Κοινός παρονομαστής όλων αυτών των παραγόντων είναι η επιδίωξη της καπιταλιστικής κερδοφορίας, οι ανταγωνισμοί που αυτή τροφοδοτεί, η πολύμορφη κρατική υποβοήθησή της. Στις μεγάλες δυσκολίες που βρίσκονται μπροστά μας, ασπίδα κι ελπίδα για το σήμερα και για το αύριο είναι η συμπόρευση με το ΚΚΕ, η πολύπλευρη ενίσχυσή του για να δυναμώσει η πάλη για τους «σεισμούς που μέλλονται να ’ρθουν».
Οι Αποφάσεις της τελευταίας Συνόδου του ΝΑΤΟ που ολοκληρώθηκε στις 30 Ιούνη περιγράφουν με γλαφυρό τρόπο τη νέα Στρατηγική Αντίληψη - δόγμα πολέμου απέναντι σε Ρωσία και Κίνα. Στη βάση αυτής της Αντίληψης, η Ρωσία χαρακτηρίζεται πλέον ως «η πιο σημαντική και άμεση απειλή», ενώ ως απειλή προβάλλονται και «οι δεδηλωμένες φιλοδοξίες και οι πολιτικές καταναγκασμού της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας», που «χρησιμοποιεί την οικονομική της μόχλευση για να δημιουργήσει στρατηγικές εξαρτήσεις».
Σε αυτήν την κατεύθυνση αποφασίστηκε η περαιτέρω οικονομική και στρατιωτική ενίσχυση της Ουκρανίας, η ανάπτυξη ακόμα περισσότερων ισχυρών κι ετοιμοπόλεμων δυνάμεων στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, η γιγαντιαία αύξηση της Δύναμης Ταχείας Ανάπτυξης με πάνω από 300.000 άτομα (από περίπου 40.000 που είναι σήμερα) και φυσικά η περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ με Σουηδία, Φινλανδία (των οποίων ήδη υπογράφτηκαν τα πρωτόκολλα προσχώρησης), με Κόσοβο και Βοσνία στην πρώτη γραμμή.
Ταυτόχρονα, είναι σε εξέλιξη δραστηριότητες ΝΑΤΟϊκών σχημάτων σε όλο τον πλανήτη, ενώ στους κόλπους της λυκοσυμμαχίας συζητιέται η επέκταση σε όλη την υδρόγειο, όπως αποτυπώθηκε και με τη συμμετοχή στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ των τεσσάρων συνδεδεμένων χωρών της Ασίας - Ειρηνικού (Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ιαπωνία και Νότια Κορέα). Αντίστοιχα, συμμετείχαν και οι χώρες που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά δεν αποτελούν μέρος του ΝΑΤΟ.
Η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών έχει ήδη μιλήσει για την ανάγκη «ενός παγκόσμιου ΝΑΤΟ» ώστε «να προλάβουμε τις απειλές στον Ινδο-Ειρηνικό, δουλεύοντας με συμμάχους μας όπως η Ιαπωνία και η Αυστραλία». Καταιγιστικές είναι οι εξελίξεις και σε αυτήν την περιοχή του πλανήτη, αφού η Κίνα χαρακτηρίζει ως επικίνδυνη εξέλιξη τις ενέργειες των ΗΠΑ για τη συγκρότηση και δράση της συμμαχίας QUAD (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ινδία, Αυστραλία) και τον πολιτικοστρατιωτικό συνασπισμό AUKUS (Αυστραλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ). Σε αυτήν τη φάση ο ανταγωνισμός επικεντρώνεται στον έλεγχο της Νότιας και Ανατολικής Κινεζικής Θάλασσας, αλλά και στη διαμάχη για την Ταϊβάν, που είναι βέβαια εκφράσεις του γενικότερου ανταγωνισμού ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα για την πρωτοκαθεδρία στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική πυραμίδα.
Η παραπάνω εικόνα συμπληρώνεται με τις επιδιώξεις της ΕΕ για διεύρυνση, με την ένταξη της Ουκρανίας, της Μολδαβίας (στις οποίες παραχώρησε καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας) και της Γεωργίας (στην οποία δε δόθηκε –προς το παρόν– το συγκεκριμένο καθεστώς) στους κόλπους της. Ταυτόχρονα συνεχίζονται οι διεργασίες για την ενίσχυση δεσμών της ΕΕ με άλλα κράτη πριν την επίσημη και πλήρη ένταξή τους, με τον Μακρόν να κάνει λόγο για παράλληλη «πολιτική Ευρωπαϊκή κοινότητα». Παράλληλα με την ανάπτυξη περαιτέρω κοινής δράσης και συντονισμού με ΗΠΑ - ΝΑΤΟ, η ΕΕ προωθεί και τους σχεδιασμούς της «Στρατηγικής Πυξίδας» με στόχο τη «στρατηγική αυτονομία της», μέσω και της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας, της προώθησης του Ευρωστρατού.
Σταθερά ΝΑΤΟ και ΕΕ ιεραρχούν την εξουδετέρωση της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια, επικεντρώνοντας στην απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Σε αυτό το πλαίσιο, επιδιώκεται η επίσπευση της ένταξης Αλβανίας και Β. Μακεδονίας στην ΕΕ, εντείνεται η πίεση στη Σερβία για να συμμετέχει στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δρομολογούνται διευθετήσεις για τα ανοικτά μέτωπα στην περιοχή όπως η αντιπαράθεση Σερβίας - Αλβανίας - Κοσόβου, η απόσχιση του Σερβικού Τομέα από τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, η σύσταση του συνυποσχετικού για την οριοθέτηση από το Δικαστήριο της Χάγης των ΑΟΖ Ελλάδας και Αλβανίας.
