Οσο οι ελλείψεις, οι ανεπάρκειες του δημόσιου συστήματος στην πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, στα Νοσοκομεία σε όλα τα επίπεδα υγείας αυξάνονται, όσο προχωράει η εμπορευματοποίηση-ιδιωτικοποίηση της υγείας-πρόνοιας, όσο περιορίζεται η κρατική ευθύνη παροχής υπηρεσιών υγείας-πρόνοιας, τόσο περισσότεροι Δήμοι εμπλέκονται, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, με τα ζητήματα αυτών των τομέων.
Αξιοποιούν το ανάλογο θεσμικό πλαίσιο[13] και τα Ευρωενωσιακά προγράμματα για τη λειτουργία Κέντρων Υγείας και προνοιακών υπηρεσιών και ιδρυμάτων μέσα από τις δημοτικές επιχειρήσεις που διαθέτουν για να παρέχουν αποσπασματικές και περιορισμένες παροχές. Επίσης, οι υπηρεσίες είναι υποβαθμισμένες όταν παρέχονται και κυρίως παρέχονται από «επαγγελματίες» εθελοντές και όχι από επιστήμονες υγείας με επαγγελματική σχέση, πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης.
Ο εθελοντισμός υποκαθιστά την ευθύνη του κράτους, ανεξάρτητα από τα κίνητρά του, τους ιδιοτελείς σκοπούς[14], τη φιλανθρωπία, την επικοινωνιακή πολιτική των Δημάρχων ή τον περιορισμό των κοινωνικών δαπανών. Ανάλογες αντικειμενικά είναι οι επιπτώσεις όταν παίρνει αυθόρμητο χαρακτήρα.
Οι δημοτικές αυτές υπηρεσίες είναι περιορισμένες και αποσπασματικές στην παροχή τους και δεν καλύπτουν όλους τους κατοίκους. Ορισμένοι δήμοι καλύπτουν με αυτές τις υπηρεσίες τους μόνο όσους είναι δημότες.
Τα τελευταία δύο χρόνια όλο και περισσότεροι δήμοι περιορίζουν τις παροχές τους μόνο σε άπορους, ανασφάλιστους και ασφαλισμένους του ΟΓΑ και μάλιστα με το αιτιολογικό ότι η δραστηριότητα των δήμων δεν πρέπει να λειτουργεί ανταγωνιστικά με τους ελευθεροεπαγγελματίες της περιοχής[15]. Αυτές οι υπηρεσίες δεν είναι ενταγμένες μέσα στο σύστημα υγείας-πρόνοιας, ούτως ώστε να υπάρχει η συνέχεια, ο έλεγχος, η ανάλογη εξαγωγή συμπερασμάτων, η συνεχής ιατρική παρακολούθηση και θεραπεία. Δεν είναι ουσιαστικά δωρεάν γιατί εκτός του ότι για κάποιες από αυτές τις υπηρεσίες οι Δήμοι πληρώνονται, αλλά και για αυτές που δεν πληρώνονται, όπως π.χ. τα δημοτικά ιατρεία, ο περαιτέρω έλεγχος από άλλη ειδικότητα γιατρού ή ο εργαστηριακός, αλλά ακόμη και η φαρμακευτική αγωγή, πληρώνονται εξ ολοκλήρου από τον ασθενή[16].
Στην Αττική πάνω από 40 Δήμοι και Κοινότητες εκμεταλλευόμενοι την πολιτική εμπορευματοποίησης - ιδιωτικοποίησης, τις τρομακτικές ελλείψεις του συστήματος υγείας, κυρίως στους τομείς της πρόληψης, της προαγωγής υγείας και της Πρωτοβάθμιας φροντίδας και περίθαλψης, αλλά και το γεγονός ότι Κέντρα Υγείας μπορούν να ιδρύουν Δήμοι, ιδιώτες, κοινωνικοί φορείς, δημιούργησαν το 2003 ένα «Διαδημοτικό Δίκτυο δομών υγείας ΟΤΑ». Το δίκτυο αυτό δραστηριοποιείται στους προαναφερόμενους τομείς με τη χρηματοδότηση ευρωενωσιακών προγραμμάτων και συμβάσεων που επιδιώκουν να συνάψουν με ασφαλιστικά ταμεία. Επίσης κάποιες από τις υπηρεσίες τους μπορεί να είναι και με πληρωμή από τους ασθενείς «αντί συμβολικού τιμήματος», όπως αναφέρεται στο καταστατικό του. Η χρηματοδότησή του προέρχεται από τις συνδρομές των μελών του (Δήμοι και ΝΠΔΔ των Δήμων και Κοινοτήτων) και από κρατικές (Υπουργεία και ασφαλιστικοί οργανισμοί) και ευρωενωσιακές χρηματοδοτήσεις και προγράμματα. Χρησιμοποιούν κυρίως εθελοντές[17], εργαζόμενους χαμηλόμισθους (300 ευρώ το μήνα) και ανασφάλιστους μέσω των προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας (STAGE) και φοιτητές- σπουδαστές σχολών με ομοειδή αντικείμενα σπουδών. Η ανάγκη δημιουργίας ενιαίου δικτύου προέκυψε όπως οι ίδιοι τα προσδιορίζουν στο 2ο Συνέδριό τους ως εξής: «1. Η έλλειψη ενιαίου πλαισίου λειτουργίας των δομών Υγείας στους ΟΤΑ. 2. Η ανάγκη καθιέρωσης μιας κοινής συνιστώσας στην παροχή υπηρεσιών υγείας στον τομέα της πρόληψης. 3. Η ανάγκη δημιουργίας διαδημοτικής συνεργασίας για τη διεκδίκηση πόρων, ιδιαίτερα ευρωπαϊκών… 4. Η ανάγκη επικοινωνίας μας και ανταλλαγή εμπειριών στους Δήμους μας μέσα από συνέδρια, έντυπα, κ.ά.».
Με άλλα λόγια ο θεσμός της ΤΑ (οι δημοτικές αρχές) από τη μια γίνεται κρίκος για το προχώρημα των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων (δηλαδή για την παραπέρα εμπορευματοποίηση του τομέα της υγείας) και ταυτόχρονα επιχειρεί εκ των ενόντων να καλύψει, με τη διαδημοτική συνεργασία, τον κατακερματισμό, τις θεσμικές ανεπάρκειες στην κοινή δραστηριότητα των ΟΤΑ στην Υγεία - Πρόνοια. Οι εκλεγμένοι δήμαρχοι της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ πρωτοστατούν. Και από αυτό το γεγονός φαίνεται ότι οι Δήμοι δεν είναι άβουλα εκτελεστικά όργανα αλλά αναλαμβάνουν το δικό τους μερίδιο, στα πλαίσια του καταμερισμού της λειτουργίας της κρατικής εξουσίας.
Οι δράσεις για προληπτική ιατρική και προαγωγή της υγείας και της ψυχικής υγείας από όποιους Δήμους εξαγγέλλονται μεμονωμένα, ή από το Διαδημοτικό Δίκτυο των 40 Δήμων, αλλά και από το Δίκτυο φορέων Ψυχικής Υγείας[18], δεν έχουν καμιά σχέση με το περιεχόμενο που πρέπει να έχει η λειτουργία παρόμοιων υπηρεσιών. Διότι για να οργανωθούν οι πολιτικές, οι υπηρεσίες και τα προγράμματα προληπτικής ιατρικής και η προαγωγή της υγείας και της ψυχικής υγείας χρειάζεται ένας κεντρικός σχεδιασμός, θεμελιωμένος πάνω στον προσδιορισμό ειδικών δεικτών νοσηρότητας και θνησιμότητας. Χρειάζεται επιστημονική καταγραφή των κυριότερων ασθενειών από τις οποίες νοσεί ή πεθαίνει ένας συγκεκριμένος πληθυσμός και εκτιμάται έτσι το επίπεδο Υγείας του εξεταζόμενου πληθυσμού (κοινωνική ομάδα, δήμος, χώρα κλπ.).
Αφού γίνει αυτός ο προσδιορισμός, τότε, μπορούν να εφαρμοστούν οι πολιτικές και οι υπηρεσίες για τον τομέα αυτόν που ονομάζουμε Δημόσια Υγεία, που πρέπει να στοχεύουν:
- Στην πρωτογενή πρόληψη που αναφέρεται στην εξάλειψη των αιτιών των νόσων.
