Παρισίων του 1947, με την οποία πέρασαν στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα.

Στο έδαφος αυτό, γεννήθηκε το δόγμα των «Γκρίζων Ζωνών», η αμφισβήτηση νησιών και βραχονησίδων που έχουν δοθεί στην Ελλάδα με τις παραπάνω διεθνείς Συμφωνίες και Συνθήκες.

Ιδιαίτερα επικίνδυνες είναι οι συστηματικές και πολύχρονες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου και θαλάσσιου χώρου, πολύ περισσότερο οι υπερπτήσεις από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη. Τα στοιχεία καταγράφουν χιλιάδες παραβιάσεις21 κάθε χρόνο, που διαμορφώνουν όρους για τραγικό ατύχημα.

Η πρόσφατη παραβίαση της Υφαλοκρηπίδας, κατά τους υπολογισμούς του ελληνικού κράτους, από το ερευνητικό πλοίο «Oruc Reis» το Φλεβάρη του 2020, παρότι ήταν οριακή και υποβαθμίστηκε από την κυβέρνηση της ΝΔ, έδειξε σε μικρογραφία πώς μπορεί να διαμορφωθούν οι όροι για ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την πρόκληση θερμού επεισοδίου.

Το τουρκικό δόγμα των «Γκρίζων Ζωνών» εμπλουτίστηκε παραπέρα και συνδέεται με τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και τις στοχεύσεις της αστικής τάξης, αγκαλιάζει πιο σφιχτά την Ανατολική Μεσόγειο, τη Βόρεια Αφρική, τη Μαύρη Θάλασσα, και αποδίδεται σήμερα με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Δύο σημαντικά γεγονότα στις 13-27 Νοέμβρη 2019 τεκμηριώνουν αυτήν τη θέση.

Στις 13 Νοέμβρη ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ Φ. Σινιρλίογλου κατέθεσε στα Ηνωμένα Έθνη συντεταγμένες που εκφράζουν διεκδικήσεις δυτικά του 28ου Μεσημβρινού, στο χώρο της Ρόδου και προς τις ανατολικές ακτές της Κρήτης, διεκδικώντας θαλάσσιες περιοχές που δεν ανήκουν στην Τουρκία, με στόχο να περιοριστούν η Κρήτη, τα Δωδεκάνησα και η Κύπρος στα χωρικά ύδατα.

Επί της ουσίας η τουρκική κυβέρνηση διεκδικεί ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδα δυτικά του 28ου Μεσημβρινού μέχρι τη Λιβύη με την οποία επιχειρεί αυθαίρετα να οριοθετήσει ΑΟΖ, ακυρώνοντας τα δικαιώματα της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, επιδιώκοντας να θέσει εμπόδια σε ενδεχόμενη οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου.

Αυτός είναι ο στόχος της γνωστής συμφωνίας του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν με το δοτό πρωθυπουργό της κυβέρνησης «Εθνικής Συμφωνίας» της Λιβύης Σάρατζ που καταγράφεται στο μνημόνιο κατανόησης το οποίο υπογράφηκε στις 27 Νοέμβρη 2020.

Οι κινήσεις αυτές δημιουργούν τετελεσμένα, η συμφωνία έχει καταγραφεί στον ΟΗΕ παρά τις κυβερνητικές μεγαλοστομίες και πιθανώς να ακολουθήσουν έρευνες και γεωτρήσεις στην περιοχή της Κρήτης και του Καστελόριζου δημιουργώντας προϋποθέσεις για νέες εντάσεις.

Ένα από τα κυριότερα προβλήματα που προκύπτουν μέσα από αυτά τα γεγονότα είναι η αρνητική στάση της Τουρκίας να αναγνωρίσει τον ενιαίο χαρακτήρα της ελληνικής επικράτειας, την οργανική σύνδεση της ηπειρωτικής χώρας με τα νησιά και τα νησιώτικα συμπλέγματα, στοχεύοντας ιδιαίτερα στα Δωδεκάνησα και στο Καστελόριζο που αποτελεί κρίκο για τον καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ της Ελλάδας, της Αιγύπτου και της Κύπρου.

 

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ

Η ελληνική αστική τάξη έχει τις δικές της επιδιώξεις, που καθορίζονται από το στόχο της γεωστρατηγικής αναβάθμισης που συνδέεται:

– Με την καπιταλιστική ανάπτυξη, την αύξηση της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας των μονοπωλίων, την ένταση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης.

– Την επέκταση των ελληνικών οικονομικών ομίλων στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή, στη Βόρεια Αφρική και σε άλλες περιοχές.

– Τη μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο διάμεσου της συμμετοχής σε ενεργειακούς αγωγούς (Δια-Αδριατικός αγωγός - ΤΑΡ, East Med, σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη), αλλά και της αναζήτησης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στα οικόπεδα που έχουν οριοθετηθεί στην Κρήτη και το Ιόνιο Πέλαγος.

– Την αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της χώρας για τη συμμετοχή στα ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα μεταφορών και διαμετακόμισης.

– Την ενίσχυση του ρόλου της ναυτιλίας.

Οι αστικές τάξεις της Ελλάδας και της Τουρκίας επιζητούν τη συνεργασία για σημαντικό αριθμό οικονομικών και άλλων δραστηριοτήτων με κριτήριο το «αμοιβαίο –καπιταλιστικό– όφελος» και την κερδοφορία τους, και αυτός ο στόχος καταγράφεται στις συμφωνίες του «Ανωτάτου Συμβουλίου Ελλάδας-Τουρκίας» που δημιουργήθηκε το 2010 και σε διαδοχικές συνεδριάσεις προώθησε σημαντικό αριθμό οικονομικών-εμπορικών συμφωνιών.

Η πλευρά αυτή δεν μπορεί να ακυρώσει την αντικειμενική βάση, τα αντιτιθέμενα οικονομικά συμφέροντα που προκαλούν τον ανταγωνισμό.

Η ελληνική αστική τάξη, πρακτικά, με τις δικές της δυνάμεις δε διεκδικεί –προς το παρόν– εδάφη άλλων κρατών. Παρεμβάσεις εθνικιστικών κύκλων, που μιλούν για «αλύτρωτες πατρίδες» κοιτάζοντας κυρίως προς τα Βαλκάνια, είναι περιθωριακές.

Η « Μεγάλη Ιδέα» της αστικής τάξης σήμερα είναι η καπιταλιστική ανάπτυξη και η μεγαλύτερη πρόσδεση στα ευρύτερα σχέδια που καθορίζουν οι αναπτυγμένες σχέσεις με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Το στοιχείο αυτό καθορίζει την επιθετικότητα της ελληνικής αστικής τάξης στις διεθνείς σχέσεις, αλλά παράλληλα αυτό είναι που περιέχει και το στοιχείο των συμβιβασμών, που καλείται ενιαία να διαχειριστεί το πολιτικό προσωπικό, τα αστικά κόμματα.

Η επιθετικότητα της ελληνικής αστικής τάξης και των κομμάτων που υπηρετούν τα συμφέροντά της κλιμακώνεται διαμέσου της συμμετοχής στα σχέδια των ΗΠΑ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Σ’ αυτό εντάσσεται ο «Στρατηγικός διάλογος Ελλάδας-ΗΠΑ» που ανέπτυξε ιδιαίτερα η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ από το 2017 με την επίσκεψη του τότε πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα στις ΗΠΑ και τη συνάντηση, όπως είπε, με το «διαβολικά καλό Τραμπ», και συνεχίστηκε με την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γ. Κατρούγκαλου στην Ουάσιγκτον το Δεκέμβρη του 2018, διαμορφώνοντας πλαίσιο που περιελάμβανε σημαντικό αριθμό οικονομικών, πολιτικών, στρατιωτικών θεμάτων, με καθοριστικής σημασίας την αναθεώρηση και επέκταση της ελληνοαμερικανικής συμφωνίας για τις βάσεις.

Αυτόν το σχεδιασμό συνέχισε η κυβέρνηση της ΝΔ, ολοκληρώνοντας τη συμφωνία του ΣΥΡΙΖΑ με τους Αμερικανούς.

Πρόκειται για πολύ σοβαρή εξέλιξη που ενισχύει κι επεκτείνει τη συμφωνία που είχε υπογραφεί το 1990 επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, με υπουργό Εξωτερικών τον Αντ. Σαμαρά.

Περιλαμβάνει την παραπέρα αναβάθμιση της βάσης της Σούδας και τη δημιουργία των βάσεων Drones στη Λάρισα, ελικοπτέρων στο Στεφανοβίκειο, και το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, που αποτελεί σημαντικό αναβαθμισμένο κρίκο των αμερικανικών σχε-
δίων22, ενώ διατηρείται η βάση των ιπτάμενων Ραντάρ Awacs στο Άκτιο της Πρέβεζας.

