Μία από τις επιδιώξεις της αστικής τάξης της χώρας, στο πλαίσιο του βασικού στόχου της για γεωπολιτική αναβάθμιση του ρόλου της στην ευρύτερη περιοχή, είναι η μετατροπή της σε επικοινωνιακό κόμβο. Στόχευση που συνδέεται τόσο με την ύπαρξη μεγάλων ψηφιακών κέντρων όσο και με τα περισσότερα από δέκα υποβρύχια καλώδια, τα οποία με οπτική ίνα συνδέουν τη χώρα με βασικές παγκόσμιες αγορές, από τη Σιγκαπούρη μέχρι τη Μασσαλία και από την Κίνα μέχρι την Υεμένη και τη Σαουδική Αραβία.¹ Οι πόλεις της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης αποτελούν τους κύριους εγχώριους πυλώνες, ενώ η Κρήτη αποκτά ενισχυμένο ρόλο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επένδυση της Microsoft που εντάχτηκε στο καθεστώς στρατηγικών επενδύσεων. Διαφημίστηκε και διαφημίζεται απ’ όλους ως «μια επένδυση που φέρνει τη χώρα μας στο προσκήνιο, που θα ενισχύσει την τοπική οικονομία, που θα φέρει νέες θέσεις εργασίας».

Έτσι, δεν μπορεί να μας κάνει εντύπωση η περίοπτη θέση που κατέχουν οι ψηφιακές επενδύσεις και ειδικά τα ψηφιακά κέντρα δεδομένων στην κυβερνητική προπαγάνδα περί «ρεκόρ επενδύσεων». «Η Κομισιόν προβλέπει πρωτιά της Ελλάδος σε αυτόν τον τομέα έως το 2025. Τον τόπο μας εμπιστεύονται παγκόσμιοι κολοσσοί: Amazon, Microsoft, Pfizer, Digital Realty. Η τελευταία μάλιστα εγκαινίασε, πριν από λίγες ημέρες, το μεγαλύτερο data center στην Ελλάδα. Κατασκευάστηκε σε χρόνο ρεκόρ, 14 μήνες.»²

Δεν κάνει εντύπωση ούτε η «ζέση» που επιδεικνύουν ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, ασκώντας στην κυβέρνηση κριτική για την ταχύτητα υλοποίησης των έργων. Διαγωνίζονται για το ποιος θα εκφράσει καλύτερα τα συμφέροντα του κεφαλαίου, ποιος θα είναι πιο «ψηφιακός» και περιγράφουν το «ψηφιακό μέλλον» ως το νέο «τρένο» το οποίο δεν πρέπει να χάσει η ελληνική κοινωνία. Εξάλλου, αστικές μελέτες προβλέπουν ότι: «Οι επενδύσεις σε Ψηφιακά Κέντρα στην Ελλάδα θα αυξάνονται με ρυθμό της τάξης του 8,8% ετησίως έως και το 2028, με τη συνολική εγκατεστημένη ισχύ να φτάνει στα 139 MW την επόμενη πενταετία.»³

Τι ισχύει όμως πραγματικά;

• Υπάρχουν μόνο κερδισμένοι από τις «ψηφιακές» επενδύσεις;
• Η είσοδος μεγάλων, κυρίως αμερικανικών, ομίλων και σε αυτόν τον κλάδο της παραγωγής μπορεί να δώσει λύση στα σοβαρά προβλήματα των εργαζόμενων;
• To λεγόμενο «επιτελικό-ψηφιακό» αστικό κράτος έχει ως σκοπό τη διευκόλυνση της ζωής του λαού ή έστω την άμβλυνση των ταξικών φραγμών;
• Τι πραγματικά θα σημάνουν για τους εργαζόμενους στον κλάδο, τωρινούς και μελλοντικούς, αλλά και για το σύνολο της κοινωνίας, το λαό, οι επενδύσεις του ψηφιακού μετασχηματισμού;
• Είναι η προσέλκυση επενδύσεων κεφαλαίου μονόδρομος ή υπάρχει άλλος υπαρκτός δρόμος για τη βελτίωση της ζωής των εργαζόμενων;

ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ - Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ «4ΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ»

Πριν απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, ας δούμε σύντομα τι είναι τα Ψηφιακά Κέντρα Δεδομένων.

H «4η Βιομηχανική Επανάσταση» αφορά σε μεγάλο βαθμό την παραγωγή, επεξεργασία, αξιοποίηση τεράστιων όγκων δεδομένων, καθώς και την ταχεία επικοινωνία των συστημάτων αυτών μεταξύ τους και με τις μηχανές στο χώρο παραγωγής. Συμβάλλει τόσο στην παραπέρα επαναστατικοποίηση των μέσων παραγωγής, που αποτελεί αναγκαιότητα του ανταγωνισμού των μονοπωλιακών ομίλων για πρόσθετο κέρδος, όσο και στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας σε σειρά κλάδους της καπιταλιστικής οικονομίας, μέσω της αυτοματοποίησης διαδικασιών και της τελειοποίησης της τεχνικής. Ο έλεγχος των τεχνολογικών επιτευγμάτων και των υποδομών τους συνδέεται στενά και με τους ιμπεριαλιστικούς και αστικούς ανταγωνισμούς, όπως αυτοί εκφράζονται σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, από τις επικοινωνίες και το ηλεκτρονικό εμπόριο μέχρι την εφοδιαστική αλυσίδα, την ενέργεια, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τη βιομηχανία.

Τα ψηφιακά κέντρα δεδομένων ως η υποδομή του cloud⁴ βρίσκονται στην καρδιά της «4ης βιομηχανικής επανάστασης». Για την ψηφιακή οικονομία τα ψηφιακά κέντρα μπορούν να θεωρηθούν ό,τι είναι οι μεγάλες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής για την ηλεκτρική ενέργεια. Όπως για το ηλεκτρικό ρεύμα o τελικός χρήστης χρησιμοποιεί την παροχή-πρίζα και πληρώνει μόνο όσο καταναλώνει, χωρίς να χρειάζεται να έχει γεννήτρια ρεύματος ή έστω να γνωρίζει πώς, πού ή από ποιον παράγεται το ρεύμα⁵, έτσι και στα ψηφιακά κέντρα υλοποιείται η συλλογή, η αποθήκευση, η επεξεργασία, η αλλαγή, η ανταλλαγή, η ανάλυση του τεράστιου όγκου των δεδομένων, πληροφοριών και εφαρμογών, η εκπαίδευση μοντέλων και η τεχνητή νοημοσύνη.

Η ποιοτική αναβάθμιση με τη χρήση των ψηφιακών κέντρων αφορά τη χωρητικότητα, την υπολογιστική ισχύ, την ελαστικότητα, την ταχύτητα. Προσφέρουν οικονομίες κλίμακας, μεγαλύτερη και φθηνότερη υπολογιστική ισχύ. Οι δυνατότητες που παρέχονται από το συνδυασμό της αύξησης της υπολογιστικής ισχύος και της συγκέντρωσης τεράστιου όγκου δεδομένων είναι μεγιστοποιημένες. Με άλλα λόγια, η είσοδος των Ψηφιακών Κέντρων στην οικονομική ζωή κλιμακώνει, επιταχύνει και διευκολύνει την επεξεργασία τεράστιου όγκου δεδομένων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η «Τεχνητή Νοημοσύνη». Τα περισσότερα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι τωρινά. Όμως η εκτέλεση των διάφορων εργασιών απαιτεί από την «Τεχνητή Νοημοσύνη» να επεξεργάζεται (ή και να «εκπαιδεύεται» σε) «βουνά» δεδομένων. Η περίπτωση του ChatGPT είναι χαρακτηριστική, αφού για να μάθει να χειρίζεται την ανθρώπινη γλώσσα πρέπει να τροφοδοτείται από κολοσσιαίες βάσεις δεδομένων κειμένου μέσω διαδικτύου. Ταυτόχρονα μέσω της διασυνδεσιμότητας σε κλάσματα του δευτερολέπτου μπορεί να μεταφερθεί και να αξιοποιηθεί πληροφορία από κάθε σημείο του πλανήτη. Αυτή η διαχείριση δεδομένων μπορεί να υλοποιηθεί μόνο στα Ψηφιακά Κέντρα δεδομένων.