- Στη δευτερογενή πρόληψη που είναι η προσυμπτωματική διάγνωση και έγκαιρη αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας.
- Στη συνεχή αναβάθμιση της υγείας του πληθυσμού, των μελών της κοινωνίας με ιδιαίτερη έμφαση σε ειδικές ομάδες (παιδιά, γυναίκες, εργαζόμενοι, τρίτη ηλικία κλπ.).
Από την περιγραφή του αντικειμένου των πολιτικών και υπηρεσιών που αφορούν τη Δημόσια Υγεία γίνεται φανερό ότι επιδρούν σε αυτήν και την καθορίζουν μια σειρά παράγοντες οικονομικοί, κοινωνικοί, πολιτιστικοί που έχουν ταξικό περιεχόμενο. Αρα στο εκμεταλλευτικό καπιταλιστικό σύστημα δεν μπορούν να εξαλειφθούν. Μπορούν όμως να μετριαστούν κάτω από την πάλη του εργατικού-λαϊκού κινήματος και ανάλογα με το συσχετισμό δύναμης και την κατεύθυνση της πάλης του, που θα ασκεί πίεση για την άσκηση μιας ενιαίας, καθολικής, αποκλειστικά κρατικής πολιτικής και όχι αποσπασματικής και υποτυπώδους πολιτικής μέσω κάποιων Δήμων.
Για παράδειγμα στην καπιταλιστική κοινωνία υπ’ αριθμόν ένας νοσογόνος παράγων είναι οι εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και τα αποτελέσματά της, που γίνονται πιο επώδυνα όσο εντείνεται η εκμετάλλευση. Κατόπιν μια σειρά κοινωνικά φαινόμενα, όπως η φτώχεια, η ανεργία, η κακή διατροφή, οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, η έλλειψη εμβολίων, το χαμηλό επίπεδο του υγειονομικού συστήματος είναι βασικοί παράγοντες που επιδρούν βλαπτικά στη δημόσια υγεία.
Το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης, η διαχείριση των σκουπιδιών, καθώς και άλλων υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (π.χ. ηλεκτροδότηση - το πρόσφατο παράδειγμα της Κεφαλονιάς και άλλων νησιωτικών περιοχών) αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες, ανάλογα με το πόσο σωστά ή όχι λειτουργούν για τη Δημόσια Υγεία (ΔΥ). Επιδημίες ή αρρώστιες περιορίστηκαν ή καταπολεμήθηκαν με τη δημιουργία αυτών των υπηρεσιών, η αντίθετα σοβαρά προβλήματα προκαλούνται στη ΔΥ από τη μη σωστή λειτουργία τους.
Αλλος σοβαρός παράγοντας για τη ΔΥ είναι η διατροφή είτε με την έννοια της επάρκειας είτε σήμερα στην καπιταλιστική κοινωνία, όπου το κέρδος πρυτανεύει και με την έννοια της ποιότητας (αλλοιωμένα προϊόντα, περιεκτικότητα επιβλαβών ουσιών κλπ.).
Ο έλεγχος της ποιότητας είναι υποτυπώδης και οι υπηρεσίες που έχει δημιουργήσει το αστικό κράτος αφερέγγυες, ανεπαρκείς και με επιλεκτικά προσδιορισμένους στόχους, π.χ. ο ΕΦΕΤ (Ελληνικός Φορέας Ελέγχου Τροφίμων, η HACCP (Ανάλυση κινδύνων και κρίσιμα σημεία ελέγχου: Είναι σύστημα που ελέγχει την ποιότητα των προϊόντων), ο ΕΛΟΤ (Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης).
Τα μεταλλαγμένα προϊόντα φυτικά και ζωικά που τα επιβάλλουν τα μονοπώλια, στο όνομα του ανταγωνισμού και του κέρδους δεν απειλούν μόνο την υγεία, αλλά μακροχρόνια και τη ζωή του πλανήτη.
Επίσης γενικότεροι παράγοντες, όπως η ρύπανση του περιβάλλοντος (χημική, πυρηνική, βιολογική), η καταστροφή των δασών, τα μεταλλαγμένα προϊόντα, τα φυτοφάρμακα, οι μεγάλες επιδημίες π.χ. Ειτζ κλπ. Εχουν και αυτοί ταξικό χαρακτήρα και μακροχρόνια βλαπτικές επιδράσεις στον πλανήτη. Τον ίδιο ταξικό χαρακτήρα έχει και η πολιτική για τα εργατικά ατυχήματα, τα τροχαία, τα ναρκωτικά, την υγειονομική αγωγή[19].
Η αστική τάξη γνωρίζει ότι επιβαρύνεται - υποσκάπτεται η υγεία των εργαζομένων με την πολιτική της η οποία οξύνει και αναπαράγει αυτά τα κοινωνικά φαινόμενα. Γεγονός είναι ότι οξύνεται η αντιλαϊκή επίθεση από τη μια και η αύξηση των λαϊκών αναγκών από την άλλη. Γι’ αυτό παίρνονται κάποια πυροσβεστικά μέτρα είτε μέσω του κράτους είτε μέσω των δήμων με τη σύμπραξη του ιδιωτικού κεφαλαίου, για να διαχειριστεί τις ακραίες εκφράσεις κοινωνικών φαινομένων π.χ. φτώχεια, ανεργία, επικινδυνότητα της διατροφής, συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης, διαχείρισης των σκουπιδιών, ηλεκτροδότησης, «προστασίας» δασών, περιβάλλοντος, αλλά και προστασία από μεγάλες επιδημίες κλπ. (Υπάρχουν ανάλογα θεματικά προγράμματα με συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης).
Αυτά που προπαγανδίζουν οι Δημοτικές αρχές - ως προγράμματα προληπτικής ιατρικής και προαγωγής της Υγείας - δεν είναι παρά κάποιες διαλέξεις ειδικών και «ειδημόνων» ή υποτυπώδεις υπηρεσίες σε εθελοντική βάση, για να καρπώνονται οι επιτήδειοι κονδύλια από προγράμματα, να δημιουργούν οι Δήμαρχοι κοινωνικό προφίλ και τελικά να περνούν την ιδέα της «ατομικής ευθύνης» στα ζητήματα υγείας[20]. Εχουν μηδαμινή αξία μπροστά στις λαϊκές ανάγκες που αυξάνονται.
Ανάλογης αξίας είναι τα προγράμματα προληπτικής ιατρικής για συγκεκριμένες εξετάσεις και συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες. Π.χ. του Δήμου Πετρούπολης που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2005 πρόγραμμα δωρεάν προληπτικής καρδιολογικής εξέτασης στους 7.500 μαθητές της πόλης[21]. Η δημαγωγία ορισμένων Δημάρχων ότι με ένα στηθοσκόπιο και ένα υπερηχογράφο σώζονται ζωές, εκτός των άλλων είναι και επικίνδυνη. Απέχει παρασάγκας από τη μόνιμη και σταθερή εξέταση όλων των παιδιών και όχι μόνο μιας ορισμένης πληθυσμιακής ομάδας, από τον οικογενειακό παιδίατρο και σχολίατρο ενταγμένους σε ένα αποκλειστικά Δημόσιο Δωρεάν Σύστημα Υγείας. Ολα τα άλλα είναι στάχτη στα μάτια των εργαζομένων και στη λογική του περιορισμού των αναγκών και της ικανοποίησης μόνο ενός μέρους αυτών.
Στην ίδια ρότα κινείται και το αντίστοιχο πρόγραμμα προληπτικής οδοντιατρικής που εξήγγειλε ότι αρχίζει από το Μάρτιο του 2006 η Νομαρχία Πειραιά, στα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της περιοχής, ξεκινώντας από τις μικρές τάξεις[22].
Εκτός όλων όσων έχουμε προαναφέρει, σε αυτά τα προγράμματα συμμετέχουν και εταιρείες για την προώθηση των προϊόντων τους και την επέκταση της πελατείας τους. Επίσης, παρόμοιες κινήσεις μεσούσης της προεκλογικής περιόδου εξυπηρετούν και την επικοινωνιακή πολιτική Δημάρχων και Νομαρχών.