Στην πράξη, με ναυαρχίδα την αεροναυτική βάση της Σούδας που εκπληρώνει ειδικό ρόλο σε όλες τις αμερικανοΝΑΤΟϊκές επεμβάσεις και πολέμους στην περιοχή, δημιουργείται ένας ιστός στρατιωτικών βάσεων που καλύπτει γεωγραφικά όλες τις περιοχές της χώρας, μετατρέποντας την Ελλάδα σε ορμητήριο υλοποίησης των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών. Με στάθμευση μαχητικών αεροσκαφών κι ελικοπτέρων, ελλιμενισμό αεροπλανοφόρων, πυρηνικών υποβρυχίων, αντιτορπιλικών του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, τηλεπικοινωνιακές-κατασκοπευτικές υποδομές, αποθήκες καυσίμων, εγκαταστάσεις για υποδοχή επίγειων δυνάμεων, για την περικύκλωση της Ρωσίας και μεταφορά σε διάφορες εστίες πολέμων σε σύνδεση με τις αμερικανικές βάσεις και υποδομές στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, στα Βαλκάνια και τις βρετανικές βάσεις στην Κύπρο. Δυνατότητα αποθήκευσης πυρηνικών όπλων στον Άραξο.

Η Ελληνοαμερικανική Συμφωνία δεν περιορίζεται στις βάσεις που καταγράφονται στο σχετικό κείμενο το οποίο επικυρώθηκε στη Βουλή στις 30 Γενάρη 2020, αλλά δίνει τη δυνατότητα εγκατάστασης και χρησιμοποίησης αμερικανικών δυνάμεων σε όλες τις μονάδες του ελληνικού στρατού, με πολλαπλές συνέπειες στο ρόλο και τον προσανατολισμό τους ως οργανικού τμήματος του ΝΑΤΟϊκού στρατού. Επιπλέον, μέσα από τον έλεγχο των ναυπηγείων στο Νεώριο της Σύρου από την αμερικανική εταιρία Onex ή και την αγορά άλλου ελληνικού ναυπηγείου από αμερικανικά συμφέροντα, θα ενισχύεται η χρησιμοποίηση της Ελλάδας ως κέντρου αμερικανοΝΑΤΟϊκών επιχειρήσεων.

Στην πράξη, βαθαίνει η εμπλοκή της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και έχουν διαμορφωθεί ήδη τεράστιοι κίνδυνοι για το λαό μας. Τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν, με συγκεκριμένες δηλώσεις, προειδοποιούν ότι, σε περίπτωση που μπει σε κίνδυνο η ασφάλειά τους από αμερικανικές βάσεις, θα τις χτυπήσουν με πυραύλους, βάζοντας στο στόχαστρο την Ελλάδα.

Εκτός από την παρουσία των αμερικανοΝΑΤΟϊκών βάσεων, η επιθετικότητα της ελληνικής αστικής τάξης εκδηλώνεται (και) με την αποστολή ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων σε ιμπεριαλιστικές αποστολές στο εξωτερικό.

Ήδη έχει καταγραφεί συμμετοχή σε 12 αποστολές του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και η εμπλοκή κλιμακώνεται, αποκτά πιο επικίνδυνες διαστάσεις. Με τις πρόσφατες κυβερνητικές αποφάσεις προετοιμάζεται αποστολή του πυραυλικού συστήματος Patriot στη Σαουδική Αραβία με το ανάλογο στρατιωτικό προσωπικό. Συμμετοχή στρατιωτικών δυνάμεων και πολιτικού προσωπικού στη Λιβύη. Πολεμικά πλοία για περιπολία στα Στενά του Ορμούζ, στον Περσικό Κόλπο, ενώ έχει τεθεί στο τραπέζι αποστολή στο Μάλι23 όπου πολεμούν γαλλικές και πολυεθνικές δυνάμεις.

Αποτελεί πρόκληση η προσπάθεια δικαιολόγησης των αποστολών ελληνικών δυνάμεων στο εξωτερικό με την προσχηματική κάλυψη αποφάσεων του ΟΗΕ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, που στηρίζουν όλα τα αστικά κόμματα με πρωταγωνιστές την κυβέρνηση της ΝΔ και το ΣΥΡΙΖΑ.

Η πρόσδεση της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και η ενδυνάμωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ αποτελεί στρατηγική επιλογή όλων των αστικών κομμάτων, βασικό στοιχείο της στρατηγικής σύμπλευσης. Αυτό αφορά τόσο τη ΝΔ και το ΚΙΝΑΛ, αυτό ισχύει για το ΣΥΡΙΖΑ ή το ΜΕΡΑ25, χρησιμοποιώντας ως άλλοθι την απόκτηση μεγαλύτερων ανταλλαγμάτων. Στη λογική αυτή διαπρέπει το εθνικιστικό κόμμα της «Ελληνικής Λύσης». Συνεπώς, η «εθνική στρατηγική» που προβάλλουν τα κόμματα του κεφαλαίου συνίσταται στην υποστήριξη και προώθηση της γεωστρατηγικής θέσης των ελληνικών μονοπωλίων και την εξάπλωση της δράσης τους, το βάθεμα της ενσωμάτωσης της χώρας στους μηχανισμούς και τους σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και των ΗΠΑ, την εμπλοκή στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πολέμους. Εδώ ακουμπά η ιδεολογική αιχμή περί «εθνικής ομοψυχίας» η οποία χρησιμοποιείται για τη χειραγώγηση και τον αφοπλισμό λαϊκών δυνάμεων, για τη νομιμοποίηση των επιδιώξεων της αστικής τάξης που διεκδικεί μερίδιο από τη λεία των επιθέσεων του ευρωατλαντισμού κατά των λαών.

 

ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΤΟ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Οι αστικές κυβερνήσεις και κόμματα κατά κανόνα προσπαθούν να υποβαθμίσουν τους πραγματικούς κινδύνους που προκαλούν οι εντάσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και καλλιεργούν τον εφησυχασμό και την ψεύτικη προσδοκία της παρέμβασης του αμερικανοΝΑΤΟϊκού παράγοντα και της ΕΕ.

Ο εφησυχασμός δεν έχει αντικειμενική βάση, διαψεύδεται από τα γεγονότα, την ίδια την ιστορία των θερμών επεισοδίων και των κρίσεων στο Αιγαίο.24 Αναλυτές που αφόριζαν τον κίνδυνο αυτό αναγκάζονται να αναθεωρήσουν απόψεις, ενώ ο μύθος για την ευεργετική παρέμβαση των Αμερικανών και Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών έχει καταρριφθεί επανειλημμένα μέσα από την πρακτική που ακολουθούν οι δυνάμεις του ευρωατλαντισμού στο Αιγαίο. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει παραδοχή ακόμα και από αστούς πολιτικούς και στρατιωτικούς πως, σε περίπτωση όξυνσης της κατάστασης, η «Ελλάδα θα είναι μόνη της», ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΝΔ χρησιμοποιούν τη μέθοδο της λαθροχειρίας. Ωραιοποιούν αποφάσεις της ΕΕ και δηλώσεις Αμερικανών επιτελών, με ειδική φροντίδα στην αξιοποίηση δηλώσεων του Τραμπ ή του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Πομπέο που αναφέρονται, π.χ., στο αυτονόητο της τήρησης του διεθνούς δικαίου, αλλά στοχευμένα προτρέπουν την ελληνική κυβέρνηση –και διαχρονικά τις ελληνικές κυβερνήσεις– να «τα βρούνε» με την Τουρκία, θέτοντας κάθε φορά με τον τρόπο τους το ζήτημα της συνεκμετάλλευσης.

Οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ υπολογίζουν καλά πως η τουρκική αστική τάξη έχει τις δικές της επιλογές, διαφοροποιείται κατά καιρούς, και σήμερα ανησυχούν για την ενίσχυση των ρωσοτουρκικών σχέσεων.

Οι αναταράξεις των σχέσεων μεταξύ αστικών τάξεων και καπιταλιστικών κρατών είναι συστατικό στοιχείο του ιμπεριαλιστικού συστήματος. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ καταβάλλουν συστηματικές προσπάθειες να κερδηθεί η Τουρκία στο δυτικό στρατόπεδο, δίνοντας ανταλλάγματα στα οποία περιλαμβάνεται και η στήριξη των διεκδικήσεων της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, σε βάρος κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Ο σύμβουλος Ασφαλείας του Τραμπ, Ο΄ Μπράιεν, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Καθημερινή στις 19.1.2020, δήλωσε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες ενθαρρύνουν την Ελλάδα να διαχειριστεί τις σχέσεις της με την Άγκυρα με τρόπο που δε θα πλήξει τη σημαντική συμμαχία μας, το ΝΑΤΟ», ενώ σε κάθε του τοποθέτηση ο γγ της λυκοσυμαχίας Στόλντεμπεργκ εκθειάζει το σημαντικό ρόλο της Τουρκίας.