Η επεξεργασία αυτού του τεράστιου όγκου δεδομένων, που βρίσκονται συγκεντρωμένα ή διασυνδεδεμένα στο ψηφιακό κέντρο χρησιμοποιώντας την υπολογιστική του ισχύ, οδηγεί στην κατασκευή μοτίβων και συσχετισμών, σε προβλέψεις τάσεων και αποφάσεων.

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε:

Στοιχεία χρηστών, όπως οι «ψηφιακές» συνήθειες και δεδομένα, π.χ. η ηλικία, το φύλο, ποιες σελίδες ακολουθούν, ποιο είδος μουσικής ακούνε, αν ενδιαφέρονται για ένα κοινωνικό/πολιτικό/πολιτιστικό/αθλητικό γεγονός, αν ακολουθούν τη σελίδα ενός πολιτικού κόμματος, ενός σωματείου, ενός πολιτιστικού φορέα, αν έχουν διαβάσει ή έχουν αναπαράγει μια είδηση, μπορούν να συνδυαστούν από τα μονοπώλια για να προβλεφθούν συμπεριφορές, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Να παρθούν αποφάσεις από το ποια θα είναι η επόμενη διαφήμιση που θα «εμφανιστεί» σε μια διαδικτυακή αναζήτηση, ποια θα είναι η επόμενη ταινία που θα «προτείνει» μια ψηφιακή πλατφόρμα περιεχομένου όπως η Netflix και η Disney+, ή το προτεινόμενο βίντεο σε μια πλατφόρμα αναπαραγωγής ψηφιακών βίντεο, όπως το YouTube. Εκτός των άλλων, κατασκευάζουν εξατομικευμένα προφίλ με βάση σύνθετους αλγόριθμους, με αποτέλεσμα να αποκρύπτεται πληροφορία από το χρήστη και αυτός να χειραγωγείται προς συγκεκριμένες αναρτήσεις.

Η ανάλυση δεδομένων μπορεί να οδηγήσει έναν ιμπεριαλιστικό οργανισμό ή έναν πολυεθνικό όμιλο σε αποφάσεις. Παραδείγματος χάρη, η στατιστική ανάλυση στοιχείων και η συσχέτιση μεταξύ δεδομένων που αφορούν το διάλειμμα εργασίας σε μια επιχείρηση (χρονική κατανομή, διάρκεια, αυστηρότητα στην τήρησή του) και την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε επιθετικές αλλαγές της διευθέτησης του χρόνου εργασίας, αλλά και σε τακτικές ενσωμάτωσης, όπως τα bonus επίτευξης στόχων κ.ά.

ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ

Μέσα από τα ψηφιακά κέντρα αναβαθμίζεται καταρχάς η δυνατότητα του κάθε αστικού κράτους, των παγκόσμιων ιμπεριαλιστικών οργανισμών, αλλά και μεγάλων ομίλων στην αποθήκευση, συλλογή, επεξεργασία και αλλαγή των δεδομένων. Δεν είναι τυχαίο ότι τα δεδομένα χαρακτηρίζονται ως το νέο παγκόσμιο «νόμισμα», ενώ για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «τα δεδομένα είναι γνώση». Παγκόσμια, η αγορά των ψηφιακών κέντρων υπολογιζόταν στα 263,34 δισ. $ το 2022. Με προσδοκώμενο ρυθμό ανάπτυξης 10,9% την περίοδο 2022-2030, αναμένεται να φτάσει τα 602,76 δισ. $ το 2030.⁶ Σε επίπεδο ΕΕ υπολογίζεται ότι μέχρι το 2025 θα δημιουργηθεί όγκος δεδομένων 175 Zb που ισοδυναμεί με το περιεχόμενο 175 τρισεκατομμύριων USB στικ χωρητικότητας 1Gb το καθένα ή 7,5 τρισεκατομμύρια αρχεία ήχου (MP3). Ενώ αντίστοιχα «η αξία της οικονομίας των δεδομένων» στην ΕΕ των 27 από 301 δισ. € (2,4% του ΑΕΠ της ΕΕ) το 2018 υπολογίζεται να φτάσει στα 829 δισεκατομμύρια ευρώ⁷.

Η αποθήκευση και επεξεργασία τους έχει γίνει ζήτημα αντιπαράθεσης σε εμπορικό, οικονομικό, πολιτικό, στρατιωτικό, αλλά και ερευνητικό επίπεδο. Καθόλου τυχαία, το σύνολο των Ψηφιακών Κέντρων Δεδομένων βρίσκεται στα χέρια μονοπωλίων των δύο μεγαλύτερων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, των ΗΠΑ και της Κίνας.

Αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε λειτουργία στην Ελλάδα 18 Κέντρα Δεδομένων. Με βάση τον αριθμό αυτό, η Ελλάδα καταλαμβάνει μόλις την 28η θέση πανευρωπαϊκά⁸. 11 βρίσκονται στην Αττική, 5 στη Θεσσαλονίκη και από ένα στο Βόλο και στα Χανιά. Αναμφίβολα οι μεγάλοι πρωταγωνιστές είναι αμερικανικά μεγαθήρια του χώρου, η AWS (Amazon Web Services), η Microsoft και η Digital Realty. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η Amazon κατέχει περίπου το 50% της παγκόσμιας αγοράς ψηφιακών κέντρων. Το Δεκέμβρη του 2021 ανακοίνωσε ότι στην Ελλάδα θα κατασκευάσει το ένα από τα 21 ψηφιακά κέντρα που θα δημιουργήσει σε 14 χώρες εκτός ΗΠΑ.

Η Lamda Hellix, μέλος του αμερικανικού ομίλου Digital Realty, κατέχει δύο κέντρα δεδομένων στην Αττική και συγκεκριμένα στο Κορωπί, από το 2002. Σύμφωνα με το επενδυτικό της πλάνο, σύντομα θα τεθεί σε λειτουργία το τρίτο data center της, τo Athens 3, ενώ έχει ήδη ξεκινήσει η κατασκευή του Athens 4, μέρος του οποίου θα είναι και το κέντρο της AWS, και με βάση δημοσιεύματα ετοιμάζεται και το Athens 5. Αναμένεται να κατασκευάσει στην Κρήτη το Heraklion 1, με προοπτική να τεθεί σε λειτουργία το 2025. Η συνολική προστιθέμενη οικονομική αξία (EVA) αυτών των κέντρων ξεπερνάει τα 2 δισ. ευρώ σύμφωνα με παλιότερες αναφορές της διοίκησης της εταιρίας.⁹

Αντίστοιχα, η αδειοδότηση του έργου της Microsoft προχωρά με γοργούς ρυθμούς, προκειμένου το 2024 να ξεκινήσει η κατασκευή τους με ορίζοντα ολοκλήρωσης τα επόμενα 2-3 χρόνια. Πρόκειται για τρία κέντρα. Το μεγαλύτερο με δυναμικότητα 19,2 MW θα κατασκευαστεί σε δύο οικόπεδα στο επιχειρηματικό πάρκο Σπάτων. Τα άλλα δύο, δυναμικότητας 9,6 MW, θα υλοποιηθούν στο επιχειρηματικό πάρκο του Κορωπίου.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΤΗΣ MICROSOFT