Εκτός του Διαδημοτικού Δικτύου στην Αττική, αρκετοί Δήμοι τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτύξει διάφορες υπηρεσίες κοινωνικής πολιτικής, κυρίως μέσω προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από κονδύλια της ΕΕ και του κράτους[23]. Παραθέτουμε ορισμένα παραδείγματα αυτών των δραστηριοτήτων:
ΔΗΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ (ΝΔ)
Λειτούργησαν το 1997 εξωτερικά ιατρεία, Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) για αλλοδαπούς μέσω εθελοντών που στην πορεία έκλεισαν, αφού βέβαια οι εθελοντές γιατροί εξασφάλισαν (ενδεχομένως) την ανάλογη πελατεία.
Από τον Οκτώβριο του 2001 πιλοτικά ξεκίνησαν εξωτερικά ιατρεία για τους δημότες που ουσιαστικά λειτουργούν ως παραρτήματα των ασφαλιστικών ταμείων για θεωρήσεις βιβλιαρίων. Το ίδιο ισχύει και για πολλά δημοτικά ιατρεία άλλων δήμων.
Ο σχεδιασμός ήταν τα ιατρεία να λειτουργούν δωρεάν για αντιμετώπιση επειγόντων αναγκών και όχι για συνταγογράφηση φαρμάκων. Ομως και στην πράξη φάνηκε ότι μια τέτοια αντιμετώπιση απαιτεί ομάδα ειδικευμένων επαγγελματιών γιατρών και όχι εθελοντών και την ανάλογη υποδομή κυρίως σε μηχανήματα και χώρους που είναι αδύνατο να καλυφθούν από ένα Δήμο, εκτός αν δημιουργήσει δική του ιδιωτική επιχείρηση. Ουσιαστικά είναι δομές στα όρια της ανυπαρξίας.
Επίσης δημιουργήθηκε σχολή εθελοντριών βοηθών υγείας. Μέσα σε 3 μήνες εκπαιδεύτηκαν (23) σε επείγοντα περιστατικά[24].
Είναι στο πλαίσιο παροχής υποβαθμισμένων υπηρεσιών για τους εξαθλιωμένους, ενισχύοντας την κοινωνική διάσταση της αντιλαϊκής πολιτικής που εφαρμόζουν οι Δήμοι.
Από το 1998 ο Δήμος σχεδιάζει τη δημιουργία επιχείρησης για ηλικιωμένους, την ονομάζει «Δημοτικό Γηροκομείο», με την αρπαγή των συντάξεών τους ως κεφάλαιο εκκίνησης. Μέχρι στιγμής δεν έχει δημιουργηθεί γιατί δε συγκεντρώθηκε αυτό το κεφάλαιο.
Για το 2002 το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε απαλλαγή των πολυτέκνων οικογενειών του Δήμου από τα δημοτικά τέλη και την ενίσχυση κάθε οικογένειας με το ποσό του 1 εκατ. δρχ. για τον τοκετό. Το ΔΣ αποφάσισε να χρηματοδοτηθούν με αυτό το ποσό 45 οικογένειες.
Μέχρι στιγμής έχουν πάρει χρήματα μόνο 4 οικογένειες, γιατί η αρμόδια κρατική αρχή (Περιφέρεια) δεν εγκρίνει να δοθεί αυτό το κονδύλι. Ετσι, ανέξοδα οι Δήμαρχοι προεκλογικά μπορούν να υπόσχονται μια σειρά κοινωνικών παροχών, όπως έγινε για τη συγκεκριμένη παροχή, σε πολλούς Δήμους της Ελλάδας, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι αυτές είναι απαγορευτικές όταν η χρηματοδότηση προέρχεται από το δημοτικό προϋπολογισμό και όχι από κάποιο πρόγραμμα ή από χρήματα (φόροι) των ίδιων των δημοτών.
Η κοστολόγηση κοινωνικών υπηρεσιών του Δήμου, δηλαδή η λειτουργία τους στη βάση της ανταποδοτικότητας, είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος για την κατάργηση κρατικής παροχής κοινωνικών υπηρεσιών και σκαλοπάτι στην εμπορευματοποίηση.
Στο Δήμο Ζωγράφου συγκεκριμένα έχουμε τις εξής πληρωμές για παροχή κοινωνικών υπηρεσιών:
- Τροφεία σε παιδικούς σταθμούς από 20-85 €, ανάλογα με το εισόδημα. Το 2003 το 64,2% των γονιών πλήρωναν 85 € το μήνα.
- Δημοτικό Κολυμβητήριο: 45 € το μήνα.
- Δημοτικό Ωδείο: 60-75 € το μήνα.
- Εγγραφή ετήσια στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου 25 €.
- Επισκέψεις στο Συμβουλευτικό Κέντρο Οικογενειών 10-60 €.
- Αθλητισμός και γυναίκα, 10 € το μήνα[25].
ΔΗΜΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ (ΝΔ)
Σύστησε ΝΠΔΔ με την επωνυμία «Οργανισμός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Δήμου Περιστερίου», με σκοπούς:
- Δωρεάν ΠΦΥ, προγράμματα προληπτικής ιατρικής, στους αποδεδειγμένα άπορους και ανασφάλιστους κατοίκους της πόλης.
- Παιδική προστασία, μητρότητα, οικογένεια, τρίτη ηλικία, ΑμΕΑ και εφαρμογή προγράμματος άθλησης, ψυχαγωγίας, τουρισμού.
- Μέριμνα για μειονότητες, αποφυλακισμένους κλπ.
- Ιδρυση και λειτουργία κατασκηνώσεων, σε συνεργασία με άλλους δήμους ή ιδιώτες και άλλες παρεμφερείς δραστηριότητες.
- Η απορία και η ανασφάλιση καθορίζεται με κριτήρια του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού και εκδίδεται «Δημοτική Κάρτα Πρόνοιας». Θεσπίζεται και για κάθε δημότη «Δημοτική Κάρτα Τρίτης Ηλικίας».
Τα έσοδα του οργανισμού προέρχονται από: Επιχορήγηση από το Δήμο. Εισπράξεις από προσφερόμενες υπηρεσίες. Αλλα προγράμματα. Επενδύσεις από την κινητή και ακίνητη περιουσία του οργανισμού. Οικονομικές ενισχύσεις ή παροχές από τρίτους. Δωρεές. Σε αυτόν τον οργανισμό μπορούν να υπαχθούν και τα ΚΑΠΗ και οι Παιδικοί Σταθμοί.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η κοινωνική πολιτική των δήμων απευθύνεται όχι σε όλον τον πληθυσμό, αλλά μόνο σε ένα μικρό μέρος του, τους πιο εξαθλιωμένους, υλοποιώντας την πολιτική της αστικής τάξης (μέσω ΕΕ, κυβέρνησης, αστικών κομμάτων)[26]. Αλλο μέρος του, το πιο αναβαθμισμένο λειτουργεί κυρίως με τη συμμετοχή των ιδιωτών και βέβαια με το ανάλογο αντίτιμο για πληρωμή τους ή μέσω προγραμμάτων ή επενδύσεων περιουσιακών στοιχείων. Ολη αυτή η λειτουργία τους δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από μια ιδιωτική επιχείρηση. Επειδή, όμως, ο χαρακτήρας των παροχών της επιχείρησης είναι κοινωνικός, συγκαλύπτουν την αγοραία λειτουργία αυτών των επιχειρήσεων με ονομασίες όπως «κοινωνικός τομέας της οικονομίας» είτε «τρίτος τομέας της οικονομίας», κάτι ενδιάμεσο μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού που υποτίθεται ότι θα πληρώνουν οι δικαιούχοι, αλλά δε θα βγάζουν κέρδος οι επιχειρήσεις. Δεν εξηγούν όμως πώς θα «αντέξουν» στον ανταγωνισμό με τις εκατό τοις εκατό ιδιωτικά οργανωμένες ανάλογες επιχειρήσεις.
Οι τρόποι είναι είτε μειώνοντας και υποβαθμίζοντας τις παροχές χρησιμοποιώντας φτηνό εργατικό δυναμικό (εθελοντές, STAGE, φοιτητές - σπουδαστές που κάνουν την πρακτική τους άσκηση, μερική απασχόληση) είτε αυξάνοντας άμεσα ή έμμεσα (μέσω δημοτικής φορολογίας) τις πληρωμές.