Σε έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών για την Τουρκία το Γενάρη του 2019 αναφέρεται σχετικά: «Η σχέση των ΗΠΑ με την Τουρκία είναι ζωτικής σημασίας για πολλούς από τους βασικούς μας στόχους στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και την Ασία. Η συνεργασία μας σε ένα ευρύ φάσμα προκλήσεων ασφάλειας τα τελευταία χρόνια υπογραμμίζει τη σημασία της ανοικοδόμησης και της διατήρησης ισχυρών και δυναμικών δεσμών με την Άγκυρα (...) Συμμεριζόμαστε το στόχο της Τουρκίας για βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας σε όλη την περιοχή και θα πιέσουμε την Άγκυρα για τη θέσπιση ρυθμιστικού περιβάλλοντος και την κατασκευή υποδομών ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει ως περιφερειακός ενεργειακός κόμβος, να αυξήσει την εγχώρια παραγωγή ενέργειας και να μειώσει την εξάρτηση από ρωσικούς και ιρανικούς υδρογονάνθρακες (...)

ΗΠΑ και Τουρκία μπορούν να εργαστούν από κοινού για να νικήσουν την τρομοκρατία, να καταπολεμήσουν τη διάδοση, να αυξήσουν τη διαλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ, να καταπολεμήσουν την κακοήθη επιρροή της Ρωσίας και του Ιράν και να βελτιώσουν την περιφερειακή σταθερότητα…»25

Αυτό που κρίνει είναι οι στοχεύσεις του αμερικανικού κράτους και με το ίδιο κριτήριο πρέπει να αντιμετωπίζονται οι σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία που διατηρεί οικονομικές συμφωνίες πλέον των 250 δισ. ευρώ, και τα γερμανικά μονοπώλια επενδύουν κεφάλαια στη γειτονική χώρα και πωλούν στρατιωτικό εξοπλισμό δισ. ευρώ26.

Την ίδια στιγμή, ο γαλλικός ιμπεριαλισμός προσπαθεί να διευρύνει τις βάσεις του, προωθεί τα συμφέροντα του ενεργειακού κολοσσού Total που έχει ανοίξει μεγάλες δουλειές στην ευρύτερη περιοχή, επιδιώκει την αναβάθμιση του στρατιωτικού ρόλου της ΕΕ και την ενδυνάμωση της αυτονομίας της έναντι του ΝΑΤΟ στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των ευρωπαϊκών με τα αμερικανικά μονοπώλια. Με αυτόν το συνολικό στόχο δυναμώνει την παρουσία του στην Αν. Μεσόγειο, αξιοποιεί στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Κύπρο και διαπραγματεύεται με την ελληνική κυβέρνηση τη δημιουργία στρατιωτικής βάσης στην Ελλάδα.

Η κατάσταση αυτή τονίζει πόσο ουτοπικές κι επικίνδυνες είναι οι προσδοκίες που καλλιεργούν τα αστικά κόμματα, τα οποία μεθοδικά προσπαθούν να αποκρύψουν τις ιστορικές ευθύνες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, τις ευθύνες για το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα το 1967 και την εγκαθίδρυση της Χούντας, το πραξικόπημα στην Κύπρο για την ανατροπή του Μακαρίου, την τουρκική εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλη του 1974, ή το δεύτερο Αττίλα τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου. Και ακόμα τις ευθύνες τους για το διχοτομικό σχέδιο Ανάν που επιχειρήθηκε να περάσει λίγο μετά από την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και απορρίφθηκε από τον κυπριακό λαό το 2004.

Η τουρκική προκλητικότητα πατάει επίσης στο γεγονός πως η ευρωατλαντική συμμαχία δεν αναγνωρίζει εθνικά σύνορα στο Αιγαίο και το αντιμετωπίζει ως χώρο προώθησης των σχεδιασμών της, ως αγκυροβόλιο διατήρησης και κίνησης δυνάμεων έναντι του ρωσικού στόλου.

Μία μέρα μετά από την κρίση των Ιμίων που ο κ. Σημίτης χαιρέτισε τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ και πρόσβαλε το λαό μας με το «ευχαριστούμε τους Αμερικανούς», ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νίκολας Μπερνς ανέφερε ότι: «Οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν ελληνική ή τουρκική κυριαρχία στα Ίμια. Μπορεί να είναι και μερικά άλλα νησιά ή νησίδες επί των οποίων έχουμε παρόμοια θέση.»

Οι ελληνικές κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τις διαπραγματεύσεις με τις τουρκικές κυβερνήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Ασφαλώς, η σταθερή επικοινωνία μεταξύ των δύο κρατών, οι συνομιλίες για καυτά προβλήματα, η προσπάθεια αποσόβησης κρίσεων κ.ά. είναι αναγκαία πρακτική. Όμως, η αποτελεσματικότητα των ΜΟΕ όχι μόνο δεν έχει επιβεβαιωθεί, αλλά σε πολλές περιπτώσεις αποδείχτηκε ότι μετά από τις σχετικές συζητήσεις ακολούθησε όξυνση της έντασης, τόσο, π.χ., στα Ίμια όσο και στη συνέχεια, ενώ το ενδεχόμενο χρησιμοποίησης των ΜΟΕ για την προώθηση της λογικής της συνεκμετάλλευσης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο είναι ανοιχτό.

 

ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ

Στις μέρες μας πλασάρεται μεθοδικά η θέση περί εξεύρεσης συναινετικής λύσης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Η λύση αυτή αντιστοιχεί στα συμφέροντα των ενεργειακών ευρωπαϊκών και αμερικανικών μονοπωλίων και στους σχεδιασμούς για απρόσκοπτη έρευνα και εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Η λογική της συνεκμετάλλευσης έχει τη δική της ιστορία. Η Συμφωνία Σημίτη-Ντεμιρέλ το 1997 στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη το 1997, μετά από την κρίση των Ιμίων και ως στοιχείο της αμερικανικής παρέμβασης, άνοιξε το δρόμο, με όχημα τα περί «ζωτικών συμφερόντων της Τουρκίας στο Αιγαίο». Και αυτό συνεχίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στο Ελσίνκι το 1999, όπου εξετάστηκε η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας και στις σχετικές αποφάσεις καταγράφηκαν τα περί «ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο», πέραν αυτής για την Υφαλοκρηπίδα. Αυτό το υλικό επανέρχεται και αξιοποιείται σήμερα, δίνοντας ώθηση στις αναζητήσεις της κυβέρνησης της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ.

Συνεκμετάλλευση όμως σημαίνει μοιρασιά χωρίς αρχές, «παζάρι», του οποίου οι συνέπειες θα επιστρέψουν ως «μπούμερανγκ» κατά του λαού μας και των άλλων λαών. Τέτοιου είδους ρυθμίσεις δε λύνουν τα προβλήματα των τουρκικών αμφισβητήσεων για τα σύνορα, ούτε μπορούν να φέρουν δίκαιη λύση για την οριοθέτηση της Υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Αντίθετα, περιπλέκουν τα προβλήματα, τα εμπλέκουν σε πιο διευρυμένο πλαίσιο ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων και ανταγωνισμών, μέσα στο οποίο οι αντιθέσεις της αστικής τάξης της Ελλάδας και της Τουρκίας θα εκδηλωθούν με μεγαλύτερη σφοδρότητα.

Το δίλημμα συνεκμετάλλευση-συμβιβασμός ή κλιμάκωση της έντασης, ακόμη και πόλεμος, είναι αβάσιμο και ψεύτικο, είναι μέσο εκβιασμού του λαού, και η αποκάλυψή του από το ΚΚΕ έχει μεγάλη σημασία. Γιατί η συνεκμετάλλευση θα γεννήσει όρους νέων εντάσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε θερμά επεισόδια ή σε γενικότερη σύγκρουση, όπως και ένα θερμό επεισόδιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για αμερικανική διαμεσολάβηση και συνεκμετάλλευση. Ο φαύλος αυτός κύκλος σημαδεύει την αστική πολιτική και δείχνει τα αδιέξοδά της.

 

ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΕΣ ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ

Με τον πιο μετριοπαθή χαρακτηρισμό μπορούμε να πούμε ότι η τυφλή επίθεση κατά του ΚΚΕ από πλευράς οπορτουνιστικών σχημάτων, π.χ., που εκφράζονται μέσα από την εφημερίδα ΠΡΙΝ, είναι εκτός πραγματικότητας, παραβιάζουν κανόνες της απλής λογικής. Οι δυνάμεις αυτές, στο όνομα μιας ασυνεπούς αντιπαράθεσης με την ελληνική αστική τάξη και ενός θολού αστικού διεθνισμού, εξωραΐζουν τις στοχεύσεις της τουρκικής αστικής τάξης και τις επικίνδυνες πρακτικές που ακολουθεί. Η απόκρυψη της τουρκικής επιθετικότητας στοιχίζει ακριβά και δε δικαιολογείται με την αναφορά στις ευθύνες της ελληνικής αστικής τάξης. Η αποσιώπηση και υποτίμηση γεγονότων που αφορούν παραβιάσεις συνόρων, απειλές πολέμου, εισβολή σε άλλο κράτος και κατοχή ξένων εδαφών καλλιεργούν εφησυχασμό και δε συμβάλλουν στη συνειδητοποίηση των υπαρκτών κινδύνων, συντελούν στη μη προετοιμασία της εργατικής τάξης, του λαού να ανταποκριθεί σε σύνθετα καθήκοντα που μπορεί να γεννήσουν οι εξελίξεις.