Πρόκειται για ένα έργο που η φάση κατασκευής του, σύμφωνα με την κυβέρνηση, τη Microsoft, αλλά και τη διεθνή εμπειρία, θα κρατήσει λιγότερο από χρόνο, άρα και οι προβλεπόμενες θέσεις εργασίας (ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, ξυλουργοί, σωληνουργοί, σιδηρουργοί, οικοδόμοι) σε αυτήν τη φάση του έργου θα είναι ανάλογης διάρκειας. Όσο για τις θέσεις εργασίας μηχανικών, και πάλι σύμφωνα με τη Microsoft, κατά την εγκατάσταση θα χρησιμοποιηθούν κατά κύριο λόγο μηχανικοί από το εξωτερικό με τηλεργασία, ώστε η τεχνογνωσία να μείνει εντός ομίλου. Ενώ με την ολοκλήρωση προβλέπονται το πολύ 100 θέσεις εργασίας κυλιόμενου 24ωρου ωραρίου, που αφορούν κυρίως τη φύλαξη και τη λειτουργία του Κέντρου.

Είναι σαφές ότι θα χρησιμοποιηθεί καταρχάς υφιστάμενη υποδομή, από τα καλώδια διασύνδεσης μέχρι το νερό και την αποχέτευση, με την ευθύνη για τα τελευταία να βαραίνει το δήμο και την Περιφέρεια.

Επιπρόσθετα, όλο το ρυθμιστικό και νομικό πλαίσιο είναι κομμένο και ραμμένο στις ανάγκες τους. Ενδεικτικά, για την υλοποίησή του από τα ταμεία της Microsoft θα βγει μόλις το 5% του συνόλου των κονδυλίων, σύμφωνα με το ν. 4864/2021 για τις στρατηγικές επενδύσεις.

Ακόμα και το πελατολόγιο και η κερδοφορία είναι δεδομένα και προσυμφωνημένα. Εκτός από το Ελληνικό Δημόσιο, κοντά στις ήδη υπάρχουσες εταιρίες ως πιθανοί μελλοντικοί πελάτες αναφέρονται από την Alpha Bank, τη Eurobank, την Τράπεζα Πειραιώς και την Εθνική, μέχρι τον Όμιλο ΟΤΕ και τη ΔΕΗ.

Στο μάτι του αμερικανικού κολοσσού έχουν μπει και η μερίδα του λέοντος από τα 7 δισ. ευρώ των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης που αφορούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και της οικονομίας στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά, ενταγμένο στην επένδυση είναι και το περιβόητο πρόγραμμα GRforGrowth, που στοχεύει σε πολλαπλά κοινοτικά προγράμματα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τόσο το πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης για το μετασχηματισμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων συνολικού ύψους 445 εκατ. ευρώ, όσο και η «παροχή συνολικά 100.000 δωρεάν εκπαιδεύσεων σε ψηφιακές δεξιότητες μέχρι το 2025», όπως διαφημίζει η ίδια η Microsoft.

Οι εκπαιδεύσεις αυτές δεν είναι όμως καθόλου δωρεάν, αλλά μία και δύο φορές ακριβοπληρωμένες από τον ελληνικό λαό. Εκτός των άλλων, το πρόγραμμα αφορά επιδοτούμενα προγράμματα του ΟΑΕΔ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πολύ λογικά, μετά τις «δωρεάν» εκπαιδεύσεις των Google, Amazon Web Services και Cisco, ήρθε η σειρά ενός ακόμα αμερικανικού κολοσσού να απαιτήσει και να καρπωθεί κομμάτι και από αυτήν την πίτα.

Να γιατί έρχεται η Microsoft στην Ελλάδα!

Και όχι μόνο. Προίκα της Microsoft αποτελούν η γεωπολιτική θέση της χώρας και τα δεδομένα πολιτών και κρατών!

Ο σκληρός πόλεμος των μονοπωλιακών ομίλων, ιδιαίτερα αυτών της τεχνολογίας αιχμής, βρίσκεται στην «καρδιά» του οικονομικο-στρατιωτικο-πολιτικού πολέμου των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, κυρίως των ΗΠΑ-Κίνας. Εδώ εντάσσονται πλευρές της κούρσας για την κατάκτηση του Διαστήματος, η τεχνητή νοημοσύνη, η «μάχη» για το στήσιμο, τη λειτουργία και τον έλεγχο των ασύρματων δικτύων τηλεπικοινωνιών νέας γενιάς, 5G/6G, τα ψηφιακά κέντρα.

Στη μεγάλη σκακιέρα των ανταγωνισμών ΗΠΑ - ΕΕ - Κίνας - Ρωσίας για την πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα, η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο γεωστρατηγικά σημείο όπου τέμνονται και συγκρούονται τα αντιτιθέμενα σχέδια των ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και κέντρων. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε ακόμα πιο εμφατικά τη σημασία αυτή, ειδικότερα στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας.

ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ ΟΠΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ

Ξεχωριστή σημασία αποκτά η «μάχη των υποδομών», όπως αυτή αποτυπώνεται στη «μάχη των καλωδίων». Το ΝΑΤΟ πρόσφατα προειδοποίησε¹⁰ ότι η Ρωσία θα μπορούσε να στοχεύσει υποβρύχια καλώδια τηλεπικοινωνιών, ενώ η ΕΕ χρηματοδοτεί συμφωνίες για κατασκευή νέων εναλλακτικών οδών¹¹. Πρόκειται για εξελίξεις που συνδέονται άμεσα με τα ψηφιακά κέντρα δεδομένων και την προσπάθεια της αστικής τάξης της χώρας να αναβαθμίσει τη θέση της γεωπολιτικά και να μετατραπεί σε κόμβο τηλεπικοινωνιών. Αρκεί να ανατρέξουμε στις δηλώσεις της Digital Realty κατά την εξαγορά της Lamda Hellix και την είσοδό της στην αγορά των ψηφιακών κέντρων στην Ελλάδα. Ως βασικό πλεονέκτημα αναφέρεται η πρόσβαση που αποκτά σε έναν εξαιρετικά σημαντικό κόμβο συνδεσιμότητας, σε μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές της περιοχής, αλλά και σημαντικής πύλης εισόδου «στρατηγικά τοποθετημένης στην Ευρώπη και στο σταυροδρόμι της Ανατολικής Μεσογείου, Αφρικής και Μέσης Ανατολής»¹².

Οι τηλεπικοινωνιακές πύλες της χώρας με τον υπόλοιπο κόσμο, τόσο για τα ψηφιακά κέντρα όσο και για τις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιακών παρόχων, όπως διαδίκτυο και φωνή, αφορούν κυρίως υποθαλάσσια καλώδια οπτικών ινών¹³. Παρατηρώντας το παρακάτω διάγραμμα, όπου αποτυπώνονται τα υποθαλάσσια δίκτυα οπτικών ινών που περνούν από την Ελλάδα¹⁴, μπορεί να γίνει αντιληπτή η σημασία που έχει σήμερα η χώρα ως τηλεπικοινωνιακή πύλη, παρόλο που δε φτάνει ακόμα τη δυναμική άλλων χωρών. Παραδείγματος χάρη, η Κρήτη έχει συνολικά 7 σημεία προσαιγιάλωσης καλωδίων (landing stations), όταν το λιμάνι της Μασσαλίας στη Γαλλία είναι κόμβος με 16 καλώδια και η Σικελία με 19. Σημειώνουμε ότι τo 99% των παγκόσμιων δεδομένων μεταφέρεται μέσα από υποθαλάσσια καλώδια, το δίκτυό τους εκτείνεται σε πάνω από 1,3 εκατομμύρια χιλιόμετρα μέσα από 450 και πλέον καλώδια.

ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΝΑΤΟΪΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ

Η ύπαρξη και λειτουργία σύγχρονων Ψηφιακών Κέντρων παρέχει στρατηγικά πλεονεκτήματα καταρχάς και πρωτίστως για την εταιρία κάτοχο. Βασικός παράγοντας είναι ο βαθμός ασφάλειας και η ανθεκτικότητα (από το αγγλικό resilience). Διά στόματος του προέδρου της Microsoft, «το cloud δεν είναι μόνο μια υποδομή, αλλά και ένα φρούριο, γιατί είναι σημαντικό να προστατεύουμε τα δεδομένα που παράγουμε. Πρέπει να έχουμε ένα ισχυρό οχυρό»¹⁵, ενώ ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ Πάιατ είχε χειροκροτήσει την απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης ΝΔ «να χρησιμοποιήσει μόνο αξιόπιστους προμηθευτές για τον πυρήνα του ελληνικού δικτύου 5G» και όχι κινεζικούς ομίλους. Οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές στο σύνολό τους αποτελούν κομμάτι της ανθεκτικότητας (resilience) του ΝΑΤΟ.¹⁶

Τα ψηφιακά κέντρα αποτελούν βασική υποδομή γεωπολιτικών σχεδιασμών και ανταγωνισμών μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κέντρων, οι οποίοι επιδρούν καθοριστικά στην επιλογή του τόπου εγκατάστασής τους. Η χώρα μας με εκθετικό ρυθμό έχει αναλάβει το ρόλο του σημαιοφόρου του ΝΑΤΟ, υπηρετεί απαρέγκλιτα τους ευρωατλαντικούς σχεδιασμούς απέναντι σε Ρωσία και Κίνα και σε αυτόν τον τομέα. Αυτή η πολιτική πλήρους εμπλοκής είναι αυτή που οδηγεί τη χώρα σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια, αυξάνοντας τον κίνδυνο και την πιθανότητα να αποτελεί η Ελλάδα πολύμορφο στόχο επιθέσεων, ειδικά αφού οι υποδομές αυτές κατεξοχήν μπαίνουν στο στόχαστρο των ιμπεριαλιστών.

Ο σχεδιασμός των διαδοχικών αστικών κυβερνήσεων και του ειδικού υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης που συστάθηκε το 2019, ως συνέχεια του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής που δημιούργησε το 2016 ο ΣΥΡΙΖΑ, υπηρετεί το ευρύτερο στρατηγικό σχέδιο της αστικής τάξης για μετατροπή της χώρας σε ψηφιακό-επικοινωνιακό κόμβο. Προωθεί και στηρίζει την ανάπτυξη της «ψηφιακής οικονομίας», του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους, μέσω μεγάλων ΣΔΙΤ και έργων υποδομής, το μοίρασμα της πίτας καταρχάς μεταξύ των ομίλων του κλάδου, την είσοδο νέων «παικτών».

Οι βασικοί άξονες αφορούν:

• Τη δημοπράτηση και τη χρηματοδότηση νέων έργων, όσο και την πορεία υλοποίησης των ήδη υπαρχόντων από το Ταμείο Ανάκαμψης.
• Την πορεία ψηφιοποίησης του κράτους ως βασικό όρο για την επιτάχυνση δύο βασικών αναγκών του κεφαλαίου: Την αποτελεσματικότερη και γρηγορότερη προώθηση των επενδύσεων και τη θωράκιση του αστικού κράτους μέσω της πρόληψης, της ενσωμάτωσης και της καταστολής.

Με βάση τους παραπάνω δύο άξονες, το βάρος δίνεται στην πορεία και εξέλιξη του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους, στην επιλεξιμότητα και απορρόφηση των μεγάλων έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης, τα ΣΔΙΤ και των ΕΣΠΑ σε Περιφέρειες και δήμους. Η κυβέρνηση βάζει στο επίκεντρο το gov.gr ώστε να συμπεριλάβει ακόμη περισσότερες υπηρεσίες και έργα που ήδη τρέχουν κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης, από τον ψηφιακό ιατρικό φάκελο17 μέχρι το νέο Taxis, την ψηφιοποίηση στις μεταβιβάσεις ακινήτων. Για την υλοποίηση των παραπάνω, κομβικό ρόλο παίζουν τα ψηφιακά κέντρα, καθώς η συλλογή και η επεξεργασία όλων αυτών των δεδομένων γίνεται σε αυτά.

Οι «εκσυγχρονισμοί» αυτοί όχι μόνο δεν αλλάζουν τον ταξικό χαρακτήρα του αστικού κράτους, αλλά, αντίθετα, οι όποιες αλλαγές γίνονται σταθερά σε αντιλαϊκή, αντιδραστική κατεύθυνση. Ενώ ταυτόχρονα η προπαγάνδα του κεφαλαίου, στην οποία πρωτοστατεί η κυβέρνηση της ΝΔ, επιχειρεί να εμφανίσει την αντιδραστική πολιτική προώθησης των στόχων του ως προοδευτική, που υπηρετεί τάχα το συμφέρον όλης της κοινωνίας.

«Στο ίδιο παρελθόν ανήκουν και οι τεχνητοί διαχωρισμοί που γκρέμισε η εμπειρία της προηγούμενης τετραετίας. Εγώ δεν ξέρω αν είναι αριστερό ή δεξιό το gov.gr. (…) Και η νέα πραγματικότητα δηλώνει ότι σε έναν βαθμό παλιές διαχωριστικές γραμμές έχουν ξεθωριάσει, στη θέση τους αναδύονται νέα δίπολα, πολύ πιο σύνθετα διλήμματα, με πρώτο το “πρόοδος-οπισθοχώρηση”. (…) η προοδευτική δύναμη είναι αυτή η οποία τελικά είναι χρήσιμη για τον τόπο και τους πολίτες.»¹⁸

Τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ¹⁹ όσο και το ΠΑΣΟΚ²⁰ έχουν τομέα Ψηφιακής Πολιτικής. Προχωρούν με ξεχωριστές παρεμβάσεις και πρόγραμμα για την ψηφιακή οικονομία, όπου εστιάζουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και στις ψηφιακές επενδύσεις. Η κριτική της σοσιαλδημοκρατίας προς την κυβερνητική πολιτική είναι άσφαιρη για τις ανάγκες του λαού. Περιορίζονται να καταγγέλλουν την τακτική του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για τις απευθείας αναθέσεις, την ταχύτητα υλοποίησης των έργων, τη «διαφάνεια», την επίτευξη της μέγιστης απορρόφησης κονδυλίων. Καταγγέλλουν την ανάπτυξη «χωρίς σχέδιο» της ΝΔ. Δεν αμφισβητούν ούτε καν τις προτεραιότητες στην ιεράρχηση των έργων –πώς θα μπορούσαν άλλωστε, αφού αποτελούν τις προτεραιότητες του κεφαλαίου που από κοινού υπηρετούν;