Ο πόλεμος όμως προκαλεί ραγδαίες εξελίξεις και στη Μέση Ανατολή και τον Περσικό Κόλπο: Στο Ιράκ οξύνεται η εσωτερική διαμάχη της κυβέρνησης με την αυτόνομη Κουρδική Περιοχή για τον ενεργειακό πλούτο της τελευταίας, με την κυβέρνηση να αναπτύσσει στενότερες σχέσεις με το Ιράν και την αυτόνομη Κουρδική Περιοχή να εξασφαλίζει τη στήριξη –και τις επενδύσεις– των ΗΠΑ, ενώ την ίδια στιγμή και το Ισραήλ ενισχύει την παρουσία του στην περιοχή. Στη δε Συρία, εντείνονται οι τάσεις διαμελισμού της χώρας, με ΗΠΑ και ΕΕ να αποφασίζουν την αποστολή «ανθρωπιστικής βοήθειας», την επιβολή κυρώσεων αλλά και την ανάληψη στρατιωτικής δράσης. Η «ανθρωπιστική βοήθεια» θα κατευθυνθεί κύρια στις περιοχές της Βορειοδυτικής Συρίας που βρίσκονται υπό τουρκικό έλεγχο, με τον Ερντογάν να έχει εξαγγείλει ήδη στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία για τη δημιουργία «ασφαλούς ζώνης» 30 χλμ. κατά μήκος των συριακών συνόρων και την υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ V. Nuland να έχει ανακοινώσει ήδη την εξαίρεση των εδαφών της Συρίας που βρίσκονται υπό τον έλεγχο κουρδικών δυνάμεων από τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί.
Εκτός όμως από το ευρωατλαντικό στρατόπεδο, γίνονται βήματα για τη συγκρότηση του ευρασιατικού στρατοπέδου, όπως αποτυπώθηκε στις διήμερες εργασίες, στις 23 και 24 Ιούνη, της 14ης Συνόδου των BRICS (όπου συμμετέχουν Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Βραζιλία και Νότια Αφρική) με την περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων Ρωσίας και Κίνας. Τις αμέσως επόμενες μέρες ανακοινώθηκε και το αίτημα του Ιράν για ένταξη στους BRICS, ενώ αντίστοιχα επιθυμία εξέφρασε –όχι με επίσημο αίτημα όμως– και η Αργεντινή, η οποία την ίδια στιγμή είχε προσκληθεί και συμμετείχε στη Σύνοδο των G7 που πραγματοποιήθηκε τις ίδιες μέρες.
Ταυτόχρονα η Ρωσία δίνει έμφαση και στην περαιτέρω ενίσχυση και ανάπτυξη του Οργανισμού Συνθήκης για τη Συλλογική Ασφάλεια
(ΟΟΣΑ) «ως αντίβαρο στην ισχυροποίηση του ΝΑΤΟ», όπως δήλωσε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σ. Λαβρόφ, στον οποίο συμμετέχουν Ρωσία, Αρμενία, Λευκορωσία, Καζακστάν, Κιργιστάν και Τατζικιστάν και έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην κατάπνιξη της εργατικής εξέγερσης στο Καζακστάν. Ταυτόχρονα, είναι πιθανό οι εξελίξεις σε Υπερδνειστερία και Καλίνινγκραντ (με την επιβολή των περιορισμών από την πλευρά της Λιθουανίας) να σηματοδοτήσουν ευρύτερη ανάφλεξη. Σε σχόλιό του για την υπογραφή των πρωτοκόλλων προσχώρησης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ ο πρόεδρος της Ρωσικής Δούμας τόνισε ότι «η δημιουργία ΝΑΤΟϊκών βάσεων δε θα κάνει πιο ασφαλείς ούτε τη Φινλανδία, ούτε τη Σουηδία. Αντίθετα, θα θέσει σε κίνδυνο τους ανθρώπους που μένουν σε πόλεις οι οποίες θα φιλοξενήσουν τέτοιες στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Όταν ξεσπούν στρατιωτικές δραστηριότητες, τα χτυπήματα κατευθύνονται πρώτ’ απ’ όλα στη στρατιωτική υποδομή του αντιπάλου».