Τα σύνορα είναι μια πραγματικότητα γιατί παραμένει στις μέρες μας το «έθνος-κράτος» που μπορεί να εξαλειφθεί αν καταργηθεί η καπιταλιστική οικονομική βάση πάνω στην οποία οικοδομείται, και αυτό προϋποθέτει την επικράτηση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής στα κράτη της περιοχής. Οι κομμουνιστές υποστηρίζουν τη θέση της μη αλλαγής των συνόρων διότι γνωρίζουν πως οι αλλαγές προκαλούν αιματοχυσίες. Ενδιαφέρονται για τις θαλάσσιες ζώνες και την οριοθέτησή τους. Η εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα και τα παιδιά τους έχουν τη δική τους πατρίδα και δεν εκχωρούν τα κυριαρχικά δικαιώματα στην εγχώρια αστική τάξη ή στην αστική τάξη άλλου κράτους. Μέσα σ’ αυτά τα σύνορα, με την αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών, θα χτιστεί η νέα σοσιαλιστική κοινωνία με κριτήριο την ευημερία του λαού.

Η εργατική εξουσία, ο σοσιαλισμός, π.χ., στην Ελλάδα και την Τουρκία μπορεί να δώσει λύση στα προβλήματα που προκαλούν σήμερα οι αντιπαραθέσεις και διενέξεις μεταξύ των αστικών τάξεων. Ο προλεταριακός διεθνισμός είναι θεμελιώδης αρχή για το ΚΚΕ που την εφαρμόζει από τη γέννησή του και με αυτήν την αρχή παλεύει κατά του εθνικισμού, αλλά και του κοσμοπολιτισμού της αστικής τάξης που υποστηρίζουν δυνάμεις όπως το ΝΑΡ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, συμβάλλοντας σήμερα στην προώθηση των σχεδίων για συμβιβασμούς χωρίς αρχές στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, σε εναρμονισμό με αστικούς σχεδιασμούς και πιέσεις του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού για την επιλογή της διαδικασίας της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου και της Αν. Μεσογείου.

Οι ομάδες αυτές επιδίδονται σε αντι-ΚΚΕ και αντι-ΚΝΕ εκστρατεία για να επιζήσουν πολιτικά, διαστρεβλώνουν σκοπίμως τις θέσεις του ΚΚΕ για τη στάση του απέναντι στην ελληνική αστική τάξη, με την οποία είναι σε μόνιμη σύγκρουση για όλα τα ζητήματα που αφορούν τη ζωή της εργατικής τάξης, του λαού μας, τις διεθνείς σχέσεις.

 

ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΩΝ

Το τελευταίο διάστημα παρουσιάζεται ως νέα μια παλιά ανάγνωση της κατάστασης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και προβάλλεται μια προσέγγιση που επιχειρεί να ερμηνεύσει τις εξελίξεις μέσα από το γενικό τίτλο: «Διεκδικήσεις του ελληνικού και του τουρκικού κράτους»27, η οποία οδηγεί αντικειμενικά στη δικαιολόγηση της τουρκικής επιθετικότητας κι ενισχύει τη λογική της συνεκμετάλλευσης.

Ασφαλώς, οι Διεθνείς Συνθήκες και Συμβάσεις μέσα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα εκφράζουν το συσχετισμό δύναμης της περιόδου που υπογράφηκαν, εμπεριέχουν αντιθέσεις ή και αμφισβητούμενα σημεία που δεν ξεπερνιούνται με την υπογραφή. Όμως, σε κάθε περίπτωση, η παραβίαση διεθνών συνθηκών που καθορίζουν τα σύνορα είναι γεγονός που οδηγεί σε επικίνδυνες εξελίξεις.

Στη βάση αυτή, η ουσιαστική εξέταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και η χρησιμοποίηση της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας αναγκαστικά βασίζεται στη Συνθήκη της Λοζάνης και τη Συνθήκη των Παρισίων που καθορίζουν τις συνοριακές γραμμές ανάμεσα στα δύο κράτη.

Το Αιγαίο και η Μεσόγειος, ιδίως η Ανατολική Μεσόγειος, που ανήκουν στην κατηγορία των κλειστών-ημίκλειστων θαλασσών, έχουν τις δικές τους ιδιαιτερότητες και δυσκολίες στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, αλλά υπάρχει μια σταθερά. Τα καθορισμένα από δεκαετίες σύνορα που αποτελούν τη βάση των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου, της Υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.

 

Πρώτο, το άρθρο 12 της Συνθήκης της Λοζάνης προβλέπει την κυριαρχία της Ελλάδας «…επί των νήσων της Ανατολικής Μεσογείου, εκτός της Ίμβρου, Τενέδου και των Λαγουσών νήσων (Μαυρυών), ιδία των νήσων Λήμνου, Σαμοθράκης, Μυτιλήνης, Χίου, Σάμου και Ικαρίας...» και προσθέτει πως, «εκτός αντιθέτου διατάξεως της παρούσης Συνθήκης, αι νήσοι, αι κείμεναι εις μικροτέραν απόστασιν των τριών μιλίων της ασιατικής ακτής, παραμένουσιν υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν».

Σύμφωνα με το άρθρο 15 της Συνθήκης της Λοζάνης, «η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου επί των κάτωθι απαριθμουμένων νήσων, τουτέστι της Αστυπαλαίας, Ρόδου, Χάλκης, Καρπάθου, Κάσου, Τήλου, Νισύρου, Καλύμνου, Λέρου, Πάτμου, Λειψούς, Σύμης και Κω, των κατεχομένων νυν υπό της Ιταλίας και των νησίδων των εξ αυτών εξαρτωμένων, ως και της νήσου Καστελλορίζου».

Με την Ιταλοτουρκική Συμφωνία του Γενάρη του 1932 και το συμπληρωματικό Πρωτόκολλο της 28.12.1932, οριοθετήθηκαν τα θαλάσσια σύνορα των δύο χωρών μεταξύ Μικρασιατικής Ακτής και Δωδεκανησιακού Συμπλέγματος. Ενώ στη συνέχεια, στο άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων (10.12.1947) προβλέπεται ότι «η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρει κυριαρχία τας νήσους της Δωδεκανήσου τας κατωτέρω απαριθμουμένας, ήτοι: Αστυπάλαιαν, Ρόδον, Χάλκην, Κάρπαθον, Κάσον, Τήλον, Νίσυρον, Κάλυμνον, Λέρον, Πάτμον, Λειψών, Σύμην, Κω και Καστελλόριζον, ως και τας παρακειμένας νησίδας», προσδιορίζοντας έτσι και το καθεστώς των βραχονησίδων.

Οι βραχονησίδες των Ιμίων που αμφισβητεί η Τουρκία βρίσκονται στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο, σε απόσταση 6 ν.μ. ανατολικά της Καλύμνου, 1,9 ν.μ. νοτιοανατολικά της νησίδας Καλόλιμνο, 1 ν.μ. δυτικά της οριοθετικής γραμμής των χωρικών υδάτων Ελλάδας-Τουρκίας και 3,5 ν.μ. δυτικά της Μικρασιατικής Ακτής. Το θέμα δηλαδή αντιμετωπίστηκε με τις πραναφερόμενες Συνθήκες.

Για 50 χρόνια η Τουρκία δεν είχε κινήσει διαδικασία αμφισβήτησης και στην αμφισβήτηση που έκφρασε το 1995 για τη Συμφωνία με την Ιταλία του 1932, η ιταλική κυβέρνηση με δήλωση του υπουργείου Εξωτερικών ανέφερε ότι «η Ιταλοτουρκική Συμφωνία του 1932 είναι έγκυρη και παραμένει εν ισχύι».

 

Δεύτερο, ο ελληνικός εναέριος χώρος καθορίστηκε το 1931 στα 10 ν.μ. μέσα σε συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες και τα ελληνικά χωρικά ύδατα στη συνέχεια το 1936 καθορίστηκαν στα 6 ν.μ. σε αναντιστοιχία με τον εναέριο χώρο, και αυτό τουλάχιστον με την ανοχή του τουρκικού κράτους. Από τότε πέρασαν 90 χρόνια. Το εθιμικό δίκαιο που επικράτησε μέσα σ’ αυτές τις δεκαετίες έχει ιδιαίτερη σημασία, αλλά και κάθε απόπειρα αντιστοίχησης μεταξύ χωρικών υδάτων και εναέριου χώρου θα ήταν υπόθεση προηγούμενων δεκαετιών, γιατί, μετά από το 1982 που συμφωνήθηκε η Διεθνής Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, τα χωρικά ύδατα καθορίστηκαν μέχρι τα 12 ν.μ., και αυτό καθιστά σήμερα άκαιρη τη συζήτηση ανάμεσα στη διαφορά μεταξύ των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου.