Χαρακτηριστικά, ο Σ. Φάμελος στην ομιλία του στις προγραμματικές δηλώσεις ανέφερε: «Πού είναι το ψηφιακό κράτος του κ. Πιερρακάκη, ο εκσυγχρονισμός; Δεν μπορέσατε να συνδέσετε τις ταμειακές μηχανές με τα POS. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Και ποιος είναι κερδισμένος; Η φοροδιαφυγή. (…) Ή μήπως δεν έχετε δει ότι σήμερα το πρωί –μας έστειλαν φωτογραφία– 4:30 τα ξημερώματα έξω από το Υποθηκοφυλακείο Αθηνών περίμεναν άνθρωποι για να πάρουν σειρά; Στην ψηφιακή Ελλάδα που θέλουμε να ζούμε; Όχι, αυτήν την Ελλάδα εμείς δε θέλουμε να την αποδεχτούμε. Γιατί, τι έχετε κάνει ουσιαστικά; Έχετε καταργήσει την ασφάλεια δικαίου, άρα δεν μπορούμε να έχουμε σωστές και σοβαρές επενδύσεις.»²¹

Με ομογνωμία προβάλλουν τις πλέον αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις ως διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης όλων στις δημόσιες υποδομές, ως κατοχύρωση της διαφάνειας της κρατικής λειτουργίας και ως κατάργηση των χρονοβόρων γραφειοκρατικών εμποδίων στην εξυπηρέτηση του πολίτη.

Η διαχρονική επιλογή του κεφαλαίου στην Ελλάδα για πρόσδεση στον ευρωατλαντικό άξονα και η ένταση αυτής της στόχευσης και από τη νέα κυβέρνηση της ΝΔ αναδεικνύονται και από την κλιμάκωση της διείσδυσης των αμερικανικών κεφαλαίων στον κλάδο των ΤΠΕ²². Οι εμβληματικές επενδύσεις της Pfizer στη Θεσσαλονίκη, της AWS, της Microsoft, οι παρεμβάσεις της Cisco με στόχευση τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, οι αντίστοιχες δηλώσεις του πρέσβη των ΗΠΑ²³ είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Οι κατευθύνσεις που υλοποιούνται έχουν αποτυπωθεί σε ντοκουμέντα όπως: Οι στόχοι της έκθεσης του Κογκρέσου των ΗΠΑ το 2019 για την παρέμβαση στη χώρα μας, η υπογραφή της Αμυντικής Συμφωνίας με τις ΗΠΑ από την κυβέρνηση της ΝΔ το 2020, η ανανέωσή της τον Οκτώβρη του 2021, αλλά και η Συμφωνία Ελλάδας - ΗΠΑ «Για τη συνεργασία στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας» το 2021.

Ενδεικτικά και μόνο αναφέρουμε ότι η αμερικανική πρεσβεία καταγράφει παρουσία σε κάθε ΔΕΘ. Το 2018 τιμώμενη χώρα ήταν οι ΗΠΑ, ενώ μόνο στη ΔΕΘ το 2019 συμμετείχαν οι πολυεθνικές Microsoft, IBM, Oracle, Hewlett-Packard Enterprise, Cisco και Google. Ενδεικτικά, η ΙΒΜ πήρε μέρος σε συζήτηση με θέμα «Χάραξη στρατηγικής στην ψηφιακή εποχή», η Μicrosoft με θέμα «Ψηφιακός μετασχηματισμός και διακυβέρνηση: Τάσεις και πρακτικές», η Google με θέμα «Ψηφιακές δεξιότητες & εργαλεία για την ανάπτυξη του τουρισμού και των εξαγωγών».

Από το 2019, κλιμακώθηκε η παρέμβαση των αμερικανικών μονοπωλίων και στον κλάδο ΤΠΕ. Αναμφίβολα, ρόλο έχουν παίξει οι δύο συμφωνίες και η ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας ΗΠΑ - Ελλάδας σε όλους τους τομείς. Χαρακτηριστικά, οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) στην Ελλάδα στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας το 2019 κατέγραψαν πρωτιά, φτάνοντας το 19% του συνόλου των ΑΞΕ²⁴.

Τη μερίδα του λέοντος κατέχουν οι αμερικανικοί όμιλοι, οι οποίοι με τις ευλογίες της μεγάλης πλειοψηφίας του αστικού πολιτικού κόσμου και ανεξαρτήτως απόχρωσης κυβέρνησης εστιάζουν σε κρίσιμες υποδομές της χώρας και στον έλεγχο των δεδομένων της πληροφορίας.

Οι ΗΠΑ δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη. Χαρακτηριστικό είναι το έργο «Ενιαία ψηφιακή επιτήρηση νησιωτικών λιμενικών υποδομών», χρηματοδοτούμενο και αυτό από το Ταμείο Ανάκαμψης, με πιλοτική εφαρμογή στα λιμάνια Ηρακλείου και Νάξου. Για το έργο αυτό, που η σημασία του αναδεικνύεται ακόμα από τον τίτλο του, έχει υπογραφεί το Μάη του 2023 Μνημόνιο Συνεργασίας ανάμεσα στο υπουργείο Νησιωτικής Πολιτικής και το Κέντρο Προηγμένων Υποδομών και Μεταφορών (Center for Advanced Infrastructure and Transportation - CAIT) του Rutgers, Πολιτειακού Πανεπιστημίου του New Jersey, ΗΠΑ. Οι επαφές με τη Microsoft για να αποφασίσει να εγκαταστήσει το DCs της για τη Ν/Α Ευρώπη στην Ελλάδα έγιναν σε κορυφαίο κυβερνητικό επίπεδο, ενώ αρχικά πολλές χώρες της περιοχής διεκδικούσαν το έργο της Microsoft, με μια εξ αυτών να είναι και η Τουρκία.

Η στόχευση είναι παραπάνω από εμφανής, καθώς οι επενδύσεις γίνονται σε υποδομές ψηφιακών κέντρων²⁵, στην τεχνογνωσία κατασκευής προηγμένων επεξεργαστών GPU και επεξεργαστών Τεχνητής Νοημοσύνης²⁶, στην αυτοματοποίηση διαδικασιών με Τεχνητή Νοημοσύνη²⁷, στην έρευνα στους τομείς των Μεγάλων Δεδομένων και της Τεχνητής Νοημοσύνης²⁸. Στόχος είναι ο έλεγχος των υποδομών και των δικτύων από το ιμπεριαλιστικό κέντρο των ΗΠΑ και η «προστασία» τους από άλλους ανταγωνιστές, εξέλιξη που ανταποκρίνεται και στο στόχο της ελληνικής αστικής τάξης για μετατροπή της χώρας σε επικοινωνιακό κόμβο.

Οι τεχνολογίες που υλοποιούνται στα Ψηφιακά Κέντρα Δεδομένων, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, είναι ήδη μέρος της καθημερινότητάς μας. Είναι όλα όμως τόσο ανθηρά και όμορφα καμωμένα;

Τι προβλέπεται πραγματικά για την τοπική κοινωνία;

Αρκεί μια ματιά σε διεθνείς μελέτες και εμπειρία από περιοχές με συγκέντρωση ψηφιακών κέντρων για να αποκαλύψουμε πλευρές του «νέφους» της επένδυσης.

ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ

Η υπολογιστική ισχύς που χρειάζεται για να λειτουργήσει ένα Κέντρο Δεδομένων είναι πολύ ενεργοβόρα. Επιπρόσθετα, τα απαιτούμενα συστήματα ψύξης πολλαπλασιάζουν εκθετικά τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Η 24ωρη λειτουργία συστήματος ψύξης είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία ενός Κέντρου Δεδομένων, δεδομένης της σημαντικής θερμότητας που παράγεται. Χωρίς επαρκή ψύξη, οι θερμοκρασίες θα ανέβαιναν γρήγορα σε επίπεδα που θα κατέστρεφαν δεδομένα και θα προκαλούσαν ζημιές στο υλικό.