Η λειτουργία τέτοιων επιχειρήσεων μέσω προγραμμάτων που όλα έχουν συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης, σταματάει με το τέλος του προγράμματος ή χρηματοδοτείται και πάλι από τους κατοίκους του Δήμου. Αυτό τονίζεται ιδιαίτερα στο απόσπασμα από το χαιρετισμό του Ν. Κακλαμάνη τότε υπουργού Υγείας στο 1ο Συνέδριο (12-13 Νοεμβρίου 2004) του Διαδημοτικού Δικτύου Δομών Υγείας - ΟΤΑ Αττικής: «… από τώρα πρέπει να αρχίσετε οι δήμοι να βάζετε στην άκρη λεφτά, όταν θα σταματήσει το Δ΄ (ΚΠΣ) και που δε θα υπάρχει Ε΄, πώς θα αντιμετωπίσετε μετά, αυτά τα έξοδα. Και σας το λέω αυτό, γιατί εμένα είναι το μεγάλο μου άγχος και για τη φροντίδα στο σπίτι, αλλά κυρίως για τη Ψυχιατρική μεταρρύθμιση, όπου τώρα χρηματοδοτείται από την Ευρώπη, αλλά αύριο θα σταματήσουν τα λεφτά από την Ευρώπη και το υπουργείο Υγείας θα έπρεπε από χθες να έχει λεφτά στην άκρη, γιατί ψυχιατρικοί ασθενείς δε θα πάψουν να υφίστανται, όταν θα πάψει το Γ΄ ή Δ΄ ΚΠΣ. Φτιάξτε ένα κωδικό στο δήμο σας, θέλετε από εκδηλώσεις, θέλετε από οικονομίες, θέλετε από το κράτος, πρέπει από τώρα να βάζετε κουμπαρά στην άκρη για τη δύσκολη στιγμή που θα έρθει».
ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΣ (ΝΔ)
Παρόμοιες δράσεις με τη συνεργασία φιλανθρωπικών φορέων και εθελοντών ασκεί και ο Δήμος Αθηναίων για τους τελείως εξαθλιωμένους, τους άστεγους, παρέχοντας τα στοιχειώδη για την επιβίωσή τους.
Ο Δήμος Αθήνας, το 2005 εγκαινίασε το νέο Κέντρο Υποδοχής και Σίτισης Αστέγων του Δήμου, προσφέροντας καθημερινά 2.000 γεύματα. Το πρόγραμμα θα επεκταθεί και με τη συνεργασία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στην προσωρινή φιλοξενία, στεγασμένη σίτιση, χώρους υγιεινής, εντευκτήριο, προνοιακές, νοσηλευτικές και ιατρικές υπηρεσίες. Στο πρόγραμμα συνεργάζονται τα δημοτικά ιατρεία, οι νοσηλευτικές και ιατρικές υπηρεσίες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και εθελοντές. Σύντομα θα προχωρήσει ο Δήμος στην ίδρυση Συλλόγου Φίλων Ιδρύματος Αστέγων, που θα πλαισιώσει τις δράσεις του προγράμματος Αστέγων[27].
ΔΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ (ΠΑΣΟΚ)
Εχει δημοτική επιχείρηση με την επωνυμία «Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας και Προληπτικής Ιατρικής». Το κέντρο έχει σκοπό την παροχή υπηρεσιών κοινωνικής μέριμνας και πρόνοιας, προγράμματα προληπτικής ιατρικής, τράπεζα αίματος, κλπ.
Επιμέρους σκοποί του Κέντρου είναι: Συμβουλευτικοί σταθμοί, Κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, Βρεφονηπιακοί σταθμοί, Κέντρο προληπτικής ιατρικής, Κέντρο για ΑμΕΑ, προγράμματα παροχής φροντίδας ΑμΕΑ, συμμετοχή σε προγράμματα προαγωγής της υγείας και της ποιότητας ζωής, σε συνεργασία με εθνικούς ή διεθνείς φορείς.
Ενα μέρος αυτών των δραστηριοτήτων συνήθως λειτουργούν ανταποδοτικά (Βρεφονηπιακοί σταθμοί, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών) και ένα άλλο με τη χρησιμοποίηση κονδυλίων από προγράμματα (συνεργασία με εθνικούς ή διεθνείς φορείς).
Τον Ιανουάριο του 2002 εγκρίθηκε προγραμματική σύμβαση του Κέντρου του Δ. Κερατσινίου και της Νομαρχίας Πειραιά, πενταετούς διάρκειας, για την υποστήριξη αυτών των προγραμμάτων. Η διαχείριση του προγράμματος ανήκει στο Κέντρο που μπορεί να αναθέτει και σε ιδιώτες την παροχή σχετικών υπηρεσιών.
Με τον τρόπο αυτό και ο Δήμος σε συνεργασία με τη Νομαρχία εμφανίζονται ότι δήθεν ασκούν κοινωνική πολιτική και οι ιδιώτες αυξάνουν πελατεία και κέρδη.
Ο Δήμος Κερατσινίου σε έγγραφό του, 09.04.2003, αναφέρει τις εξής δράσεις του για την πρόνοια:
- Συγκρότηση εθελοντικών οργανώσεων. Για να ενθαρρύνει και διευκολύνει την εθελοντική δράση προωθεί προγράμματα εκπαίδευσης εθελοντών. Συγκρότησε Δημοτικό Κέντρο Εθελοντισμού (ΔΗΚΕ), που θα παρέχει πληροφορίες για τον εθελοντισμό, θα στηρίζει υλικοτεχνικά τις εθελόντριες ομάδες. Προβλέπεται η παροχή κινήτρων για συμμετοχή (π.χ. κάρτα δωρεάν εισόδου σε θέατρο και κινηματογράφο) και ηθικές αμοιβές και τίτλους.
- Αμεση Κοινωνική Βοήθεια σε: ενήλικες σε καταστάσεις κρίσης, παιδιά και νέους που ζουν χωρίς οικογένεια, ενήλικες κακοποιημένοι ή που βιώνουν τη μοναξιά και την απομόνωση. Προσφέρουν συμβουλευτική στήριξη, κοινωνική και ψυχολογική προσωρινή φιλοξενία (κρίνουν επιτακτική την ανάγκη δημιουργίας ξενώνων) και επιτόπου άμεση κοινωνική βοήθεια.
Είναι υπηρεσίες χωρίς πολλά έξοδα για τη λειτουργία και μόνο για ένα πολύ περιορισμένο μέρος του πληθυσμού και αυτό τη στιγμή που βιώνει μια ιδιαίτερα οξυμένη κατάσταση. Βέβαια, δεν τους παρέχουν υπηρεσίες οριστικής αντιμετώπισης, αλλά μόνο κάποιες διαχειριστικού τύπου συμβουλές.
- Για την τρίτη ηλικία: Αναβάθμιση των ΚΑΠΗ με ολοήμερη λειτουργία, με αξιοποίηση προγράμματος μερικής απασχόλησης. Μετά τον ιδιωτικό τομέα οι δήμοι είναι οι κύριοι φορείς εφαρμογής των ανατροπών των εργασιακών σχέσεων.
Σχεδιάζουν τη δημιουργία «Κέντρου ημερήσιας φροντίδας ηλικιωμένων» (ΚΗΦΗ), αξιοποιώντας τους εθελοντές για υποβαθμισμένες, υποτυπώδεις, δήθεν παροχές.
- Για την οικογένεια: Ενεργοποιούν τις σχολές γονέων για κοινωνικά θέματα. Δηλαδή διαλέξεις χωρίς πρακτικό αντίκρισμα.
Εντάσσουν τις πολυμελείς οικογένειες σε προγράμματα οικογενειακών διακοπών με χαμηλό κόστος. Είναι η λογική της ανταποδοτικότητας. Φτηνά πακέτα διακοπών προσφέρουν ακόμα και τα ιδιωτικά γραφεία ταξιδιών σε περιόδους που έχει πέσει η ζήτηση του ξένου τουρισμού, σε συνθήκες που υπάρχει υπερ-προσφορά ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων. Δε χρειάζεται να μεσολαβεί ο δήμος για να πληρώνουν οι οικογένειες, μπορούν και χωρίς αυτόν. Το πρόβλημα παραμένει παρά το γεγονός ότι τα δημοτικά προγράμματα διακοπών για τις πολυμελείς οικογένειες έχουν μικρότερο κόστος, γιατί επί της ουσίας το δικαίωμα στις διακοπές, στην αναψυχή επιβαρύνει τις λαϊκές οικογένειες με δυσβάσταχτα βάρη.
ΔΗΜΟΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ (ΠΑΣΟΚ)
Από το 2002 λειτουργεί αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία (ΝΠΙΔ) με την επωνυμία «Κέντρο Φροντίδας Ηλικιωμένων…». Στους σκοπούς του Κέντρου προστέθηκε η δημιουργία πρωτοβάθμιας ψυχογηριατρικής μονάδας (Πρωτοβάθμια υπηρεσία διαταραχών μνήμης και μελαγχολίας), με σκοπό την πρόληψη και αντιμετώπιση των διαταραχών μνήμης στον τοπικό ηλικιωμένο πληθυσμό του Δήμου. Το Κέντρο παρέχει αξιολόγηση, διάγνωση και υποστήριξη. Συνεργάζεται με την Πανελλήνια Ενωση Ψυχικής Υγείας και το Ειδικό Ιατρείο Οργανικών Ψυχοσυνδρόμων της Πανεπιστημιακής Κλινικής του Αιγινήτειου Νοσοκομείου.
Υπηρεσίες ψυχικής Υγείας θα έπρεπε να παρέχονται σε όλον τον πληθυσμό και όχι μόνο σε μια μικρή κοινωνική ομάδα, όπως οι ηλικιωμένοι, μέσα από επιστημονικά, πλήρως οργανωμένες και στελεχωμένες υπηρεσίες, με ειδικευμένο προσωπικό πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, ενός Δημόσιου Κέντρου Ψυχικής Υγείας ενταγμένο στο κρατικό σύστημα Υγείας.
Στη δημοτική εταιρία εργάζονται με σύμβαση έργου ο ψυχίατρος και ο ψυχολόγος, τα υπόλοιπα 7 άτομα (παθολόγος, κοινωνική λειτουργός, 2 νοσηλεύτριες και 1 διοικητικός) είναι υπάλληλοι του Δήμου και εργάζονται και σε άλλες δουλειές εκτός του Κέντρου.
Στην αρχή η ομάδα εξέτασε όλους τους ηλικιωμένους του Κέντρου και από το Σεπτέμβριο του 2003 έως αρχές του 2005 εξέτασε 152 περιστατικά, εκ των οποίων τα 22 παραπέμφθηκαν στο Αιγινήτειο για φαρμακευτική αγωγή[28].
Η μορφή της δημοτικής εταιρίας (ΝΠΙΔ), ο τρόπος λειτουργίας της, δηλαδή η συνεργασία με επιστημονικούς φορείς (ιδιώτες) και εθελοντές επιστημονικούς υπευθύνους, η σύνδεσή της με αντίστοιχη Πανεπιστημιακή κλινική (ΝΠΙΔ) και οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης του ειδικευμένου προσωπικού, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι: Δεν μπορεί να γίνει συστηματική και σταθερή παρακολούθηση, άρα και επιστημονικά αποτελεσματική - έστω και αυτού του μικρού τμήματος του πληθυσμού.
ΑΛΛΟΙ ΔΗΜΟΙ
Πολλοί δήμοι -κυρίως της Περιφέρειας- απομακρυσμένων, δυσπρόσιτων και νησιωτικών περιοχών αναγκάζονται για έκτακτα και επείγοντα περιστατικά να έχουν δικά τους μέσα μεταφοράς όπως ασθενοφόρα, μικρά αεροπλάνα (Σαντορίνη), που το οικονομικό βάρος για την αγορά, τη συντήρησή τους είναι δυσβάσταχτο για τους δήμους, αλλά και η χρησιμοποίηση εθελοντών οδηγών είναι επικίνδυνη ακόμα και για τη ζωή των ασθενών.
Η επέκταση του ΕΚΑΒ που είναι αναγκαία για να καλύψει πανελλαδικά όλον τον πληθυσμό προσκρούει στη μείωση των κρατικών δαπανών από τις κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ και στο ενδιαφέρον των επιχειρηματικών ομίλων να αναπτύξουν τη δράση τους στον τομέα αυτό. Το νομοθετικό πλαίσιο που υπάρχει τώρα - για τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα - ανοίγει νέους δρόμους ιδιωτικοποίησης που θα πλήξει τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα.
ΕΥΡΩΕΝΩΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Το αστικό κράτος στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των ελληνικών αστικών κομμάτων αποποιείται των ευθυνών του και τις μεταφέρει αποσπασματικά στους Δήμους και τις Νομαρχίες, για ανάπτυξη δράσεων κοινωνικής πολιτικής σε ορισμένες μόνο κοινωνικές ομάδες (ομάδες στόχους). Σε αυτήν την πολιτική είναι ενταγμένα μια σειρά προγράμματα, πάντα σε συνεργασία με ιδιώτες που αμβλύνουν τις οξείες γωνίες της αντιδραστικής, αντιλαϊκής πολιτικής που ασκείται.
Σταχυολογούμε και παραθέτουμε ορισμένα, τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά τα προγράμματα:
Δήμος Αθήνας: Το ’98 εφάρμοσε πρόγραμμα «επανένταξης των μακροχρόνιων ανέργων, αστέγων στην αγορά εργασίας». Ανέλαβε να το εφαρμόσει η «αναπτυξιακή εταιρία» του δήμου, ΝΠΙΔ και η ιδιωτική «Πρίσμα» που ασχολείται με το σύνολο του προγράμματος για τους αστέγους για λογαριασμό του δήμου.
Για το συγκεκριμένο πρόγραμμα προβλέπονταν κονδύλια 100 εκατ. δρχ. Το 50% θα διαχειριστεί η ιδιωτική εταιρεία, το 45% η αναπτυξιακή και το 5% ο δήμος[29].
Συνήθως από αυτά τα προγράμματα οι λιγότερο ωφελημένοι είναι αυτοί για τους οποίους προορίζονται, στην περίπτωση αυτή, οι μακροχρόνια άνεργοι και άστεγοι και το μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας πηγαίνει σε αυτούς που διαχειρίζονται το πρόγραμμα. Δηλαδή στην ιδιωτική επιχείρηση του Δήμου και στη συνεργαζόμενη ιδιωτική εταιρεία. Με αυτόν τον τρόπο συντηρούν τη λειτουργία τους οι δήθεν κοινωνικές επιχειρήσεις, δημοτικές και ιδιωτικές.
Ενα άλλο πρόγραμμα είναι του Υπουργείου Εργασίας του 1999 για τη λειτουργία «Μονάδων Κοινωνικής Μέριμνας», για ενίσχυση της απασχόλησης (δίνονται μόνο σε δημοτικές επιχειρήσεις).
Τέτοιου είδους προγράμματα προσφέρουν πρόσκαιρη απασχόληση και αμφίβολη, γιατί μια δημοτική επιχείρηση μπορεί να σταματήσει τη λειτουργία του προγράμματος μετά τη λήξη της επιδότησης, η οποία αφορά μόνο το προσωπικό και όχι υποδομές κλπ.
Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί συνέχιση της κυβερνητικής πολιτικής, του υπουργείου Υγείας - Πρόνοιας, με το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι». Το έργο αυτών των Μονάδων είναι η βοήθεια σε ηλικιωμένα και ανήμπορα άτομα.
Απευθύνεται σε όλους τους άνεργους. Επειδή στους τομείς κοινωνικής πολιτικής ασχολούνται πιο πολλές γυναίκες υπολογίζεται ότι θα υπάρξει μείωση της ανεργίας των γυναικών.
Χρηματοδοτείται κατά 80% από την ΕΕ και αφορά 3-6 άτομα και το ανώτερο διάστημα χρηματοδότησης είναι 24 μήνες. Ορίζονται ανώτατα όρια αμοιβών, που μπορεί να χρηματοδοτήσει μαζί με τις εργοδοτικές εισφορές που παραβιάζουν τις συλλογικές συμβάσεις, π.χ. νοσηλευτές και κοινωνικοί λειτουργοί 250.000 δρχ. το μήνα, οικιακοί βοηθοί 200.000 δρχ. το μήνα.