 

Τρίτο, η Διεθνής Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας δίνει τη δυνατότητα καθορισμού και οριοθέτησης της Υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ μέχρι τα 200 ν.μ. από τις γραμμές βάσης. Αναφέρει επίσης πως τα νησιά που έχουν οικονομική ζωή δικαιούνται θαλάσσιες ζώνες. Η μέση απόσταση, η μέση γραμμή μπορεί να δώσει διέξοδο γιατί είναι συγκεκριμένο κριτήριο, ενώ η αναζήτηση λύσης με το κριτήριο της «ευθυδικίας», της «ορθής κρίσης» και των «ειδικών περιστατικών» εμπεριέχει τον κίνδυνο υποκειμενικών ερμηνειών. Τα ζητήματα που αφορούν την ασφαλή διέλευση των πλοίων θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν διαμέσου λογικών διευθετήσεων, σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Γεγονός είναι ότι η καθυστέρηση των ελληνικών κυβερνήσεων στην ανακήρυξη και οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών έχει περιπλέξει την κατάσταση και αντανακλά την επίδραση των παρεμβάσεων του αμερικανοΝΑΤΟϊκού παράγοντα που ενθαρρύνει την τουρκική επιχειρηματολογία. Η Τουρκία κινείται στη λογική των «δύο μέτρων και σταθμών» και, όπως είναι γνωστό, στη Μαύρη Θάλασσα σε συμφωνία με τη Σοβιετική Ένωση και άλλες χώρες της περιοχής καθόρισε τα χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ., και αυτό ισχύει και για τη Μεσόγειο.

Συνολικά, το ΚΚΕ μελετάει σταθερά τις εξελίξεις και αντιμετωπίζει με μεγάλη ευθύνη την άσκηση του δικαιώματος στην επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., όσο και το θέμα της ανακήρυξης και οριοθέτησης των άλλων θαλάσσιων ζωνών, με κριτήριο την αποφυγή εντάσεων κι επικίνδυνων επιπλοκών.

 

Τέταρτο: Η αποστρατιωτικοποίηση της Λήμνου και της Σαμοθράκης έχει εκλείψει με τη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936 που άλλαξε τους όρους της Συνθήκης της Λοζάνης, και αυτό έγινε αποδεκτό από την τουρκική κυβέρνηση28. Η μερική αποστρατιωτικοποίηση που προβλέπει το άρθρο 13 της Συνθήκης της Λοζάνης αναφέρεται στα νησιά Μυτιλήνη, Χίο, Σάμο και Ικαρία. Αλλά το βασικό ζήτημα είναι η πρόβλεψη της παραγράφου 2 που θέτει την απαγόρευση πτήσεων ελληνικών στρατιωτικών αεροσκαφών στην ακτή της Ανατολίας και αντίστοιχα πτήσεων τουρκικών αεροσκαφών στα ελληνικά νησιά. Ο κανόνας αυτός καταπατείται κατ’ εξακολούθηση από τη γειτονική χώρα, με τις χιλιάδες παραβιάσεις του εναέριου χώρου και τις πολύ επικίνδυνες υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά. Στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί και αφορούν την εδαφική ακεραιότητα, δεν υπάρχει αντικείμενο συζήτησης για την αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών, ούτε με πολιτικούς, ούτε με νομικούς όρους.

 

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΧΑΓΗΣ

Η λογική της συνεκμετάλλευσης επιχειρείται να προωθηθεί μέσα από την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ), επιλογή που παρά τις αντιφάσεις κατακτά έδαφος στις αναζητήσεις της κυβέρνησης της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΙΝΑΛ και του οπορτουνιστικού ρεύματος. Ήδη, με τη συμβολή μηχανισμών όπως αυτού του «Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής Εξωτερικής Πολιτικής» (ΕΛΙΑΜΕΠ), έχουν μπει οι βάσεις για οργανωμένη εκστρατεία για τη χειραγώγηση του λαού.

Οι προτάσεις για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης προβάλλονται σαν «πανάκεια» και αποσιωπούνται πραγματικά στοιχεία. Η Τουρκία, όπως και δεκάδες χώρες, δεν έχει αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Χάγης και η αναφορά στο «συνυποσχετικό» ως βάση για την εξεύρεση λύσης γεννά πολλά ερωτήματα. Τι θα περιέχει το «συνυποσχετικό», δηλαδή η συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών; Τώρα δεν είναι μόνο η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο, μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, είναι η οριοθέτηση της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο που εμπλέκονται και άλλα κράτη, είναι οι τουρκικές θέσεις για τις «Γκρίζες Ζώνες» και τη διεκδίκηση ελληνικών νησιών, και αυτά μπορεί να τα θέσει στο τραπέζι η τουρκική πλευρά.

Στην εκδήλωση του ΕΛΙΑΜΕΠ στις 19.2.2020 με θέμα «Μας συμφέρει η Χάγη;» έγινε αναφορά στην «πάγια θέση της χώρας μας» που καταγράφεται στην επίσημη ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών σε ανάρτηση που παραμένει έτσι από την εποχή της κυβέρνησης Σημίτη και σε όλες τις επόμενες διαδοχικές κυβερνήσεις, Κ. Καραμανλή, Γ. Παπανδρέου, Αντ. Σαμαρά και ΣΥΡΙΖΑ.

Η θέση αυτή αναφέρει ότι: «Σε περίπτωση που διαφανεί ότι δεν καθίσταται δυνατή (από τις διερευνητικές επαφές) η εξεύρεση κοινού εδάφους εντός εύλογου χρόνου, η πάγια θέση της Ελλάδας, η οποία συνάδει απολύτως με το διεθνές δίκαιο και έχει τεθεί και ως κριτήριο στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, είναι παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης προκειμένου να μη διαιωνιστεί η διαφορά.»

Πιθανώς, σε διπλωματικό επίπεδο να ευνοεί μια τέτοια τυπική αντιμετώπιση του θέματος και να χρησιμοποιείται ως στοιχείο επίδειξης «καλής θέλησης» στο εξωτερικό, αλλά επί της ουσίας δεν μπορεί η θέση αυτή να απαντήσει στο βασικό πρόβλημα: «Τι θα περιέχει το συνυποσχετικό;», και αυτό γιατί υπεισέρχεται ο καθοριστικός παράγοντας, η στάση της Τουρκίας, η οποία δε χρησιμοποιεί τις διεκδικήσεις της ως αντιπερισπασμό, ως κίνηση τακτικής, όπως λέγεται, αλλά ως μέρος ενός σχεδίου επιβολής των διεκδικήσεών της.29

Η πείρα των διαπραγματεύσεων Καραμανλή-Ντεμιρέλ το Μάη του 1975 για την προσφυγή στη Χάγη είναι χρήσιμη. Ετοιμάστηκε «συνυποσχετικό», αλλά η ηγεσία της γειτονικής χώρας υπαναχώρησε και έθεσε από τότε το ζήτημα της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου.

Η μονομερής προσφυγή της Ελλάδας στο Δικαστήριο της Χάγης μετά από την κρίση που προκάλεσε η έξοδος του τουρκικού ερευνητικού πλοίου «Σισμίκ Ι» στο Αιγαίο το 1976 δεν είχε αποτέλεσμα. Το Δικαστήριο δεν αποδέχτηκε το αίτημα των προσωρινών μέτρων για την αναστολή των ερευνών του «Σισμίκ Ι» και η τελική απόφαση του 1978 απέρριψε το αίτημα της Ελλάδας για την οριοθέτηση της Υφαλοκρηπίδας, με το αιτιολογικό της αναρμοδιότητας. Ακολούθησαν νέες διαπραγματεύσεις με χειρότερους όρους, οι οποίες οδήγησαν στο «Πρακτικό της Βέρνης», που χαρακτηρίζεται από νέες υποχωρήσεις και αμφισβήτηση περιοχών που αφορούν μέρος της ελληνικής Υφαλοκρηπίδας.

Το Δικαστήριο της Χάγης εκπληρώνει το δικό του ρόλο στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και αντικειμενικά δεν μπορεί να απαλλαγεί από γεωστρατηγικές επιδιώξεις. Άλλωστε, αυτό το δικαστήριο τον Ιούλη του 2010 γνωμοδότησε ότι η Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του Κοσόβου «δεν παραβιάζει το διεθνές δίκαιο», αναγνωρίζοντας την ανεξαρτησία του προτεκτοράτου του Κοσόβου και νομιμοποιώντας τα αποτελέσματα του αμερικανοΝΑΤΟϊκού πολέμου στη Γιουγκοσλαβία.