Κομμάτι αυτού του παζλ είναι και οι επικίνδυνες εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, αφού αποτελεί στρατηγική στόχευση για το ΝΑΤΟ η παραμονή της Τουρκίας στους κόλπους του, αλλά και η σταθερότητα στη νοτιοανατολική του πτέρυγα. Σε αυτό το πλαίσιο, αυξάνεται κατακόρυφα η κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας, από τη μια σε διακηρυκτικό επίπεδο με το δόγμα Γαλάζια Πατρίδα, με την ανοιχτή αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας και την επιδίωξη για αναθεώρηση των Συνθηκών της Λοζάνης και του Παρισιού. Από την άλλη, στην πράξη, εκφράζεται με τις τουρκικές στρατιωτικές ασκήσεις στο πλαίσιο της Γαλάζιας Πατρίδας 2022 που περιλαμβάνουν κατάληψη νησιών κι έγιναν υπό το βλέμμα των ΝΑΤΟϊκών συμμάχων, με την κατακόρυφη άνοδο στις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, αλλά και με υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά και ηπειρωτικό έδαφος (όπως η υπερπτήση 2,5 μίλια από την Αλεξανδρούπολη). Γίνεται έτσι φανερό ότι ενισχύεται όχι μόνο το ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου, αλλά και πιο σοβαρής κρίσης, το οποίο βέβαια συνυπάρχει και με τις προσπάθειες συμβιβασμού για τη συνεκμετάλλευση/συνδιαχείριση στο Αιγαίο και την Αν. Μεσόγειο, υπό ΝΑΤΟϊκή επίβλεψη, και σοβαρές συνέπειες στην κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Επώδυνες λύσεις για το λαό προωθούνται και στο Κυπριακό, αφού η τουρκοκυπριακή πλευρά από κοινού με την τουρκική κυβέρνηση προχωρούν πλήρως το σχεδιασμό τους για διχοτόμηση και δύο κράτη (άνοιγμα Βαρωσίων και προχώρημα εργασιών για εμπορική εκμετάλλευση κλπ.). Την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σε επιστολή του προς τον ηγέτη του ψευδοκράτους Ε. Τατάρ φαίνεται ότι προκρίνει τη συνέχιση των συνομιλιών στη βάση της συνομοσπονδιακής λύσης, και μάλιστα με τη μορφή της «αποκεντρωμένης ομοσπονδίας» και με «Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) για τα οποία ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ εξέφρασε την πλήρη στήριξή τους από την ΕΕ.
Κρίσιμος παράγοντας που θα καθορίσει τις εξελίξεις είναι και η εκδήλωση νέας ύφεσης που προβάλλει στο ορίζοντα. Επιδρούν παράγοντες που προϋπήρχαν της εκδήλωσης του ιμπεριαλιστικού πολέμου, όπως η όξυνση του ανταγωνισμού του ευρωατλαντικού και του υπό διαμόρφωση ευρασιατικού άξονα με εκατέρωθεν κυρώσεις και προστατευτικά μέτρα που επιδρούν στο διεθνές εμπόριο και τις διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες, αλλά και οι συνέπειες της εφαρμοζόμενης επεκτατικής πολιτικής όπου ο φθηνός δανεισμός και τα τεράστια κρατικά πακέτα στήριξης του κεφαλαίου συνδέονται με την αύξηση του πληθωρισμού.
Ταυτόχρονα, επιδρά και ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, αφού η ξέφρενη άνοδος των τιμών στην ενέργεια, ως αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης ΗΠΑ - ΕΕ με τη Ρωσία, προκαλεί την περαιτέρω εκτόξευση της ακρίβειας, ενώ η αβεβαιότητα λόγω των προβλέψεων για συνέχιση κι επέκταση του πολέμου δρα ανασταλτικά στην υλοποίηση επενδύσεων. Από κοντά αυξάνεται ο κίνδυνος για «επισιτιστική κρίση» ιδιαίτερα στην Αφρική, λόγω του πολέμου και των κυρώσεων στη μεταφορά ηλιέλαιου, σιτηρών και λιπασμάτων.
Ήδη εκδηλώνονται τα πρώτα σημάδια ύφεσης στην ΕΕ, με χαρακτηριστική την επιβράδυνση της γερμανικής οικονομίας. Η Κομισιόν απηύθυνε ισχυρή σύσταση σε υπερχρεωμένα κράτη για συγκρατημένη αύξηση των τρεχουσών κρατικών δαπανών. Η ΕΚΤ ανακοίνωσε τον Ιούλη την αύξηση των επιτοκίων, ενώ αναμένεται και νέα αύξησή τους το Σεπτέμβρη, σηματοδοτώντας μια προσεκτική στροφή προς μια περιοριστική νομισματική πολιτική χωρίς να πληγεί η κρατική και κοινοτική στήριξη της καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλά περιορίζοντας φυσικά μέτρα ανακούφισης μικρών επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Τα παραπάνω συνδυάζονται με τη συζήτηση στους κόλπους της ΕΕ για εκ νέου διαπραγμάτευση των προτεραιοτήτων και τους όρους αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και γενικότερα των Ταμείων της ΕΕ λόγω του οξυμένου ενεργειακού προβλήματος. Στο επίκεντρο τίθενται η ιεράρχηση των στόχων της «πράσινης μετάβασης» και ήδη προτάσσεται η κλιμακούμενη προσπάθεια απεξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, αξιοποιώντας νέα επενδυτικά προγράμματα της ΕΕ δισεκατομμυρίων ευρώ (φυσικά με το μεγαλύτερο μέρος τους να δίνεται με τη μορφή δανείων στα κράτη) με προσανατολισμό επενδύσεις σε ΑΠΕ, υδρογόνο, βελτίωση ενεργειακής αποδοτικότητας και υποδομές εισαγωγής LNG.
Ταυτόχρονα όμως λόγω των κυρώσεων καταγράφεται ήδη εκτόξευση στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, με άμεσα ορατές τις αρνητικές συνέπειες πρωτίστως στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, τη λαϊκή κατανάλωση, την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ. Είναι δεδομένο ότι η προσέλκυση του αμερικανικού LNG από τις ασιατικές αγορές για να καλυφθούν οι ανάγκες της ΕΕ συνεπάγεται την περαιτέρω άνοδο των τιμών. Την ίδια στιγμή, η μείωση της παραγωγής του ρωσικού πετρελαίου οδήγησε σε συνεχή άνοδο των τιμών και στο πετρέλαιο.