Διευκρινίζεται ότι οποιαδήποτε επιπλέον αμοιβή προκύπτει από τα ισχύοντα στους ΟΤΑ, επιβαρύνει τους δήμους[30].
Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» είναι 5ετούς διάρκειας. Εφαρμόζεται μόνο από τις δημοτικές επιχειρήσεις (ΝΠΙΔ). Απαγορεύεται από το νόμο στους οργανισμούς των Δήμων να διαχειριστούν αυτά τα κονδύλια. Από την προγραμματική σύμβαση με τους δήμους παρέχεται η δυνατότητα «εκτός από την είσπραξη χορηγιών, δωρεών, επιδοτήσεων, να τιμολογούνται οι παρεχόμενες υπηρεσίες, όπου υπάρχει δυνατότητα και προσφορά αποζημίωσης»[31].
Ο Δήμος Περάματος (ΝΔ) στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού διακρατικού προγράμματος ξεκίνησε συμβουλευτική υπηρεσία ο «Συνήγορος κατά των διακρίσεων», σε συνεργασία με άλλες δύο συμβουλευτικές υπηρεσίες (Ιταλία, Πορτογαλία) και με την ιδιωτική εταιρεία «Πρίσμα» που αναλαμβάνει προγράμματα της ΕΕ. Η υπηρεσία έχει στόχο την κοινωνική ένταξη των κοινωνικά αποκλεισμένων.
Παρέχει συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη για νομικά, κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά δικαιώματα αυτών των ατόμων. Απευθύνεται σε ΑμΕΑ, πρώην παραβάτες, μετανάστες κλπ., που έχουν υποστεί διακρίσεις. Επίσης όποιος θέλει μπορεί να καταγγείλει περιστατικά διακρίσεων.
Οσα προγράμματα και αν εφαρμοστούν, όσες συμβουλές και αν δοθούν από «αρμόδιους» σε ΑμΕΑ, μετανάστες και άλλες κατηγορίες εργαζομένων, τα προβλήματα που καθημερινά βιώνουν δεν πρόκειται να λυθούν. Χρειάζεται να εφαρμοστεί μια πολιτική κεντρικά σχεδιασμένη, που θα έχει στο επίκεντρό της τον άνθρωπο και την πλήρη κάλυψη των αναγκών του. Ολα τα άλλα είναι μερεμέτια, είναι η ασπιρίνη που δίνεται για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Είναι το θερμοκήπιο που ευνοεί τη δράση των τρωκτικών των προγραμμάτων για την απορρόφηση Ευρωπαϊκών κονδυλίων για ίδιον όφελος και όχι για αυτούς που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα. Είναι η δημιουργία κοινωνικού προσώπου των δημοτικών αρχών για να αμβλύνουν την εικόνα της αντιλαϊκής πολιτικής που εφαρμόζουν.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ «ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ» ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
Στις δημοτικές επιχειρήσεις των ΟΤΑ όλης της χώρας λειτουργούν 650 Μονάδες Κοινωνικής Μέριμνας στα πλαίσια του Β΄ και Γ΄ ΚΠΣ. Εργάζονται σε αυτές 2.044 εργαζόμενοι και «ωφελούνται» 40.000 άνθρωποι. Με καταγγελία της ΚΕΔΚΕ, από το 2004 οφείλεται η χρηματοδότηση που φτάνει τα 26 εκ. € και κινδυνεύουν να κλείσουν[32].
Οι εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων[33] στα προγράμματα και τις δημοτικές επιχειρήσεις κοινωνικής πολιτικής έχουν ανατραπεί και με το πρόσχημα του αντικειμένου της δουλιάς τους. Δηλαδή ότι ασκούν κοινωνικό έργο άρα δεν πρέπει να απαιτούν να έχουν πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα έστω και αυτά που προέρχονται από τις αντίστοιχες κλαδικές συμβάσεις.
Τα προγράμματα αυτά λειτουργούν ως δούρειος ίππος για την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων. Ετσι στην πλειοψηφία τους οι εργαζόμενοι μένουν για πολλούς μήνες απλήρωτοι, είναι με 2μηνες, 4μηνες και 8μηνες συμβάσεις, ωρομίσθιοι ή απασχολούμενοι με συμβάσεις έργου.
Ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Ο Δήμος Αθηναίων (ΝΔ) τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2005 προσέλαβε στο δήμο 860 εργαζόμενους με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή με μερική απασχόληση. Ανάμεσα σε αυτούς είναι 440 εργαζόμενοι με 4ωρη απασχόληση 18 μηνών σε τομείς κοινωνικής πολιτικής.
Στο Δήμο Καλλιθέας (ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ) μέχρι το καλοκαίρι του 2005 οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες κοινωνικής μέριμνας, δηλαδή στα προγράμματα «Βοήθεια στο σπίτι», και «Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης» δεν είχαν πληρωθεί 15 ολόκληρους μισθούς. Τον Οκτώβριο του 2005 σε δύο από αυτές τις δημοτικές επιχειρήσεις είναι από 1 έως 5 μήνες απλήρωτοι και φυσικά πάντα με την εργασιακή ανασφάλεια για τη λήξη της σύμβασής τους.
Στο Δήμο Γαλατσίου («Ανεξάρτητος» ΠΑΣΟΚ) στο πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» δουλεύουν 24 εργαζόμενοι υπό καθεστώς ομηρίας, δηλαδή μερικώς απασχολούμενοι.
ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΕΣ ΠΑΡΟΧΕΣ
Με δεδομένη την υποχρηματοδότηση των ΟΤΑ και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης από τον κρατικό προϋπολογισμό και την παρακράτηση των θεσμοθετημένων πόρων, η πλειοψηφία των Δήμων που στηρίζονται από τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το ΣΥΝ, επιβάλλουν ή αυξάνουν τα τροφεία στους παιδικούς σταθμούς. Για παράδειγμα ο Δήμος της Αθήνας αύξησε το 2005 κατά 200% τα τροφεία και ο Δήμος Πετρούπολης κατά 66%[34].
Μετά την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου το 1998 που το κράτος μετέφερε την ευθύνη ίδρυσης και λειτουργίας των βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών στους Δήμους, κανένας καινούργιος παιδικός σταθμός δε δημιουργήθηκε και οι περισσότεροι λειτουργούν σε ακατάλληλα κτίρια βάζοντας ακόμα και σε κίνδυνο τις ζωές των παιδιών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Δήμος Ν. Σμύρνης (ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ) στον οποίο δεν υπάρχει κανένας δημοτικός βρεφικός σταθμός. Από το 1980 δημιουργήθηκαν και λειτουργούν ως σήμερα μόνο 5 δημοτικοί παιδικοί σταθμοί για 400 παιδιά, ενώ το ίδιο χρονικό διάστημα ο πληθυσμός του δήμου έχει τριπλασιαστεί και έχουν αυξηθεί αντίστοιχα οι ανάγκες[35].
ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ
Την αντιλαϊκή πολιτική που εφαρμόζεται συνολικά στους τομείς Υγείας - Πρόνοιας αξιοποιεί ο ιδιωτικός τομέας και αυτόνομα για να αυξήσει την πελατεία του, την κερδοφορία του, με την ταυτόχρονη προβολή του δήθεν κοινωνικού προφίλ που διαθέτει, αλλά και σε συνεργασία με τους δήμους.
Παράδειγμα είναι ο Ομιλος Ιατρικής Κλινικής Αθηνών που προσφέρει διάφορες εκπτώσεις στις υπηρεσίες υγείας για όλους τους δημότες του Δήμου Ελληνικού[36].
Επίσης, στο πλαίσιο των προγραμμάτων πρόληψης που εφαρμόζει ο Δήμος Βύρωνα (ΝΔ) έγινε μια ομιλία για τον καρκίνο του μαστού, η οποία συνδυάστηκε με εκατό δωρεάν μαστογραφίες, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από ιδιωτικό θεραπευτήριο της περιοχής που είχε και τη χορηγία της συγκεκριμένης εκδήλωσης[37].