Καθόλου τυχαία, οι ίδιοι οι όμιλοι δε δίνουν στη δημοσιότητα στοιχεία από μετρήσεις, ούτε για το πόσο νερό καταναλώνεται, ούτε πόση ενέργεια. Η διεθνής βιβλιογραφία και έρευνες²⁹ όμως είναι πλούσιες, όπως και τα παραδείγματα από διαμαρτυρίες φορέων και πολιτών σε πολλές περιοχές του πλανήτη, στη Χιλή, την Ουρουγουάη, την Ιρλανδία, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και διάφορες πολιτείες στις ΗΠΑ.

Τα κέντρα δεδομένων το 2020 κατανάλωσαν περί το 1,1% της παγκόσμιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, φτάνοντας να καταναλώνουν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ολόκληρες χώρες. Ενώ με βάση την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2018 η κατανάλωση ενέργειας των κέντρων δεδομένων στην ΕΕ ήταν 76,8 TWh (το 2,7% της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας) και αναμένεται να σκαρφαλώσει στα 98,52 TWh (3,21% της ζήτησης) έως το 2030 με αυξητική τάση 28%³⁰.

Χαρακτηριστικό είναι ότι η εκπαίδευση ενός κοινού μεγάλου μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης³¹ μπορεί να εκπέμπει έως και 284.000 κιλά ισοδύναμο διοξειδίου του άνθρακα, σχεδόν πέντε φορές τις εκπομπές ενός αυτοκινήτου κατά τη διάρκεια ζωής του, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής του.

Όσον αφορά την κατανάλωση νερού, τα κέντρα δεδομένων φαίνεται να χρησιμοποιούν περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο λίτρα νερού τη μέρα, συμπεριλαμβανομένου του νερού το οποίο χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας. Το μέγεθος της κατανάλωσης νερού στην κάθε εγκατάσταση εξαρτάται από το σύστημα ψύξης που επιλέγεται, το μέγεθος της εγκατάστασης, τις εκάστοτε περιβαλλοντικές συνθήκες, αλλά και την ποιότητα του νερού.

Κάπως έτσι, στη μικρή πόλη Red Oak του Τέξας, η Google έχει κάνει αίτηση για κατανάλωση έως και 550 δισεκατομμυρίων λίτρων νερού ετησίως, το 10% που χρειάζεται όλη η κομητεία, που περιλαμβάνει μαζί με το Red Oak άλλες 20 πόλεις³². Αντίστοιχες απαιτήσεις από το μονοπώλιο έγιναν στη Νότια Καρολίνα το 2017, με αντιδράσεις από κατοίκους και φορείς.³³

Στη Μ. Βρετανία η Thames Water, η μεγαλύτερη εταιρία ύδρευσης του Λονδίνου, έφτασε να εξετάζει ακόμα και το ενδεχόμενο περιορισμού της χρήσης νερού σε μεγάλα κέντρα δεδομένων στο Λονδίνο.³⁴

Το 2020 στο Λουξεμβούργο υπήρξαν έντονες αντιδράσεις ενάντια στην κατασκευή κέντρου δεδομένων της Google –ενός δισ. ευρώ– καθώς αναμενόταν να καταναλώνει το 12% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της χώρας, αλλά και για τη γενικότερη έλλειψη στοιχείων και πληροφόρησης από πλευράς της εταιρίας. Το έργο δεν έχει ξεκινήσει ακόμα.³⁵

Το παράδειγμα της Ολλανδίας είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικό, καθώς εκεί η Microsoft «πιάστηκε στα πράσα» να καταναλώνει 4 φορές παραπάνω νερό ετησίως απ’ ό,τι είχε αρχικά υπολογίσει. Από 12 έως 20 εκατομμύρια λίτρα που εκτιμούσε βάσει μελέτης, κατανάλωσε 84 εκατομμύρια λίτρα! ³⁶ Εντύπωση, δε, προκαλεί ότι, με βάση την ίδια τη Microsoft, για να ενεργοποιηθεί το σύστημα ψύξης στην Ολλανδία πρέπει η θερμοκρασία εξωτερικού αέρα να ξεπεράσει τους 24οC, ενώ στα Σπάτα τους 29οC. Με μια σατανική σύμπτωση, η μελέτη παίρνει ως μέση θερμοκρασία στα Σπάτα τους… 28 βαθμούς Κελσίου. Ώστε τελικά υπολογίζεται ότι το σύστημα ψύξης θα ενεργοποιείται για μόλις 955 ώρες το έτος και η ετήσια ανάγκη για νερό ανεβαίνει στα 8,7 εκατομμύρια λίτρα, με κύρια πηγή ύδρευσης το τοπικό δίκτυο του δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος.

Όσα προαναφέραμε μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις πραγματικές επιπτώσεις των καπιταλιστικών επενδύσεων στο συγκεκριμένο κλάδο. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας και νερού συνιστά μια αντικειμενική αναγκαιότητα για τα Ψηφιακά Κέντρα Δεδομένων, που προκύπτει από τις ίδιες τις απαιτήσεις της λειτουργίας τους. Στον καπιταλισμό όμως, όπου η επιστήμη και η τεχνολογία αναπτύσσονται με βάση τις ανάγκες των μονοπωλιακών ομίλων, συχνά μια τεχνολογία υψηλής απαίτησης σε ενέργεια ή νερό εξελίσσεται, προτάσσεται και επιλέγεται έναντι άλλων, εφόσον εξυπηρετεί καλύτερα τα σχέδια του ομίλου. Όπως συμβαίνει και με την κατανάλωση όλων των πλουτοπαραγωγικών πηγών σε συνθήκες καπιταλισμού, η κατανάλωση φυσικών πόρων από τα Ψηφιακά Κέντρα είναι κοινωνικά άναρχη και εξυπηρετεί τις προτεραιότητες και την κερδοφορία των αντίστοιχων μονοπωλιακών ομίλων. Το αποτέλεσμα είναι ότι σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο οι ανάγκες ατομικής και συλλογικής κατανάλωσης των λαϊκών στρωμάτων (για ύδρευση και ενεργειακή επάρκεια κατοικιών, νοσοκομείων, σχολείων, πολιτιστικών υποδομών, χώρων άθλησης, πάρκων και άλλων δημόσιων χώρων κλπ.) μπαίνουν αναγκαστικά σε δεύτερη μοίρα.

ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Από τεχνολογική άποψη, η ύπαρξη Ψηφιακών Κέντρων αυξάνει την ταχύτητα μετάδοσης των δεδομένων λόγω της εγγύτητας, επιτρέποντας τόσο την ανάπτυξη νέων τεχνολογικών εφαρμογών όσο και την αύξηση της παραγωγικότητας όσων χρησιμοποιούν την πλατφόρμα.