Από την παραπάνω κατάσταση ωφελημένες σε αυτήν τη φάση εμφανίζονται οι ΗΠΑ (λόγω της διάθεσης του πανάκριβου αμερικανικού LNG) και η Ρωσία που βλέπει προσωρινή αύξηση των εσόδων της λόγω των υψηλών τιμών που έχουν διαμορφωθεί σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο αλλά και του επαναπροσανατολισμού των εξαγωγών της σε Κίνα και Ινδία, οι οποίες αγοράζουν το ρωσικό πετρέλαιο που «εξοστρακίζεται» από τις αγορές της Ευρώπης σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές και σε τεράστιες ποσότητες.
Σε αυτές τις συνθήκες σοβαρό οικονομικό πλήγμα υφίσταται η ΕΕ, όχι όμως με ενιαίο τρόπο, αφού η Γερμανία είναι ήδη σε κόκκινο συναγερμό ως προς τα αποθέματα φυσικού αερίου, εκφράζοντας ανησυχία για το ενδεχόμενο μη επαναλειτουργίας του αγωγού Nord Stream Ι, του οποίου τη λειτουργία έχει διακόψει η Ρωσία προβάλλοντας προς το παρόν λόγους συντήρησης. Ισχυρά πλήττεται και η Ιταλία, ενώ μικρότερο πρόβλημα αντιμετωπίζει η Γαλλία η οποία στηρίζεται σε πυρηνικούς σταθμούς για την παραγωγή ενέργειας.
Η κατάσταση αυτή σηματοδοτεί την περαιτέρω όξυνση των αντιθέσεων μέσα στους κόλπους της ΕΕ, που ήδη εκδηλώνονται, μεταξύ άλλων, εκτός από το ποιο θα είναι τελικά το χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, με τη συμφωνία –από γερμανικούς και ιταλικούς ομίλους– για την πληρωμή του ρωσικού φυσικού αερίου με τους νέους όρους που έθεσε η Ρωσία, τη διαφωνία από Γερμανία και Ολλανδία να θέσουν πλαφόν στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και τη διαφωνία της Ολλανδίας να διακόψει την εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου.
Στο έδαφος συνολικά των εξελίξεων, αλλά και των εκφρασμένων διαφοροποιήσεων στη στάση των αστικών κρατών εντός ΕΕ, προωθείται όχι μόνο η ακόμα ταχύτερη διεύρυνση, αλλά και η εμβάθυνση της ΕΕ. Στο πλαίσιο του στόχου της «στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ», προβάλλεται ως αιχμή η αλλαγή στον τρόπο λήψης αποφάσεων και η κατάργηση της ομοφωνίας σε κρίσιμους τομείς, όπως τέθηκε στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης το Μάη, και προτάθηκε από Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ. Το γεγονός αυτό βέβαια προϋποθέτει την αναθεώρηση των ιδρυτικών συνθηκών της ΕΕ και άρα την έγκρισή τους ξεχωριστά σε κάθε κράτος-μέλος. Ήδη αντιδρούν 13 κράτη (Σουηδία, Φινλανδία, Δανία, Λιθουανία, Εσθονία, Πολωνία, Λετονία, Τσεχία, Σλοβακία, Κροατία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Μάλτα), ενώ η Ουγγαρία έχει δύο φορές αυτή την περίοδο ασκήσει βέτο.
Οι αντιθέσεις αυτές εκφράζονται και μέσα στους κόλπους της αστικής τάξης κάθε χώρας: Οι παραιτήσεις υπουργών της βρετανικής κυβέρνησης, η υπερψήφιση της πρότασης μομφής στην κυβέρνηση της Βουλγαρίας, αλλά και οι εξελίξεις μετά τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία, επιβεβαιώνουν τις εντεινόμενες διεργασίες και τις διαφαινόμενες ρωγμές στο αστικό πολιτικό σύστημα, στο έδαφος της μεγάλης λαϊκής δυσαρέσκειας για την ένταση της αντιλαϊκής πολιτικής, αλλά και των συνολικότερων εξελίξεων και ανταγωνισμών που επιταχύνει ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος στην Ουκρανία.
Στη Γαλλία, ο κοινοβουλευτικός σχηματισμός του Μακρόν έχασε την απόλυτη πλειοψηφία στη Γαλλική Βουλή καταγράφοντας μεγάλες απώλειες. Ταυτόχρονα η «αναβαπτισμένη» αμαρτωλή σοσιαλδημοκρατία, ο συνασπισμός NUPES, αναδείχτηκε 2η δύναμη, με εύθραυστες εσωτερικές ισορροπίες, απορρίπτοντας την πρόταση Μελανσόν να συγκροτηθεί ενιαία κοινοβουλευτική ομάδα, ενώ η ακροδεξιά «Εθνική Συσπείρωση» της Λεπέν εκτόξευσε την κοινοβουλευτική της δύναμη και, με δεδομένες τις μέχρι τώρα διαφωνίες για συγκρότηση ενιαίας κοινοβουλευτικής ομάδας της NUPES, έχει πλέον τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα στη Βουλή. Η δε σοσιαλδημοκρατία μαζί με κεντροδεξιά και δεξιά κόμματα, που συνασπίστηκαν «για να μην κερδίσει η Ακροδεξιά» τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, δήθεν «έπεσαν από τα σύννεφα» όταν ο Μακρόν πρότεινε στη Λεπέν τη συγκρότηση κυβέρνησης «εθνικής συνεννόησης». Βέβαια, κυβέρνηση «εθνικής συνεννόησης» πρότεινε ο Μακρόν και στα άλλα κόμματα της νέας Εθνοσυνέλευσης, χωρίς κανείς να αποκλείσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Συμπερασματικά, το επόμενο διάστημα θα αποκαλυφθούν ακόμα περισσότερο οι αξεπέραστες αντιφάσεις και αντιθέσεις του καπιταλιστικού συστήματος σε διεθνές επίπεδο, καθώς αυξάνεται η πιθανότητα εκδήλωσης μιας νέας κρίσης υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου σε συνδυασμό με την παράταση κι επέκταση του ιμπεριαλιστικού πολέμου.