Αλλη περίπτωση είναι ο Δήμος Πειραιά (ΝΔ) που προτίμησε να ασφαλίσει τα παιδιά των δημοτικών παιδικών σταθμών σε ιδιωτική ασφαλιστική εταιρία, ώστε να είναι όπως λέει καλυμμένοι οι εργαζόμενοι και οι υπεύθυνοι του δήμου σε περίπτωση που συμβεί κάτι, λόγω των δραματικών ελλείψεων προσωπικού, αντί να προσλάβει όλο το αναγκαίο επιστημονικό και βοηθητικό προσωπικό για την εύρυθμη λειτουργία των σταθμών και την ασφάλεια των παιδιών[38]. Με τον τρόπο αυτό παρεμβαίνει στη συνείδηση γονιών και παιδιών εθίζοντάς τους στην αγορά υπηρεσιών από τον ιδιωτικό τομέα για όσες υπηρεσίες το κράτος δεν παρέχει. Επίσης, προσφέρει μια όχι ευκαταφρόνητη πελατεία στον ιδιωτικό τομέα.
Συμπερασματικά:
Ολες αυτές οι υποτυπώδεις υπηρεσίες Υγείας - Πρόνοιας που παρέχουν οι Δήμοι είναι υποκατάστατα αυτών των τομέων. Δεν μπορούν να εξασφαλίσουν μια συστηματική, ολοκληρωμένη και δωρεάν ιατροφαρμακευτική φροντίδα και περίθαλψη που έχει ανάγκη ο λαός.
Ρίχνουν «νερό στο μύλο» της εμπορευματοποίησης των υπηρεσιών υγείας. Βοηθάνε το κράτος να αποποιηθεί της ευθύνης του για λειτουργία αποκλειστικά δημόσιου δωρεάν συστήματος υγείας χωρίς επιχειρηματική δραστηριότητα. Εθίζουν τα λαϊκά στρώματα να μειώνουν τις απαιτήσεις τους, κάνοντας σκόντο στις σύγχρονες ανάγκες τους για καθολικές δημόσιες δωρεάν υπηρεσίες υγείας- πρόνοιας. Τελικά όλο το οικονομικό βάρος πέφτει στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων.
Οι σύγχρονες ανάγκες του λαού μας μπορούν να καλυφθούν μόνο μέσα από ένα αποκλειστικά δημόσιο δωρεάν σύστημα υγείας - πρόνοιας που θα χρηματοδοτείται πλήρως και επαρκώς από τον κρατικό προϋπολογισμό και τους εργοδότες και χωρίς καμιά επιχειρηματική δράση[39].
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΨΗΦΟΥ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ
Ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ) είναι απόλυτα ενταγμένος στον κρατικό μηχανισμό. Βέβαια, πάντα ήταν τμήμα του, ανεξάρτητα από τις επιδράσεις που δεχόταν ανάλογα με το συσχετισμό δύναμης σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Με αυτήν την έννοια δεν πρόκειται ούτε για αυτοδιοίκηση, ούτε για τοπική διοίκηση αποσπασμένη από το χαρακτήρα της κεντρικής.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1998 η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με νόμο, υποχρέωσε τις Δημοτικές αρχές να αναλάβουν την ευθύνη λειτουργίας των πρώην κρατικών βρεφικών και παιδικών σταθμών.
Είναι λοιπόν ένας θεσμός που εξυπηρετεί τη γενικότερη αντιλαϊκή πολιτική, που εξειδικεύεται και στους ΟΤΑ. Επομένως η ψήφος στις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές θα πρέπει να είναι ενιαία ψήφος καταδίκης της αντιλαϊκής πολιτικής.
Γιατί κάθε πρόβλημα ανεξάρτητα αν εκδηλώνεται σε πανελλαδικό, τοπικό ή κλαδικό επίπεδο γεννιέται και οξύνεται από την αστική πολιτική, ανεξάρτητα από τον τύπο διαχείρισής της σε κεντρικό ή τοπικό επίπεδο. Γι’ αυτό είναι μύθος η «ευελιξία» του Δημάρχου ή του Νομάρχη που οφείλεται στην προσωπική ικανότητα, την τιμιότητα και όχι στην πολιτική επιλογή. Επομένως, αν και οι τοπικές εκλογές δεν καθορίζουν άμεσα τον πολιτικό συσχετισμό, μπορούν να επιδράσουν σε αυτόν με όρους κινήματος.
Δεν αρκεί να διαμαρτύρεται κάποιος, να αναζητεί ή ακόμα και να διεκδικεί και την ώρα της κάλπης να μην κάνει την αντίστοιχη πολιτική επιλογή. Να απομακρυνθεί, να καταδικάσει τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ ώστε το αποτέλεσμα των εκλογών να συμβάλλει σε καλύτερες προϋποθέσεις για την πάλη των εργαζομένων.
Τα κόμματα εξουσίας (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) ή εκείνα που συνεργάζονται με αυτά (π.χ. ΣΥΝ) άλλοτε μιλάνε για τον πολιτικό χαρακτήρα των τοπικών εκλογών (όταν ανταγωνίζονται μεταξύ τους υποστηρίζοντας την ίδια στρατηγική του κεφαλαίου) και άλλοτε για «τοπικά προβλήματα» και «τοπικές κοινωνίες» όταν έρχονται σε σύγκρουση με την πολιτική ενάντια στα μονοπώλια, που υποστηρίζει το ΚΚΕ με άλλες συνεργαζόμενες δυνάμεις. Θέλουν να εμποδίσουν τον απεγκλωβισμό των εργαζομένων. Να εμποδίσουν την ενίσχυση των αγωνιστικών συνδυασμών που στηρίζουν οι κομμουνιστές με συνεργαζόμενες δυνάμεις.
Σε κάθε αναμέτρηση οι εργαζόμενοι, τα λαϊκά στρώματα πρέπει να κρίνουν με κριτήριο ποιες πολιτικές δυνάμεις - συνδυασμοί υπηρετούν τα ταξικά συμφέροντά τους. Ποιοι εφαρμόζουν αντιλαϊκή πολιτική και ποιοι προωθούν τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις. Ποιος είναι με τη μεριά των εργαζομένων.
Η ψήφος πρέπει να αντιστοιχείται με τη δυσαρέσκεια και την αγανάκτηση που νοιώθουν με αυτό που βιώνουν καθημερινά τα λαϊκά στρώματα.
Οι εργατικές, λαϊκές οικογένειες μαστίζονται από την ανεργία, τη φτώχεια, το χτύπημα του 8ωρου, την ανατροπή των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, την εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση της Παιδείας, της Υγείας, της Πρόνοιας, του Πολιτισμού, του Αθλητισμού. Βασανίζονται από τις τεράστιες λίστες αναμονής για μια ιατρική εξέταση, για χειρουργείο, για χημειοθεραπείες. Υφίστανται δυσβάσταχτη οικονομική αιμορραγία για ιατρικές επισκέψεις και διαγνωστικές εξετάσεις, ακόμα και στα δημόσια νοσοκομεία και τα ιατρεία των ασφαλιστικών ταμείων είτε με τα απογευματινά ιδιωτικά ιατρεία είτε γιατί τα ταμεία δεν καλύπτουν ολόκληρα τα κονδύλια που προπληρώνουν οι ασφαλισμένοι στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων.
Ο ιδιωτικός τομέας (τα ιδιωτικά ιατρεία, τα διαγνωστικά κέντρα και οι κλινικές, ακόμα και αυτά που είναι συμβεβλημένα με ασφαλιστικά ταμεία), είναι απλησίαστος για την πλειοψηφία των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.
Τα φάρμακα χρόνο με το χρόνο ακριβαίνουν και δρομολογείται από την κυβέρνηση η επανεξέταση (βλέπε περικοπή) των κατηγοριών και του ποσοστού συμμετοχής τους στη φαρμακευτική δαπάνη.