 

ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΡΙΜΕΡΕΙΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΙΣΡΑΗΛ - ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

Οι εξελίξεις απομυθοποιούν την προπαγανδιστική εκστρατεία των ελληνικών κυβερνήσεων και των αστικών κομμάτων για τις τριμερείς συνεργασίες μεταξύ Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, με την ομπρέλα των ΗΠΑ30, και Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου, με τη στήριξη της Γαλλίας. Η συνεργασία με το Ισραήλ μορφοποιήθηκε το 2014 και η πρώτη τριμερής συνάντηση με τη συμμετοχή της Κύπρου πραγματοποιήθηκε το 2016 με βασικό στόχο την προώθηση των συμφερόντων των αστικών τάξεων, τη δημιουργία του αγωγού EastMed31 για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Αν. Μεσόγειο στην Ευρώπη. Η πράξη όμως αποδεικνύει ότι στο διάστημα αυτών των χρόνων οι τριμερείς συνεργασίες λειτούργησαν ως πηγή όξυνσης των ανταγωνισμών με την Τουρκία, πυροδοτώντας νέες κινήσεις της γειτονικής χώρας, που έφτασαν μέχρι την τουρκολιβυκή συμφωνία και την αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και άλλων κρατών της περιοχής.

Οι «άξονες» προκαλούν «αντιάξονες» και δυναμώνει κάθε φορά η εμπλοκή της χώρας σε αντιθέσεις που αφορούν και τα κράτη των συμμαχικών σχημάτων όπου συμμετέχει. Πολύ περισσότερο που το κράτος του Ισραήλ είναι κατοχική δύναμη στην Παλαιστίνη και δολοφονεί το λαό της, είναι σε σύγκρουση με το Ιράν, βομβαρδίζει συριακά εδάφη, ενώ η Αίγυπτος εμπλέκεται στον πόλεμο στη Λιβύη και έχει γενικότερες βλέψεις στην περιοχή. Συνεπώς, η κατάσταση χειροτερεύει διαψεύδοντας την ευφορία που καλλιεργείται και σε κάθε περίπτωση ωφελημένα θα είναι τα ενεργειακά μονοπώλια που θα αναλάβουν τον αγωγό EastMed και όχι ο λαός μας και οι άλλοι λαοί.

 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΙΡΗΝΗ

Μέσα στις πιεστικές συνθήκες της όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, των πολέμων και των θερμών εστιών στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και λόγω της έντασης της τουρκικής προκλητικότητας, τίθεται το ζήτημα της εξασφάλισης της ειρήνης. Ασφαλώς και όσον αφορά τη λαϊκή ανησυχία αυτό είναι εύλογο, αλλά γίνεται καπηλεία. Πολιτικές δυνάμεις που ευθύνονται για την εμπλοκή της χώρας μας στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, που «πίνουν νερό» στο όνομα του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και της ΕΕ, μιλούν για την ειρήνη και εννοούν την ιμπεριαλιστική ειρήνη με το πιστόλι στον κρόταφο των λαών, χρησιμοποιώντας αυτήν τη γραμμή για να χειραγωγήσουν εργατικές-λαϊκές δυνάμεις με στόχο τον εγκλωβισμό στο καπιταλιστικό σύστημα και στις επιδιώξεις της αστικής τάξης.

Επανέρχονται αυτές τις μέρες αναφορές στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ και στο άρθρο 33, που θέτει ότι τα κράτη πρέπει να επιλύουν τις διαφορές τους «...με διαπραγματεύσεις, έρευνα, μεσολάβηση, συνδιαλλαγή, διαιτησία, δικαστικό διακανονισμό, προσφυγή σε τοπικούς οργανισμούς ή συμφωνίες ή με άλλα ειρηνικά μέσα της εκλογής τους».

Πραγματικά οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι είναι καταστροφικοί, έχουν στοιχίσει και στοιχίζουν στους λαούς πολύ ακριβά, με ανυπολόγιστο αριθμό νεκρών, τραυματιών, κύματα προσφύγων και τρομακτικές υλικές ζημιές. Όμως οι πόλεμοι γεννιούνται μέσα στις συνθήκες της ιμπεριαλιστικής ειρήνης ως συνέπεια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής που δημιουργεί τους όρους του πολέμου και μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες δε χωράνε οι ύμνοι σε συμφωνίες που επιβάλλονται από το ιμπεριαλιστικό δίκαιο, τα κανόνια του ισχυρότερου, τις επεμβάσεις του 
ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και της ΕΕ. Η πείρα έχει διδάξει και συνεχίζει να διδάσκει πως τέτοιου είδους συμφωνίες δεν είναι μόνο προσωρινές και αναποτελεσματικές αλλά η φωτιά συνεχίζει να καίει και τα ξεσπάσματα είναι ακόμα πιο οδυνηρά.

Ορισμένα παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά:

Το Παλαιστινιακό πρόβλημα διαιωνίζεται μέσα από «συμφωνίες ειρήνης» με πρωτοβουλίες του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, όπως είναι αυτές, π.χ., του Όσλο το Σεπτέμβρη του 1993 και του Ντέιτον το Μάη του 2009, αλλά παραμένει και ενισχύεται η ισραηλινή κατοχή.

Στη Γιουγκοσλαβία η Συμφωνία του Ντέιτον το 1995, με την παρέμβαση των ΗΠΑ επί προεδρίας Κλίντον, μετέτρεψε τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη σε προτεκτοράτο και ακολούθησε η πολύπλευρη οικονομική και στρατιωτική στήριξη του αυτονομιστικού μηχανισμού του ΟΥΤΣΕΚΑ.

Το 1999 η ειρηνευτική διαδικασία στο Ραμπουγιέ της Γαλλίας άνοιξε το δρόμο στο ΝΑΤΟ και στους τρομακτικούς βομβαρδισμούς κατά των γιουγκοσλαβικών πόλεων το Μάρτη του ίδιου χρόνου. Οι ειρηνευτικές αυτές συμφωνίες είναι μέρος της ιμπεριαλιστικής επέμβασης, του πολέμου κατά της Γιουγκοσλαβίας, και οδήγησαν στην ολοκλήρωση του διαμελισμού της χώρας.

Στη Συρία, η συμφωνία των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών στη «Διάσκεψη της Γενεύης 1» τον Ιούνη του 2012, με τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας, της Ρωσίας, της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Τουρκίας και του Συνδέσμου Αραβικών Κρατών, για τη μετά Άσαντ εποχή, είναι επεισόδιο της συνέχισης του πολέμου.

Οι συνομιλίες που ξεκίνησαν το Γενάρη του 2017 υπό την αιγίδα της Ρωσίας και της Τουρκίας, κι ενώ η Τουρκία είχε πραγματοποιήσει ήδη την πρώτη εισβολή στη Συρία, οδήγησαν στη Συμφωνία της Αστάνα το Μάη του ίδιου χρόνου, με την υπογραφή της Ρωσίας, της Τουρκίας και του Ιράν για τη δημιουργία «ζωνών χαμηλής έντασης», «τον περιορισμό της βίας», που νομιμοποίησε την παρουσία της Τουρκίας στο Ιντλίμπ της Β/Δ Συρίας, και ο πόλεμος συνεχίστηκε.

Τα παραπάνω παραδείγματα και δεκάδες άλλα τονίζουν πόσο ουτοπικές και παραπλανητικές είναι οι αναλύσεις των πασιφιστών που αποσπούν την πάλη κατά των ιμπεριαλιστικών πολέμων από τις αιτίες που τους προκαλούν, και δείχνουν το ρόλο της ιμπεριαλιστικής ειρήνης.

Παράλληλα, οι εξελίξεις τονίζουν ότι στο πλαίσιο αυτό επιχειρείται γενικότερης σημασίας διευθέτηση στην περιοχή με τη σφραγίδα του αμερικανοΝΑΤΟϊκού ιμπεριαλισμού και της ΕΕ, που αγκαλιάζει τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, τον Περσικό Κόλπο και τα Βαλκάνια, το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του Κυπριακού. Η αναζήτηση νέας διεθνούς αρχιτεκτονικής ασφάλειας και ο λεγόμενος «πολυπολικός» κόσμος είναι δοκιμασμένα και καμένα χαρτιά. Τα συμφέροντα των μονοπωλίων ούτε λογικεύονται ούτε τιθασεύονται. Οι αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί είναι το βασικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού και η πάλη κατά των ιμπεριαλιστικών πολέμων είναι οργανικά δεμένη με την πάλη για την ανατροπή του.

 

Η ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος δεν είναι μια υπόθεση εργασίας, αλλά τον βιώνουν οι λαοί με οδυνηρές συνέπειες και στην περιοχή μας. Ο καπιταλισμός διανύει το τελευταίο, το ιμπεριαλιστικό στάδιο, και αυτό είναι θεμελιακό ζήτημα για το χαρακτήρα του πολέμου. Στην εποχή μας εκφράζεται η αναγκαιότητα περάσματος από το παλιό, στο νέο κοινωνικοοικονομικό σύστημα, από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, σε αντιστοιχία με την πορεία της κοινωνικής προόδου που δεν μπορεί να ακυρωθεί από τα προσωρινά αντεπαναστατικά πισωγυρίσματα.

Στα ερωτήματα ποια τάξη διεξάγει τον πόλεμο και με ποιο σκοπό, απαντάει η πραγματικότητα, που τονίζει πως τον πόλεμο τον διεξάγει η αστική τάξη για τα δικά της συμφέροντα και, ανεξάρτητα αν τη δοσμένη στιγμή που ξεσπάει ο πόλεμος είναι επιτιθέμενη ή αμυνόμενη, η πολιτική που έχει ακολουθήσει την προηγούμενη περίοδο την καθιστά μέρος του προβλήματος, συνυπεύθυνη.