Την ίδια στιγμή, και η ελληνική οικονομία βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού και νέας ύφεσης, παρόλο που η κυβέρνηση, αξιοποιώντας και το μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας σε σχέση με το μέσο όρο της Ευρωζώνης, επιμένει σε μια σειρά θετικές προβλέψεις λόγω της θετικής πορείας του Τουρισμού, της συνεχιζόμενης κοινοτικής χρηματοδότησης επενδύσεων και κατασκευής νέων έργων, της εκτίμησης για χαμηλότερο ύψος του πληθωρισμού (σε σχέση με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) και της αύξησης των φορολογικών εσόδων.
Ήδη για τον Ιούνη, σύμφωνα με τη Eurostat, ανακοινώθηκε ότι η Ελλάδα έχει τον 5ο υψηλότερο πληθωρισμό ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, με τον εναρμονισμένο δείκτη καταναλωτή να φτάνει το 12% από 10,5% που είχε φτάσει το Μάη, ενώ παρουσιάζει και την τρίτη μεγαλύτερη αύξηση σε ένα μήνα με 2,5%. Στην πορεία είναι πιθανό να επιδράσουν αρνητικά στο ρυθμό ανάπτυξης, πέρα από την εκτίναξη του πληθωρισμού (με τις σοβαρές συνέπειες στη βιομηχανία αλλά και στο εισόδημα), η αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ που έχει ήδη ανακοινωθεί, η περαιτέρω διεύρυνση του ελλείμματος εμπορικού ισοζυγίου και συνολικά των τρεχουσών συναλλαγών (που ήδη το α΄ τρίμηνο Γενάρη-Μάρτη 2022 έφτασε στα 6,5 δισ. ευρώ, έναντι 2,5 δισ. ευρώ το α΄ τρίμηνο του 2021). Φυσικά, στο τραπέζι βρίσκονται και οι αστάθμητοι παράγοντες που μπορεί να επιδράσουν στην πορεία του Τουρισμού, όπως εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, πυρκαγιές –με τις πρώτες να έχουν κάνει ήδη την καταστροφική εμφάνισή τους κλπ.
Τα παραπάνω συνηγορούν στο ότι αμέσως μετά από το καλοκαίρι θα περιοριστεί η λήψη και αυτών των πενιχρών και ανεπαρκέστατων μέτρων ανακούφισης, ενώ θα προωθηθούν ακόμα περισσότερα αντιλαϊκά μέτρα (αύξηση των πλειστηριασμών, ιδιωτικοποιήσεις, νέα επίθεση στις εργασιακές σχέσεις).
Ταυτόχρονα, η με όλους τους τρόπους και σε όλους τους τόνους βαθύτερη εμπλοκή της χώρας μας στα ευρωατλαντικά σχέδια υπηρετεί τη διαχρονική επιδίωξη της αστικής τάξης της Ελλάδας να αποτελέσει το σημαιοφόρο των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ και ΕΕ στην περιοχή, όπως αποτυπώθηκε και στην πρόσφατη επίσκεψη του Κ. Μητσοτάκη στις ΗΠΑ. Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται τόσο από την ασφυκτική σύνδεση ελληνικών ΑΕΙ και ερευνητικών ιδρυμάτων με το ΝΑΤΟ όσο και από την εγκατάσταση στην Ελλάδα σημαντικών ψηφιακών κέντρων δεδομένων (data center), ισχυρών αμερικανικών και γερμανικών ομίλων (Amazon, Microsoft, Deutche Telekom), με σημαντικό ρόλο στη συλλογή, επεξεργασία και αποθήκευση πληροφοριών.
Στο επίκεντρο σε αυτήν τη φάση τίθεται ο στόχος να αναδειχτεί η χώρα σε ενεργειακό κόμβο που θα διευκολύνει την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο, με πρωταγωνιστικό το ρόλο των Ελλήνων εφοπλιστών στη μεταφορά του αμερικανικού LNG και τη δημιουργία υποδομών για τη μεταφορά του σε Βαλκάνια και Ανατολική Ευρώπη, με την ταυτόχρονη αξιοποίηση των λιμανιών της Βόρειας Ελλάδας για τη σύνδεση με τη Δυτική Ευρώπη («Εγνατία των Λιμανιών»), με την προώθηση σχεδιασμών για μεταφορά ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου από την Αν. Μεσόγειο στην ΕΕ σε συνεργασία με Ισραήλ και Αίγυπτο, στη βάση διεργασιών για συνεκμετάλλευση και συνδιαχείριση στην ευρύτερη περιοχή, υπό την εποπτεία ΗΠΑ - ΝΑΤΟ. Σε αυτήν τη στρατηγική κατεύθυνση συνηγορούν ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ και θα πρωτοστατήσουν στα σχέδια που ήδη δρομολογούνται, όποια κι αν είναι η κυβέρνηση την επόμενη μέρα.