Τα ψυχιατρικά νοσοκομεία κλείνουν με τις τυμπανοκρουσίες της ΕΕ, της κυβέρνησης, του ΠΑΣΟΚ, αλλά και του ΣΥΝ, το ένα πίσω από το άλλο και τη θέση τους παίρνουν ξενώνες και οικοτροφεία - μικρά άσυλα - με παροχή αμφίβολης ποιότητας και επιστημονικότητας υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Η πρόληψη, η προστασία και προαγωγή της Δημόσιας Υγείας, της μητέρας και του παιδιού, των ηλικιωμένων, των χρονίως πασχόντων και των αναπήρων, η υγιεινή και ασφάλεια στους τόπους δουλιάς, η σχολιατρική και αθλιατρική υπηρεσία αντιμετωπίζονται με μεγάλη υποτίμηση και επί της ουσίας οι σχετικές κρατικές υπηρεσίες και υποδομές είναι ανύπαρκτες, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο να δράσουν οι επιτήδειοι των προγραμμάτων σε αγαστή συνεργασία με τους Δήμους και τις Νομαρχίες.
Στις αυξημένες ανάγκες των λαϊκών οικογενειών για πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, η κυβέρνηση απαντάει με τη διαμόρφωση υποδομών ΠΦΥ στα πλαίσια της αγοράς ενισχύοντας τη δράση του κεφαλαίου και των Δήμων στον τομέα αυτό, επιβαρύνοντας επιπλέον τους εργαζόμενους και τα ασφαλιστικά ταμεία. Αφήνει δε για άλλη μια φορά χωρίς υπηρεσίες υγείας πρωτοβάθμιου επιπέδου τους άνεργους και τα δύο (2) εκατομμύρια ανασφάλιστους.
Γεγονός είναι ότι με την ενίσχυση των συνδυασμών που στηρίζει το ΚΚΕ και οι συνεργαζόμενες δυνάμεις με την εκλογή περισσότερων Νομαρχών, Δημάρχων, Δημοτικών συμβούλων, θα αναπτυχθεί ένα ισχυρότερο κίνημα που θα παλεύει για τα λαϊκά δικαιώματα. Από τη σκοπιά των κομμουνιστών έχει τεθεί το εξής ζήτημα: Η ΤΑ όχι μόνο πρέπει να έχει γενικότερη παρέμβαση, να αντιπαλεύει τις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις που υλοποιούνται σε όλους τους τομείς της οικονομίας, αλλά και η ίδια η ΤΑ να μη μετέχει στην υλοποίησή τους. Πρέπει να αρνείται να εφαρμόσει τις πολιτικές εκείνες που τη θέλουν ως επιχειρηματία που παράγει υπηρεσίες και έργο στους τομείς κοινωνικής πολιτικής, αποσκοπώντας σε κέρδη και ανοίγοντας δυνατότητες μεγαλύτερης διείσδυσης του κεφαλαίου σε τομείς που μέχρι τώρα ήταν απ’ έξω.
Να αρνείται να εφαρμόσει τις πολιτικές στη λογική της υποβάθμισης, της αποσπασματικότητας, της εξαθλίωσης και τελικά της εμπορευματοποίησης, του χαρατσώματος. Ολα αυτά τα προβλήματα συνδέονται με αρμοδιότητες της ΤΑ, άρα χρειάζεται να μπουν στο επίκεντρο της κριτικής μας.
Μπροστά στις δημοτικές εκλογές τα λαϊκά στρώματα χρειάζεται να προβληματιστούν ποιός είναι ο υπεύθυνος για την πολιτική που εφαρμόζεται στην ΤΑ και γενικά για την κατάσταση που αντιμετωπίζουν.
Το ΚΚΕ λέει ξεκάθαρα ότι την ευθύνη έχουν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, γιατί - πότε το ένα και πότε το άλλο από τη θέση της κυβέρνησης ή της αντιπολίτευσης εφαρμόζουν την ίδια πολιτική σε όλους τους τομείς. Ζημιώνουν τους εργαζόμενους και ωφελούν το κεφάλαιο για να αυξάνει τα κέρδη του και να ενισχύει τη θέση του.
Και στον τομέα της Υγείας-Πρόνοιας η ΝΔ ως κυβέρνηση στα ίδια χνάρια του ΠΑΣΟΚ πορεύτηκε. Βοήθησε με την πολιτική της αφ’ ενός μεν στην αύξηση των επενδύσεων του κεφαλαίου στην υγεία-πρόνοια και αφ’ ετέρου στην προσαρμογή της λειτουργίας των νοσοκομείων, των Κέντρων Υγείας, των πολυ-ιατρείων των ασφαλιστικών ταμείων και των δημοτικών επιχειρήσεων με τους όρους και τους κανόνες που αντιστοιχούν σε μια επιχείρηση.
Ο ΣΥΝ στηρίζει την ύπαρξη του ιδιωτικού τομέα με το ευφυολόγημα της δήθεν ανάπτυξης του δημόσιου τομέα στα πλαίσια του ανταγωνισμού. Η συνύπαρξη όμως αυτή υπάρχει και λειτουργεί εδώ και χρόνια και όλοι έχουμε πια αποκτήσει εμπειρία βιώνοντας τα αποτελέσματά της. Συνύπαρξη σημαίνει αύξηση κερδών του ιδιωτικού τομέα, των επιχειρηματικών ομίλων. Σημαίνει παραπέρα ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση της λειτουργίας των ΚΥ, των νοσοκομείων, των μονάδων της πρόνοιας κλπ.. Τελικά η «συνύπαρξη» λειτουργεί σε βάρος των εργαζομένων και από πλευράς κόστους και από πλευράς ποιότητας φροντίδας και περίθαλψης. Αυτό που σήμερα αποτελεί ώριμη ανάγκη για τα λαϊκά συμφέροντα είναι η κατάργηση κάθε μορφής επιχειρηματικής δράσης και όχι η συνύπαρξη του ιδιωτικού με το δημόσιο τομέα. Είναι υποκρισία να υποστηρίζει κάποιος ότι μπορεί η υγεία-πρόνοια να είναι και αντικείμενο κέρδους και ταυτόχρονα να παρέχεται δωρεάν.
Το ΚΚΕ θεωρεί ότι τα κόμματα που στηρίζουν τα ψηφοδέλτια στις τοπικές εκλογές, πρέπει να κρίνονται όχι από τα λόγια και τις προεκλογικές υποσχέσεις, αλλά από τα προγράμματα, τη στάση και τις πράξεις τους. Και από τη στιγμή που έχουν ευθύνες πρέπει να πληρώσουν και το τίμημα. Να καταψηφιστούν. Διαφορετικά θα είναι σαν να επιβραβεύουν την πολιτική τους, να τους συγχωρούν ή να αγνοούν τις ευθύνες τους με τη δικαιολογία ότι οι τοπικές εκλογές δεν είναι εθνικές.
Το ΚΚΕ καλεί σε υπερψήφιση των ψηφοδελτίων συνεργασίας που στηρίζει το ίδιο, η Παρέμβαση Αριστερών Πολιτών, το ΔΗΚΚΙ και η Κομμουνιστική Ανανέωση.
Ολα αυτά τα χρόνια το ΚΚΕ ανέπτυξε την πάλη για όλα τα λαϊκά δικαιώματα. Εριξε το κύριο βάρος στη λαϊκή αφύπνιση, στην έγκαιρη πληροφόρηση για τα αντιλαϊκά σχέδια, για τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, ώστε έγκαιρα οι εργαζόμενοι να οργανώσουν την αντεπίθεσή τους, να προβάλλουν τις σύγχρονες διεκδικήσεις τους.
Θεωρεί ότι σε ένα αντιδραστικό θεσμό πρέπει να εκλεγούν άνθρωποι που να θέλουν και να μπορούν να αντιστέκονται, να μην πειθαρχούν στις αντιλαϊκές διατάξεις και κατευθύνσεις, να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των αγώνων στη συσπείρωση και συμμαχία όλων εκείνων που θέλουν μια ριζικά εναλλακτική λύση στο επίπεδο της κοινωνίας, της εξουσίας.
Ολα αυτά τα ζητήματα θέτουμε στα λαϊκά στρώματα, αναδεικνύοντας τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της πάλης, για να βρουν λύσεις τα προβλήματα.
Γιατί ο αγώνας δε σταματάει στις τοπικές εκλογές. Γίνονται εφαλτήριο, εντασσόμενες στη γενικότερη προσπάθεια για την αλλαγή του συσχετισμού δύναμης, την οικοδόμηση του Λαϊκού Μετώπου που θα παλεύει για τα προβλήματα των λαϊκών στρωμάτων και θα διεκδικεί την εξουσία.