Διαχρονικά έχει αποδειχτεί ότι ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα, βίαια, με στρατιωτικά μέσα. Προετοιμάζεται μέσα από τη σύγκρουση των ανταγωνιστικών συμφερόντων των αστικών τάξεων και των κυβερνήσεων που υπηρετούν τα συμφέροντά τους.

Ο Λένιν έγραφε ότι «ο πόλεμος συνδέεται αδιάρρηκτα μ’ εκείνο το πολιτικό καθεστώς από το οποίο πηγάζει. Την ίδια πολιτική, που ένα ορισμένο κράτος, μια ορισμένη τάξη στο πλαίσιο αυτού του κράτους εφαρμόζει σε μια μακροχρόνια περίοδο πριν τον πόλεμο, η ίδια αυτή τάξη την συνεχίζει και στη διάρκεια του πολέμου, αλλάζοντας μόνο τη μορφή δράσης».32

Η ελληνική αστική τάξη και τα κόμματά της συμμετέχουν σε ιμπεριαλιστικές ενώσεις και αποστολές που καταπατούν δικαιώματα άλλων λαών. Η πολιτική τους κινείται στις ράγες των ανταγωνισμών κι έχουν το στίγμα της συνενοχής σε περίπτωση, π.χ., ιμπεριαλιστικού πολέμου με την Τουρκία.

Οι κομμουνιστές μάχονται κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου από τη σκοπιά της εξάλειψης των αιτιών που τον προκαλούν. Υπερασπίζονται την εδαφική ακεραιότητα και θα συγκρουστούν με κάθε εισβολέα, όπως απέδειξαν κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα στο Β΄ Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο που το ΚΚΕ ήταν ο αιμοδότης κι εμπνευστής της μεγάλης Αντίστασης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και στη συνέχεια στον ταξικό αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, διδασκόμενοι από λάθη και παραλείψεις και αξιοποιώντας την επαναστατική στρατηγική που έχει κατακτήσει το Κόμμα μας.

Οι κομμουνιστές θα συγκρουστούν με την αστική τάξη και την αστική κυβέρνηση που θα οδηγήσει τη χώρα στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και το λαό στο πολεμικό σφαγείο, θα δουλέψουν αποφασιστικά για να βγάλει ο λαός συμπεράσματα, να μην επιδείξει καμία εμπιστοσύνη στους εκμεταλλευτές του, να μην μπει κάτω από καμιά ξένη σημαία, να οργανωθεί και να αναπτύξει τον αγώνα του με κριτήριο τα δικά του συμφέροντα. Η ταξική πάλη, η πάλη για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, για την ανατροπή του καπιταλισμού για το σοσιαλισμό διεξάγεται αδιάκοπα και σε όλες τις συνθήκες, και αυτός είναι δίκαιος πόλεμος για την εργατική τάξη, είναι αυτός που οδηγεί στην έξοδο από κάθε ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Ο Λένιν τόνιζε ότι «είναι απαραίτητο να αγωνιστούμε για να σταματήσει το γρηγορότερο ο πόλεμος. Μόνο όμως όταν καλούμε σε επαναστατικό αγώνα το αίτημα της ειρήνης αποκτά προλεταριακό νόημα. Χωρίς μια σειρά επαναστάσεις η λεγόμενη δημοκρατική ειρήνη είναι μικροαστική ουτοπία».33 Στο βαθμό που «καταλαβαίνουμε την αναπόφευκτη σύνδεση που υπάρχει ανάμεσα στους πολέμους και την πάλη των τάξεων στο εσωτερικό μιας χώρας (…) καταλαβαίνουμε ότι είναι αδύνατο να εξαλειφθούν οι πόλεμοι χωρίς την εξάλειψη των τάξεων και τη δημιουργία του σοσιαλισμού»34.

Στην Πολιτική Απόφαση του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΕ αναφέρεται:

«Το Πρόγραμμα του Κόμματος έχει καθορίσει τη θέση μας για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τη γραμμή της δράσης μας. Είναι καθήκον της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, του ΚΚΕ, συνεχώς να προσαρμόζει, να εξειδικεύει, να κλιμακώνει τα συνθήματα πάλης, χωρίς να χάνει το κύριο, που είναι ο χαρακτήρας του πολέμου, ο οποίος είναι ιμπεριαλιστικός και από τις δύο πλευρές, ασχέτως ποιος είναι πρώτος επιτιθέμενος. Αυτήν τη θέση ζυμώνουμε στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα και σε αυτήν τη βάση σήμερα παλεύουμε στις εξής κατευθύνσεις:

  • Τη διαφώτιση του λαού για τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου, τους κινδύνους, για τους υπαίτιους, για την ανάγκη πολιτικής καταδίκης τους και της πάλης για την αποτροπή κάθε προσπάθειας αλλαγής συνόρων.
  • Την ανάδειξη ότι η πολιτική της αστικής κυβέρνησης σε περίπτωση πολεμικής εμπλοκής είναι συνέχεια της γενικότερης πολιτικής σε βάρος της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, είτε βρισκόμαστε σε συνθήκες καπιταλιστικής ανάκαμψης είτε σε συνθήκες εκδηλωμένης οικονομικής κρίσης. Την ανάδειξη της ανάγκης να μην έχει ο λαός καμιά εμπιστοσύνη στην αστική κυβέρνηση, ότι δεν μπορεί –ούτε μπορούσε ποτέ– να υπάρξει «εθνική ενότητα» ανάμεσα στην αστική και την εργατική τάξη, σε κάθε κράτος.
  • Την ανάγκη αντίθεσης σε κάθε ιμπεριαλιστική συμμαχία, πάλη για να κλείσουν όλες οι ξένες βάσεις του θανάτου στην Ελλάδα, για αποδέσμευση από ΝΑΤΟ και ΕΕ, για να απομακρυνθούν όλες οι ΝΑΤΟϊκές πολεμικές δυνάμεις από το Αιγαίο.
  • Την ανάδειξη της ανάγκης να οργανωθούν ο αγώνας, η αντίσταση και αντεπίθεση της εργατικής τάξης, των άλλων λαϊκών στρωμάτων, της Κοινωνικής Συμμαχίας τους, για να μπει τέρμα στην αλλαγή συνόρων, σε πιθανή εισβολή-κατοχή, αλλά και σε συμμετοχή σε πολέμους εκτός των συνόρων μας. Να δυναμώσει η πάλη ενάντια στις κυβερνήσεις της αστικής τάξης, που προετοίμασαν το έδαφος με την αστική τάξη άλλων κρατών στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και οδήγησαν στο σφαγείο τα παιδιά του λαού. Να συντονιστεί η πάλη με το εργατικό-λαϊκό κίνημα άλλων κρατών, να συνδεθεί με το στόχο ανατροπής της καπιταλιστικής εξουσίας στην Ελλάδα και σε γειτονικές χώρες, για να ζήσουν ειρηνικά οι λαοί τους με εργατική εξουσία.»

Οι αγώνες που αναπτύχθηκαν αυτήν την περίοδο σε όλη τη χώρα ενάντια στην Ελληνοαμερικανική Συμφωνία για τις βάσεις, την απεμπλοκή από τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, τη μη συμμετοχή ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων σε αποστολές στο εξωτερικό, έχουν ιδιαίτερη σημασία. Η συστηματική δράση του Κόμματος και της ΚΝΕ, οι πρωτοβουλίες του ΠΑΜΕ, πολλών συνδικάτων, της ΕΕΔΥΕ, της ΟΓΕ και δεκάδων άλλων μαζικών φορέων, η συγκρότηση και η πάλη της Επιτροπής Κατά των Βάσεων, οι μαζικές κινητοποιήσεις που οργανώθηκαν συσπείρωσαν χιλιάδες λαού και νεολαίας. Διαπιστώθηκε η πλατιά απήχηση των θέσεων του ΚΚΕ και δυνατότητες που μπορούν να αξιοποιηθούν την επόμενη περίοδο με τη συνέχιση του αγώνα.

Τη δική τους σημασία έχουν οι πρωτοβουλίες του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα και στις οργανώσεις της νεολαίας, οι ανακοινώσεις της «Ευρωπαϊκής Κομμουνιστικής Πρωτοβουλίας» όπου δραστηριοποιούνται 30 Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, και βεβαίως η πολύ σημαντική κοινή τοποθέτηση του ΚΚ Τουρκίας και του ΚΚΕ, το Γενάρη του 2020, που τονίζει την αξία του προλεταριακού διεθνισμού.