Και πάλι, όμως, αυτή είναι η μισή αλήθεια. Η καταχώριση, η αποθήκευση και η επεξεργασία των δεδομένων είναι τρεις διαφορετικές τεχνολογικές διαδικασίες. Με βάση την εξέλιξη της τεχνολογίας, μεγάλοι όμιλοι, όπως η Microsoft, είναι σε θέση να επιτελούν και τα τρία μέρη. Αυτό δεν είναι απαραίτητο τεχνολογικά. Αποτελεί πολιτική επιλογή του εκάστοτε μονοπωλιακού ομίλου ή αστικού κράτους. Κρίσιμο ζήτημα είναι όχι μόνο το ποιος πραγματοποιεί την επεξεργασία, αλλά ποιος καθορίζει το ποια δεδομένα και με ποια διαδικασία συλλέγονται, τη διαδικασία και τον τρόπο επεξεργασίας των δεδομένων, τι πληροφορία, με ποιον τρόπο και από ποιον εξάγεται, είτε άμεσα είτε έμμεσα, από τα δεδομένα αυτά. Καθόλου τυχαία, η ΕΕ με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Δεδομένα και την Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Διακυβέρνηση Δεδομένων προσβλέπει τόσο σε «ενιαία αγορά δεδομένων» και στη δημιουργία «κοινών κέντρων δεδομένων», όσο και στη «δημιουργία και ανάπτυξη κοινών ευρωπαϊκών χώρων δεδομένων σε στρατηγικούς τομείς, με τη συμμετοχή τόσο ιδιωτικών όσο και δημόσιων φορέων, σε τομείς όπως η υγεία, το περιβάλλον, η ενέργεια, η γεωργία, η κινητικότητα, η χρηματοδότηση, η μεταποίηση, η δημόσια διοίκηση και οι δεξιότητες».37

Την ίδια στιγμή, το μεγαλύτερο Ψηφιακό Κέντρο στη N/A Μεσόγειο, εγκατεστημένο στην Αττική, θα ανήκει, όπως ήδη αναφέρθηκε, σε έναν αμερικανικό όμιλο. Δεδομένα του ελληνικού κράτους και όχι μόνο, επιχειρήσεων εγχώριων και διεθνών και πολλά προσωπικά δεδομένα των πολιτών της περιοχής και πρώτα απ’ όλα της Ελλάδας, θα τεθούν στη διάθεση της Microsoft. Πρόκειται για σηματικό στοιχείο σημαντικό στο πλαίσιο των ανταγωνισμών με τις αστικές τάξεις των γειτονικών χωρών.

Οι δυνατότητες που δίνονται σε ένα διεθνές μονοπώλιο, όταν ένας κρατικός φορέας παραχωρεί το σύνολο ή και μέρος τέτοιων κρίσιμων υποδομών και λειτουργιών, είναι τεράστιες. Οι διακηρύξεις και νομοθεσίες περί GDPR³⁸ κλπ. που επικαλούνται όλα τα αστικά κόμματα είναι κομμένες και ραμμένες ώστε να διευκολύνουν την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Πρόκειται για ζητήματα που απασχολούν και την αστική επιστημονική και πολιτική σκέψη.³⁹

Με τη χρήση των Ψηφιακών Κέντρων αναβαθμίζεται η δυνατότητα παρακολούθησης και καταστολής, αλλά και της νόμιμης καταγραφής και επεξεργασίας των δεδομένων με σύγχρονα ψηφιακά μέσα, κάμερες σε drones κάθε πτυχής της κοινωνικής ζωής των Ψηφιακών «Digital» Πολιτών στις Έξυπνες Πόλεις «Smart-cities».

Ενδεικτικά, με βάση έργο που ολοκληρώθηκε από την κυβέρνηση 
ΣΥΡΙΖΑ, η ΕΛΑΣ έχει τη δυνατότητα να αντλεί δεδομένα προσώπου από, π.χ., τις κάμερες κυκλοφορίας και να τα αντιστοιχίζει με πληροφορίες από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δημοσιεύματα του Τύπου και άλλο υλικό. Στο ψηφιακό κέντρο γίνεται η συλλογή, η αποθήκευση η επεξεργασία που συνδυάζει στοιχεία για μεμονωμένα πρόσωπα, κατασκευάζει μαζικά μοτίβα, τάσεις, ώστε να εξάγει συμπεράσματα για να προβαίνει σε «προληπτικές» κινήσεις.

Στην Ινδονησία η ιδιωτική εταιρία Prewave⁴⁰ προέβλεψε 14 μέρες νωρίτερα απεργία που επηρέασε δεκάδες λιμάνια σε όλη τη χώρα. Πιο συγκεκριμένα, λίγο αφότου άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Prewave διαμόρφωσε έναν αλγόριθμο για προειδοποίηση πραγματοποίησης απεργίας. Με την ανάλυση περαιτέρω δεδομένων και τη χρήση τεχνολογίας μηχανικής μάθησης, μπόρεσε στη συνέχεια να ενοποιήσει και να συνδυάσει σειρά δεδομένων, ώστε τελικά να παρέχει μια πρόβλεψη για την απεργία, προσδιορίζοντας με ακρίβεια ακόμα και την ημερομηνία έναρξής της.

Ένας τέτοιος αλγόριθμος σαν της Prewave, ενισχυμένος με την επεξεργασία μεταδεδομένων πολιτών που αφορούν πληροφορίες όπως ποιος επικοινώνησε με ποιον, πότε, για πόσο χρονικό διάστημα, από ποια τοποθεσία, ή με στοιχεία από την Εργάνη για τους εργαζόμενους της περιοχής που ήταν ή όχι σε αναστολή, που ήταν σε υποχρεωτική τηλεργασία, μπορεί να οδηγήσει σε προβλέψεις, τάσεις, μετρήσεις περιοχών ή κοινωνικών ομάδων. Σε ποια περιοχή μπορεί να μεγαλώνει ο ριζοσπαστικός κίνδυνος, ώστε να παίρνονται προληπτικά αντίμετρα, να εντείνεται η προπαγάνδα υπέρ των επιλογών του κεφαλαίου, να διαχέονται μέσω διαδικτύου και να προωθούνται ανώδυνες ιδέες και δράσεις που δεν αμφισβητούν το σύστημα.

Και όλα αυτά, ενώ έχει θεσπιστεί ο άμεσος κρατικός και εργοδοτικός έλεγχος στη συνδικαλιστική συμμετοχή και δράση μέσω των ηλεκτρονικών μητρώων των σωματείων και επιβάλλεται ο κρατικός έλεγχος των αρχαιρεσιών μέσω ηλεκτρονικών ψηφοφοριών που δίνουν τη δυνατότητα καταγραφής του ίδιου του εργαζόμενου που συμμετέχει, της επιλογής του και ταυτόχρονα την ευχέρεια διαμόρφωσης αποτελέσματος. Χειρότερα ακόμα, δίνουν και άλλο χτύπημα στη ζωντανή λειτουργία των συνδικάτων.

Από τα όσα προαναφέρθηκαν γίνεται φανερό ότι εντείνεται η διείσδυση των μονοπωλιακών ομίλων των ΗΠΑ στον τομέα των Ψηφιακών Κέντρων. Η εξέλιξη αυτή θα εξυπηρετήσει τη λειτουργία του αμερικανικού κεφαλαίου και σε σειρά άλλους κλάδους, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, η μεταποίηση, το χρηματοπιστωτικό, οι τηλεπικοινωνίες, το εμπόριο, η έρευνα, που θα διαθέτουν τα δεδομένα τους στα Ψηφιακά Κέντρα. Οι εξελίξεις αυτές πραγματοποιούνται στο υπόβαθρο της πολιτικο-στρατιωτικής ενίσχυσης της θέσης του αμερικανο-ΝΑΤΟϊκού παράγοντα στην Ελλάδα και της αξιοποίησης της γεωστρατηγικής θέσης της χώρας στην ευρύτερη περιοχή (τα Βαλκάνια, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική).