Φυσικά, η παραπάνω κοινή στρατηγική στόχευση δεν αναιρεί διαφορές και αντιθέσεις μεταξύ τμημάτων της αστικής τάξης που εκφράζονται και μέσα από τις τοποθετήσεις των αστικών κομμάτων. Αφορούν διαφοροποιήσεις σε ένα φάσμα επιλογών της κυβέρνησης της ΝΔ από την οικονομία και τον τρόπο αντιμετώπισης της επερχόμενης ύφεσης, τους ρυθμούς, τον τρόπο και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της «πράσινης μετάβασης», το ύψος των στρατιωτικών εξοπλισμών, μέχρι την εξωτερική πολιτική και την πλήρη στοίχιση με την πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ για κλιμάκωση του πολέμου, τη διαφαινόμενη διάθεση για διαπραγματεύσεις με ευρύτερες παραχωρήσεις στην Τουρκία για να εξασφαλιστεί η σταθερότητα στη Ν/Α πτέρυγα του ΝΑΤΟ κ.ο.κ.
Όλες οι παραπάνω εξελίξεις με τις τραγικές συνέπειες για όλους τους λαούς προσφέρονται ταυτόχρονα για την εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων για τη ζωή και το μέλλον των εργαζομένων των λαϊκών στρωμάτων:
– Η ανάκαμψη και η αύξηση της κερδοφορίας δε συνεπάγεται την ευημερία της εργατικής τάξης, τη βελτίωση του βιοτικού της επιπέδου, αλλά αντίθετα προϋποθέτουν το ξεζούμισμα, την περαιτέρω αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης.
– Τα όποια μέτρα ανακούφισης όχι μόνο είναι εντελώς ανεπαρκή κι εξανεμίζονται πριν καλά-καλά μπουν στο οικογενειακό πορτοφόλι, αλλά συμβάλλουν στο να διατηρούνται οι υψηλές τιμές και ο πληθωρισμός και άρα η συνεχιζόμενη ακρίβεια.
– Καμία πρόταση διαχείρισης δεν μπορεί να άρει τις νομοτέλειες της καπιταλιστικής οικονομίας και ν’ αποσοβήσει τις απανωτές κρίσεις του «μεγάλου ασθενούς», ό,τι λειτουργεί σα φάρμακο στη μια φάση αποδεικνύεται δηλητήριο για την επόμενη.
– Καταρρίπτονται με πάταγο τα επιχειρήματα ότι η ενίσχυση της εμπλοκής στα ευρωατλαντικά σχέδια είναι ασπίδα προστασίας για τα κυριαρχικά δικαιώματα και την ειρήνη, αφού την ίδια στιγμή ξεκαθαρίζεται ως βασικός στόχος του ΝΑΤΟ η σταθεροποίηση της Τουρκίας στους κόλπους του.
– Η σύγκλιση στις βασικές επιδιώξεις του κεφαλαίου και τις δεσμεύσεις της ΕΕ για την επόμενη μέρα προδιαγράφει το έργο της όποιας επόμενης κυβέρνησης, με το λαό να πληρώνει για μία ακόμη φορά το μάρμαρο. Έχει πλέον συγκεντρωθεί αρκετή πείρα στο ότι η λογική του «μικρότερου κακού» όχι μόνο δε βελτιώνει τη ζωή της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, αλλά, αντίθετα, οδηγεί από το κακό στο χειρότερο.
– Οι όποιες διαφοροποιήσεις στους κόλπους της αστικής τάξης δεν πρέπει να εγκλωβίσουν το λαό σε κάλπικα διλήμματα, κάτω από τη σημαία του ενός ή του άλλου ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου. Μόνο ο λαός μπορεί να σώσει το λαό δυναμώνοντας το ΚΚΕ και βαδίζοντας στο δρόμο της ανατροπής.
Σε αυτές τις συνθήκες, που «ακονίζονται μαχαίρια» σε όλα τα μήκη και τα πλάτη, διέξοδο για τους λαούς δίνει η πάλη για την απεμπλοκή τους από τους σχεδιασμούς, τις λυκοσυμμαχίες και τους πολέμους των ιμπεριαλιστών. Οι λαοί έχουν τη δύναμη να ορθώσουν ανάστημα απέναντι στην ακρίβεια που καλπάζει, στην προσπάθεια να φορτωθεί για μία ακόμη φορά στις πλάτες των εργαζόμενων ο λογαριασμός για την απλόχερη στήριξη του κεφαλαίου, όπως το δυσβάσταχτο κόστος της ενεργειακής μετάβασης, τα υπέρογκα ποσά των στρατιωτικών εξοπλισμών στη δίνη του ιμπεριαλιστικού πολέμου που κλιμακώνεται, οι «αναταράξεις» στη διεθνή οικονομία.
Ένα λογαριασμό που πληρώνουν ακόμα και με τη ζωή τους οι λαοί, είτε πεθαίνοντας από την πείνα στο ενδεχόμενο μιας γενικευμένης επισιτιστικής κρίσης είτε χύνοντας το αίμα τους με την άμεση εμπλοκή περισσότερων χωρών στον πόλεμο των ληστών και με τα κύματα προσφύγων που έρχονται αντιμέτωποι με την ωμή κρατική βία και καταστολή, όπως τα χιλιάδες θύματα στον «υγρό τάφο» της Μεσογείου, αλλά και η άγρια σφαγή που υπέστησαν Αφρικανοί μετανάστες από τις μαροκινές και τις ισπανικές δυνάμεις καταστολής, στην προσπάθειά τους να περάσουν τα σύνορα Μαρόκου - Ισπανίας προς το θύλακα Μελίγια.