Τα δύο κόμματα υπογραμμίζουν πως «τόσο η συνεργασία όσο και οι ανταγωνισμοί των αστικών τάξεων της Τουρκίας και της Ελλάδας, π.χ., για το ποια χώρα θα γίνει “ενεργειακός κόμβος”, υπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα και δεν έχουν καμία σχέση με τα συμφέροντα των λαών. Τονίζουν ότι οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν μεταξύ τους. Έχουν συμφέρον να διεκδικήσουν να ζούνε ειρηνικά και να παλεύουν για το δικό τους μέλλον, κόντρα στην καπιταλιστική εκμετάλλευση, στα καπιταλιστικά κέρδη, που οδηγούν στον πόλεμο και στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και την ικανοποίηση των σύγχρονων λαϊκών αναγκών, το “ξερίζωμα” εκείνων των αιτιών που οδηγούν τους λαούς στην “κρεατομηχανή” του ιμπεριαλιστικού πολέμου».

«Εναντιωνόμαστε σε κάθε περίπτωση θερμού επεισοδίου και πολεμικής εμπλοκής», αναφέρει η κοινή ανακοίνωση, και εκφράζεται η αντίθεση στις παραβιάσεις των συνόρων και στην αμφισβήτηση των διεθνών Συνθηκών που έχουν καθορίσει τα σύνορα στην περιοχή, υποστηρίζεται η θέση για μη αλλαγή των συνόρων και των Συνθηκών που τα καθορίζουν. Καταδικάζονται οι προσπάθειες, από θέσεις στρατιωτικής ισχύος, να διαμορφωθούν τετελεσμένα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Προβάλλεται η θέση για απεμπλοκή των δύο χωρών από τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, για την επιστροφή των στρατιωτικών δυνάμεων από ΝΑΤΟϊκές και άλλες ιμπεριαλιστικές αποστολές εκτός συνόρων, «για την αποδέσμευση από τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, για να διώξουμε τις αμερικανικές και ΝΑΤΟϊκές βάσεις από τις χώρες μας».

 


ΣημειώσειςΣημειώσεις

* Ο Γιώργος Μαρίνος είναι μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

1. Τα γεγονότα της «Αραβικής Άνοιξης» στην Υεμένη ξεκίνησαν το 2011 για την ανατροπή του Προέδρου Σάλαχ. Το 2014 το «Κίνημα Ανσάρ Αλλάχ», των ανταρτών Χούθι, συμμάχων του Ιράν κατέλαβε στρατιωτικά μεγάλα τμήματα της χώρας και με το πρόσχημα της «αποκατάστασης της νομιμότητας» ξεκίνησε το 2015 η στρατιωτική επέμβαση της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ με τη στήριξη των ΗΠΑ.

2. Απόφαση 20ού Συνεδρίου του ΚΚΕ, Ριζοσπάστης, Κυριακή 9 Απρίλη 2017.

3. Ριζοσπάστης, 23-24.12.2017.

4. Οι ΗΠΑ διατηρούν ισχυρές στρατιωτικές βάσεις και δυνάμεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, σε Κουβέιτ, Σ. Αραβία, Κατάρ, Μπαχρέιν, ΗΑΕ, Ομάν, Αίγυπτο, Ιορδανία, Ιράκ, Συρία, Ισραήλ.

5. Ριζοσπάστης, 27-28.1.2018.

6. Περιοδικό Foreign Affairs, τεύχ. Ιούνης-Ιούλης του 2019.

7. Η όξυνση των σχέσεων Ρωσίας-Γεωργίας οδήγησε στον πόλεμο του 2008.

8. Περισσότερα στο άρθρο «ΝΑΤΟ: Το οπλισμένο χέρι του ευρωαμερικανικού ιμπεριαλισμού κατά των λαών», ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 6/2014.

9. 2% του ΑΕΠ κάθε κράτους-μέλους και το 20% του ποσού αυτού για εξοπλιστικά προγράμματα. Η Ελλάδα εκπληρώνει αυτόν το στόχο με ιδιαίτερη επιμέλεια και καταβάλλει για τις ΝΑΤΟϊκές ανάγκες πάνω από 4 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.

10. Η PESCO συγκροτήθηκε το Δεκέμβρη του 2017 με τη συμμετοχή 25 κρατών-μελών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

11. Η «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Επεμβάσεων» ανακοινώθηκε από τη Γαλλία τον Ιούνη του 2018 και συμμετέχουν Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ολλανδία, Εσθονία, Πορτογαλία, Ισπανία, Βέλγιο και Βρετανία.

12. Το «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο» της ΕΕ είναι μηχανισμός ελέγχου της οικονομικής κατάστασης των κρατών-μελών και προώθησης αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων και αντεργατικών μέτρων.

13. Κράτος της Δυτικής Αφρικής που συνορεύει με το Μάλι, το Νίγηρα, το Μπενίν, το Τόγκο, την Γκάνα και την Ακτή Ελεφαντοστού.

14. https://sipri.org/yearbook/2019

15. Περισσότερα στο άρθρο «Η στρατιωτική-πολιτική εξίσωση στη Συρία», ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 1/2016.

16. Οι τουρκικές εισβολές στη Συρία: Ασπίδα Ευφράτη 2016, Κλάδος Ελιάς 2018, Πηγή Ειρήνης 2019, Ασπίδα Άνοιξης στο Ιντλίμπ 2020.

17. Ο αγωγός TurkStream συνδέει τη Ρωσία και την Τουρκία και αποσκοπεί να τροφοδοτήσει την Ευρώπη με ρωσικό φυσικό αέριο.

18. Περισσότερα στο άρθρο «Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στο πλαίσιο των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή», ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 1/2017.

19. Η Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας υπογράφηκε στις 18.3.2016 με τη συμφωνία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.

20. Ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Ριζοσπάστης, 4.3.2020.

21. Το 2019 τουρκικά αεροσκάφη πραγματοποίησαν 4.811 παραβιάσεις του Ελληνικού Εναέριου Χώρου και 124 υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά. Το Γενάρη-Φλεβάρη του 2020 σημειώθηκαν 1.138 παραβιάσεις και 116 υπερπτήσεις –αριθμός ρεκόρ.

22. Η βάση στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης αντιμετωπίζεται από τους Αμερικανούς ως κόμβος μεταφοράς ΝΑΤΟϊκών στρατιωτικών δυνάμεων στην Κεντρική-Ανατολική Ευρώπη για την περικύκλωση της Ρωσίας και ήδη προβάλλεται ο κεντρικός του ρόλος στη μεγάλη διακλαδική άσκηση του ΝΑΤΟ «Defender Europe 21».

23. Κράτος της Δυτικής Αφρικής στο οποίο είναι σε εξέλιξη εμφύλιος πόλεμος με τη συμμετοχή γαλλικών στρατιωτικών δυνάμεων.

24. Κρίσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις σημειώθηκαν το 1976, το 1987 και το 1996 στα Ίμια, ενώ είναι δεκάδες τα περιστατικά που διαμόρφωσαν όρους για θερμό επεισόδιο.

25. Βλ. Ριζοσπάστης, 26 Γενάρη 2019.

26. Η Γερμανία το πρώτο εννιάμηνο του 2019 πούλησε στην Τουρκία οπλισμό αξίας 250 εκατ. ευρώ.

27. Σπύρος Λαπατσώρας, «Διεκδικήσεις του ελληνικού και του τουρκικού κράτους», έκδ. Η Εφημερίδα των Συντακτών.

28. Εφημερίδα των πρακτικών της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, τεύχ. 12, 31 Ιούλη 1936 – από σχετικά δημοσιεύματα.

29. Το κρίσιμο ζήτημα του τι θα καταγράφεται στο «Συνυποσχετικό» δεν ξεπερνιέται από τους περιορισμούς που θέτουν οι δηλώσεις των ελληνικών κυβερνήσεων το 1994 και στις 14 Γενάρη 2015 για την αποδοχή της δικαιοδοσίας του ΔΔ Χάγης, με τις οποίες εξαιρούνται από την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου ζητήματα που αφορούν κυριαρχία, εδαφική ακεραιότητα και άμυνα, και αυτό γιατί η Τουρκία έχει δικαίωμα να ζητήσει να περιληφθούν στο «Συνυποσχετικό» οι θέσεις της για όλα τα θέματα που προβάλλει ως διαφορές με την Ελλάδα.

30. Οι ΗΠΑ ενισχύουν πολύμορφα την παρουσία τους στην Αν. Μεσόγειο, και σ’ αυτό εκπληρώνει ιδιαίτερο ρόλο ο αμερικανικός νόμος «Για την Εταιρική Σχέση Ασφάλειας και Ενέργειας στην Αν. Μεσόγειο» (EastMed Act) που υπογράφηκε από τον Τραμπ στο τέλος του 2019. Ο νόμος αυτός, εκτός της επέκτασης των αμερικανικών συμφερόντων στον ενεργειακό τομέα, θέτει ζητήματα περιορισμού της κίνησης ρωσικών δυνάμεων στην περιοχή και προβλέπει την άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο.

31. Βλ. ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ, 2.1.2020.

32. Β. Ι. Λένιν, «Πόλεμος και Επανάσταση», Άπαντα, τόμ. 32, σελ. 78, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

33. Β. Ι. Λένιν, «Σοσιαλισμός και Πόλεμος», Άπαντα, τόμ. 26, σελ. 348, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

34. Ό.π., σελ. 317.