Η επιλογή της Ελλάδας για την κατασκευή των Ψηφιακών Κέντρων δεν είναι μια τυχαία τεχνοκρατική επιλογή. Αντίθετα, είναι πολιτική επιλογή και αντανακλά τις επιλογές του κεφαλαίου, τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, την ανάγκη για θωράκιση και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ομίλων. Επιλογές που μετά την ενέργεια και τις μεταφορές (λιμάνια, αεροδρόμια) οδηγούν στη βαθύτερη εμπλοκή και των τηλεπικοινωνιακών υποδομών στα ανταγωνιστικά ιμπεριαλιστικά σχέδια στην ευρύτερη περιοχή.

Τα Ψηφιακά Κέντρα έχουν πολύ μικρές απαιτήσεις μόνιμου προσωπικού, αλλά και αυτοί θα εργάζονται με βάση ελαστικές μορφές εργασίας και το σύνολο του αντεργατικού νομοθετικού πλαισίου, αποτελώντας φθηνό και ευέλικτο, τεχνικά εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, ενώ ο εξοπλισμός και η τεχνογνωσία παραμένουν σχεδόν εξολοκλήρου εισαγόμενα.

Τα Ψηφιακά Κέντρα έχουν εξασφαλισμένη χρηματοδότηση μέσω της κρατικής δανειοδότησης και του Ταμείου Ανάκαμψης. Εγγυημένες «business» μέσω ποικίλων έργων του Ταμείου Ανάκαμψης για την ψηφιοποίηση του κράτους, για τον ψηφιακό μετασχηματισμό ομίλων, αλλά και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, για προγράμματα ψηφιακής κατάρτισης ανέργων και νέων. Θα εκμεταλλευτούν τις υφιστάμενες ήδη επιβαρυμένες υποδομές ύδρευσης, αποχέτευσης, ενέργειας περιοχών όπως η Ανατολική Αττική, ενώ θα βρουν έτοιμες διασυνδέσεις μέσω υφιστάμενων καλωδίων οπτικής ίνας υψηλής χωρητικότητας.

Και στην περίπτωση των νέων επενδύσεων για τα ψηφιακά κέντρα αποδεικνύεται ότι οι υποσχέσεις για «δίκαιη ανάπτυξη για όλους» συντρίβονται στο σκληρό έδαφος της πραγματικότητας. Πίσω ακριβώς από αυτές τις «επιτυχίες» βρίσκεται η συνεχής και εντεινόμενη ισοπέδωση των εργατικών-λαϊκών δικαιωμάτων, η καταβαράθρωση του λαϊκού εισοδήματος, των μισθών, βρίσκονται οι αιτίες της δυσβάσταχτης ακρίβειας και της ενεργειακής φτώχειας.

Οι δυνάμεις του ΚΚΕ μπαίνουν μπροστά για την οργάνωση του αγώνα για την ανατροπή της πολιτικής που υπηρετεί την κερδοφορία των ομίλων και βαθαίνει την εμπλοκή στα ιμπεριαλιστικά σχέδια, που παίρνουν και στρατιωτικό χαρακτήρα. Με το Πρόγραμμά του το ΚΚΕ φωτίζει τις πολύ μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν οι νέες τεχνολογίες, ψηφιακές και άλλες, να αξιοποιηθούν προς όφελος του λαού, για την ικανοποίηση όλων των σύγχρονων εργατικών-λαϊκών αναγκών, για μείωση του εργάσιμου χρόνου κ.ά. Για να συμβεί όμως κάτι τέτοιο, απαιτείται να αποσπαστούν από τα χέρια των μονοπωλιακών ομίλων, να μετατραπούν σε κοινωνική ιδιοκτησία και, από κοινού με τα υπόλοιπα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, να αναπτυχθούν στη βάση του Κεντρικού Σχεδιασμού της εργατικής εξουσίας και των νέων κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής.

Μόνο σε μια τέτοια κοινωνία οι νέες τεχνολογίες θα αποκαλύψουν τη χρησιμότητά τους για τα λαϊκά στρώματα. Θα συντελέσουν στην ανάπτυξη και στην τελειοποίηση του ίδιου του Κεντρικού Σχεδιασμού, στη διασύνδεση των παραγωγικών μονάδων με το κέντρο για το γρήγορο εντοπισμό αναγκών, προβλημάτων, καθυστερήσεων, στο γρήγορο και πετυχημένο προσδιορισμό των αναγκών της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων σε ατομικά μέσα κατανάλωσης και της διαφοροποίησής τους. Ο Κεντρικός Σχεδιασμός, αξιοποιώντας και τις ψηφιακές τεχνολογίες, θα επιλύει τα ειδικά προβλήματα των ακριτικών, νησιωτικών περιοχών, δυσπρόσιτων και δύσβατων, θα χρησιμοποιεί την ευρυζωνικότητα για ενίσχυση της τηλεϊατρικής και της τηλεκπαίδευσης, όχι για τη μείωση του κόστους και την ψευτο-υποκατάσταση κενών σε προσωπικό και υποδομές, αλλά συμπληρωματικά και ενισχυτικά. Στόχος του θα είναι να ικανοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το σύνολο των συνδυασμένων κοινωνικών αναγκών. Σ’ έναν τέτοιο ριζικά διαφορετικό τρόπο παραγωγής και κοινωνικής ανάπτυξης θα αξιοποιηθούν και τα ψηφιακά κέντρα.

Ο κίνδυνος που ενισχύεται σήμερα να γίνουν οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές στόχος στο πλαίσιο των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών αποτελεί ένα ακόμα καμπανάκι για την οργάνωση της πάλης σε κατεύθυνση σύγκρουσης με τις δεσμεύσεις της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, της στρατηγικής του κεφαλαίου, συνδυασμένη με την πάλη για τη σοσιαλιστική διέξοδο, τη ριζική ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος. Ταυτόχρονα, ο έλεγχος των δεδομένων από μεγάλους ομίλους και κρατικές υπηρεσίες πρέπει να δυναμώσει την πάλη ενάντια σε όλους τους μηχανισμούς ενσωμάτωσης και καταστολής του αστικού κράτους. Η αξιοποίηση τόσο της επιστημονικής έρευνας όσο και τεχνολογικών επιτευγμάτων, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, από τα μονοπώλια, για την ενίσχυση της κερδοφορίας τους και για τη χειραγώγηση του εργαζόμενου λαού φανερώνει ότι ο «νέος ψηφιακός κόσμος» δεν μπορεί να αποτελέσει στο πλαίσιο του καπιταλισμού όχημα για τη βελτίωση και την αναβάθμιση της ζωής του.

Η πάλη ενάντια στην επιβάρυνση των υποδομών σε περιοχές όπως η Ανατολική Αττική από τις επενδύσεις των ψηφιακών κέντρων πρέπει και μπορεί να συνδυαστεί με την πάλη για να προχωρήσουν σύγχρονα έργα υποδομής ωφέλιμα για το λαό και όχι με κριτήριο την επιχειρηματική κερδοφορία. Με την πάλη για τη δημόσια και δωρεάν κάλυψη σε αναγκαίες υποδομές για το λαό σε αποχέτευση (κατασκευή ολοκληρωμένου, καθολικού και ασφαλούς δικτύου αποχέτευσης), ύδρευση, άρδευση και αντιπλημμυρικά έργα. Για πόσιμο, καθαρό νερό σε όλο το δίκτυο ύδρευσης με συνεχόμενη επαρκή τροφοδοσία όλο το χρόνο. Αντικατάσταση των απαρχαιωμένων τμημάτων του δικτύου ύδρευσης, υδρογεωλογική μελέτη και αξιοποίηση όλων των πηγών νερού. Αντικατάσταση, ανανέωση και συντήρηση δικτύων ενέργειας και τηλεπικοινωνιών και κάλυψη με ελεύθερο internet όλης της περιφέρειας.