Απέναντι σε αυτήν τη ζοφερή κατάσταση πληθαίνουν οι αγωνιστικές κινητοποιήσεις σε όλο τον κόσμο. Το απεργιακό κύμα που απλώνεται σε όλη την Ευρώπη σε μια σειρά κλάδους όπως και οι άλλες πολύμορφες κινητοποιήσεις είναι η απάντηση στην πολύμορφη κλιμάκωση της αντεργατικής επίθεσης, με τις δυσβάσταχτες συνέπειες της ακρίβειας και της έκρηξης του πληθωρισμού στα εισοδήματα των εργαζόμενων. Χιλιάδες εργαζόμενοι σε αεροπορικές εταιρίες και αεροδρόμια της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου, της Νορβηγίας της Σουηδίας και της Δανίας επιλέγουν το δρόμο του απεργιακού αγώνα.
Στη Βρετανία, οι εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους πραγματοποίησαν ήδη επαναλαμβανόμενες 24ωρες απεργίες, στην πρώτη πανεθνική κινητοποίηση του κλάδου από το 1989, οι δικηγορικοί σύλλογοι αποφάσισαν να ξεκινήσουν απεργίες για δεύτερη φορά στην ιστορία τους, ενώ αναμένεται να ακολουθήσουν εκπαιδευτικοί, υγειονομικοί, αλλά και οι περίπου 118.000 εργαζόμενοι στα βρετανικά ταχυδρομεία «Royal Mail». Και στις σιδηροδρομικές συγκοινωνίες της Γαλλίας επικρατεί απεργιακός αναβρασμός, ενώ απεργία ξεκίνησαν και οι περίπου 35.000 υπάλληλοι της «Total Energies» και οι οδηγοί επαγγελματικών φορτηγών στη Γαλλία. Αντίστοιχα, σε άλλους κλάδους σε όλη την Ευρώπη: Στο Βέλγιο απέργησαν τα μεγαλύτερα συνδικάτα της χώρας με μαζική διαδήλωση να πραγματοποιείται στις Βρυξέλλες, στη Γερμανία απέργησαν πάνω από 12.000 λιμενεργάτες.
Αλλά και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις ΗΠΑ, πραγματοποιούνται απεργιακές κινητοποιήσεις με αντίστοιχα αιτήματα, παράλληλα με τις προσπάθειες δημιουργίας σωματείων σε μια σειρά μεγάλους χώρους δουλειάς και μεγάλες αλυσίδες (όπως οι «Amazon», «Apple» και «Starbucks»), από το Ντάλας και το Ατλάντικ Σίτι μέχρι την Αλάσκα, ενώ χιλιάδες κόσμου διαδήλωσαν ενάντια στην απαράδεκτη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου για άρση της απαγόρευσης των αμβλώσεων.
Και στη χώρα μας όλο αυτό το διάστημα υπήρξαν αγωνιστικά σκιρτήματα, απεργιακοί αγώνες και διεργασίες που δείχνουν ότι μεγαλύτερο κομμάτι εργαζόμενων, νεολαίας, λαϊκών στρωμάτων συνειδητοποιούν την ανάγκη σύγκρουσης με αυτήν την πολιτική που θυσιάζει τη ζωή και τα δικαιώματά τους για τη στήριξη της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Από τις συγκεντρώσεις της Πρωτομαγιάς σε όλη την Ελλάδα, στους νικηφόρους αγώνες στους οικοδόμους για αυξήσεις στα μεροκάματα, στην Cosco για υπογραφή ΣΣΕ, στην e food για να μην περάσουν τα σχέδια της εργοδοσίας, από την ενίσχυση των ταξικών δυνάμεων σε μια σειρά αρχαιρεσίες και την αλλαγή συσχετισμών, στη μετά από τέσσερις δεκαετίες πρωτιά της Πανσπουδαστικής στα ΑΕΙ σε όλη την Ελλάδα και την πανελλαδική σύσκεψη του ΠΑΜΕ, αποκτιέται πλούσια πείρα για το πώς οι εργαζόμενοι, τα λαϊκά στρώματα μπορούν να βάλουν τη σφραγίδα τους στις εξελίξεις.
Σε αυτό το έδαφος είναι πιο εύκολο να κατανοείται ότι η σύγκρουση με την αντιλαϊκή πολιτική δε γίνεται μέσω της αδιέξοδης και πολυδοκιμασμένης κυβερνητικής εναλλαγής, αλλά με την αντιπαράθεση με όλους τους επίδοξους διαχειριστές της κυβερνητικής εξουσίας, με την καθημερινή πάλη εναντίον της στους χώρους εργασίας, με τη συμπόρευση κι ενίσχυση του ΚΚΕ σε όλα τα μέτωπα, και στις επερχόμενες εκλογές.
Σε αυτές τις συνθήκες, αποδεικνύεται ότι ο ιμπεριαλισμός μπορεί να φαντάζει πάνοπλος και ανίκητος, αλλά οι αξεπέραστες αντιθέσεις του προκαλούν βαθιές ρωγμές κάτω από το φαινομενικά αδιαπέραστο περίβλημα. Η πάλη των λαών που στοχεύει τον πραγματικό αντίπαλο, τη δικτατορία του κεφαλαίου, μπορεί να βαθύνει ακόμα περισσότερο αυτές τις ρωγμές, να προχωρήσει στο δρόμο της ανατροπής, σε συνθήκες που οξύνονται απότομα οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις.
Το μεγαλύτερο μέρος των κειμένων του παρόντος τεύχους προσπαθεί να συμβάλει στη μελέτη της ιστορικής και σύγχρονης πείρας για την επίδραση του ιμπεριαλιστικού πολέμου στη σταθερότητα του αστικού πολιτικού συστήματος. Η αφομοίωση και αξιοποίηση αυτής της πολύτιμης ιστορικής πείρας έχει ιδιαίτερη σημασία στις σημερινές συνθήκες, που αυξάνει ο κίνδυνος επέκτασης των στρατιωτικών αναμετρήσεων μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κέντρων.
Το παρόν τεύχος περιλαμβάνει:
Την ομιλία στη Βουλή του Δημήτρη Κουτσούμπα, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Για την ελληνοαμερικανική Συμφωνία. Αναλύονται οι στόχοι της αστικής τάξης, οι συνέπειες για το λαό από την εφαρμογή της νέας συμφωνίας, γίνεται κριτική στη στάση των αστικών κομμάτων και παρουσιάζεται η θέση του ΚΚΕ.
Την ομιλία του Μάκη Παπαδόπουλου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σε εκδήλωση της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας για την Παγκόσμια Μέρα Περιβάλλοντος, με θέμα: Οι «πράσινοι» υποστηρικτές του πολέμου και της ενεργειακής φτώχειας. Το κείμενο εστιάζει μεταξύ άλλων στις συνέπειες του σημερινού ιμπεριαλιστικού κι ενεργειακού πολέμου, με αναφορές στους κινδύνους χρησιμοποίησης πυρηνικών όπλων κι επέκτασης των σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Στο άρθρο με τίτλο «Αλήθειες και Ψέματα για τις αιτίες και τα προσχήματα του πολέμου» στην Ουκρανία αναδεικνύονται τα πραγματικά αίτια του ιμπεριαλιστικού πολέμου, ποιοι τον διεξάγουν και για ποιο σκοπό. Αποκαλύπτεται το πώς αυτός προετοιμαζόταν σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής ειρήνης. Αντίστοιχα, δίνεται απάντηση και στα βασικά προσχήματα που προβάλλουν τα αντιτιθέμενα στρατόπεδα για να δικαιολογήσουν τη στάση τους, τη συνέχιση του πολέμου και την –πιθανή– γενίκευσή του.
Το άρθρο με τίτλο «Ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία και ιμπεριαλιστικός πόλεμος στην Ουκρανία» αποτυπώνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στις χώρες της ΕΕ στην υπεράσπιση και προώθηση των συμφερόντων του κεφαλαίου και ταυτόχρονα στην ενσωμάτωση του εργατικού-λαϊκού κινήματος. Αποκαλύπτει τις πραγματικές στοχεύσεις της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, καθώς πίσω από τις ανέξοδες διακηρύξεις για σταμάτημα του πολέμου κρύβεται η ενεργή συμμετοχή της στην εξέλιξή του είτε ως κυβέρνηση είτε ως αντιπολίτευση.
Στο άρθρο με τίτλο «Πόλεμος. Ο μεγάλος σκηνοθέτης της Επανάστασης» αναδεικνύεται η πολύτιμη πείρα της δράσης των μπολσεβίκων στις συνθήκες του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, η καθοριστική σημασία των έγκαιρων θεωρητικών επεξεργασιών του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό και τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, για τις συνθήκες διαμόρφωσης επαναστατικής κατάστασης και την πιθανότητα λόγω του πολέμου να εκδηλωθεί γενικευμένη επαναστατική κρίση. Τονίζεται, μέσα και από την αντίστοιχη πείρα των μπολσεβίκων, η καθοριστική σημασία της δράσης του Κομμουνιστικού Κόμματος τόσο την περίοδο που προηγείται του πολέμου όσο και κατά την εξέλιξή του, αλλά και κατά τη διαμόρφωση επαναστατικών συνθηκών.
Στην ενότητα ΙΣΤΟΡΙΑ περιλαμβάνεται το άρθρο με τίτλο «Ιμπεριαλιστικός πόλεμος στη Μικρά Ασία και αμφισβήτηση της αστικής εξουσίας, 1919-1922» το οποίο φωτίζει τις πραγματικές αιτίες του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1919-1922 που συνδέεται οργανικά με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και αποδομεί τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνει τον πόλεμο η αστική ιστοριογραφία. Επίσης, αποκαλύπτει τις συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα κατά την εξέλιξη του πολέμου, τον πραγματικό αντίκτυπό του στο λαό, ενώ στέκεται και σε μια ιδιαίτερη πλευρά: Την εξέλιξη της στάσης των στρατευμένων εργατών και αγροτών απέναντι στην αστική εξουσία, φτάνοντας μέχρι και την αμφισβήτησή της, κάτω και από την παρέμβαση των κομμουνιστών φαντάρων.
Στο άρθρο «Η Συμβουλιακή Δημοκρατία του Μονάχου» δίνονται οι συνθήκες που οδηγούν στην εξέγερση στο Μόναχο και την ανακήρυξη της Συμβουλιακής Δημοκρατίας, ενώ είναι σε εξέλιξη η επαναστατική κρίση που εκδηλώνεται όσο ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος βαδίζει προς το τέλος του. Δίνονται τα βασικά χαρακτηριστικά της, αλλά και η λυσσαλέα αντίδραση της αστικής τάξης που οδήγησε τελικά στην ανατροπή της μετά από μια ματωμένη βδομάδα.
Τέλος, σε αυτό το τεύχος περιλαμβάνονται τα Κομματικά Ντοκουμέντα από 22.3.2022 μέχρι 3.7.2022.
